برنامه هايي كه سوار بر كابل به خانه ها مي روند ؛ تاملي در شرايط تاسيس شبكه كابلي در ايران

به گزارش خبرنگار تلويزيوني "مهر"، شبكه كابلي قدمتي بيش از دو دهه در سيستم تلويزيوني جهان دارد. اما از ارديبهشت ماه امسال، مديران سازمان صدا و سيما نسبت به تاسيس شبكه كابلي تلويزيون در پنج شهر بزرگ ايران به صورت آزمايشي تمايل نشان داده اند و از تاسيس اين شبكه به عنوان يكي از مهمترين اولويت ها و برنامه هاي آينده رسانه ملي، دراولين نشست سراسري مديران سازمان صدا وسيما با عزت الله ضرغامي ياد كردند.

بر اساس شنيده ها قرار است ابتدا شبكه كابلي براي تعدادي از مديران و برنامه ريزان تراز اول كشور پخش شود و پس از بررسي در خصوص محتواي آن، اين شبكه گسترش پيدا كند

چندي است كه اين مساله شكل جدي تري به خود گرفته است چنان كه بحث تامين بودجه و حتي استفاده از فيبر نوري براي پخش برنامه هاي اين شبكه وجود دارد. بر اساس شنيده ها قرار است ابتدا شبكه كابلي براي تعدادي از مديران و برنامه ريزان تراز اول كشور پخش شود و پس از بررسي در خصوص محتواي آن، اين شبكه گسترش پيدا كند. هر چند كه هنوز بر سر تامين هزينه هاي اين پروژه بزرگ جاي بحث ،فراوان وجود دارد. 

راه اندازي تلويزيون كابلي درتهران حداقل به 300 تا 400 ميليارد تومان سرمايه گذاري و نيروي متخصص و كارآمد نيازدارد

محسن اكبر زاده،از ستاد اطلاع رساني پژوهشگاه فرهنگ ، هنر وارتباطات كه به عنوان مجري طرح " چشم انداز تحولات راديو و تلويزيون در ايران " فعاليت مي كند، درباره هزينه هاي تاسيس  شبكه كابلي گفته بود:  مردم ايران هنوز با فناوري روز مانوس  نشده اند و سهم قابل ملاحظه اي را به مصرف محصولات فرهنگي در سبد خانوادگي خود  اختصاص نمي دهند. راه اندازي تلويزيون كابلي درتهران حداقل به 300 تا 400 ميليارد تومان سرمايه گذاري و نيروي متخصص و كارآمد نيازدارد.
وي در خصوص تفاوت تلويزيون سنتي و تعاملي گفت : در تلويزيون تعاملي بيننده فعال است، برنامه ها از جذابيت بيشتري برخوردارند و دسترسي به شبكه هاي متعدد نيز امكان پذير است. در تلويزيون هاي سنتي مدل سود با استفاده از آگهي هاي بازرگاني صورت مي گيرد، در حالي كه در تلويزيون تعاملي مي توان تجارت دو طرفه انجام داد.

هر رسانه براي خود از ويژگي هايي برخوردار است و هر كشور بنا به نيازهاي خود از رسانه بهره مي گيرد. راديو و تلويزيون در كشور ما طي سه دهه اخير رسانه اي دولتي، فراگير و رايگان بوده كه همين مساله ويژگي هايي را براي رسانه در برداشته است. دولتي و فراگير بودن رسانه شرايطي را به وجود مي آورد كه بر اساس آن در نظر گرفتن مصالح كشور و سطح عمومي مخاطبان از اهميت بسيار زيادي برخوردار است. اما تلويزيون كابلي نخستين خصوصيتي كه دارد پولي بودن آن است. يعني مخاطب در مقابل دريافت شبكه و برنامه هاي آن بايد هزينه كند و مبالغي را به مركز ارسال كننده برنامه پرداخت نمايد. بنابراين حق انتخاب دارد. اين بدان معني است كه اگر شبكه مورد قبولش نباشد از داشتن آن صرف نظر مي كند. بنابراين بايد ماهيت اين شبكه به گونه اي باشد كه كيفيت آن به مذاق مخاطب خوش بيايد تا حاضر به پرداخت هزينه باشد. اما اينكه مخاطب چه مي خواهد و چه گروهي بايد توليد كننده برنامه هاي شبكه كابلي باشند، مساله اي است كه در حال حاضر ميان طراحان و سياستگذاران شبكه كابلي بر سر آن بحث ها زيادي وجود دارد.  

شهاب اسفندياري، مدير سابق گروه فيلم وسريال شبكه تهران در اين خصوص گفته است: در تمام دنيا راه اندازي شبكه هاي كابلي درراستاي دسترسي راحت و اختيارمند مخاطبان به برنامه هاي دلخواه طراحي و اجرا شده است. در ايران نيز با توجه به دشواري راه اندازي شبكه هايي كه از طريق فرستنده دريافت مي شوند و سنگين بودن هزينه هاي آن، راه اندازي شبكه هاي كابلي يك راهكار استراتژيك از سوي سازمان براي پاسخگويي به نياز مخاطبان محسوب مي شود. البته در خصوص تقسيم بندي محتوايي و مخاطبان خاص شبكه هاي كابلي و به خصوص امكان راه اندازي شبكه هاي تعاملي كه قدرت انتخاب به مخاطب مي دهد، بايد مطالعات و برنامه ريزي هاي جدي وعميقي با توجه به تجربيات سايركشورها به عمل آيد  كه تا حدودي دراين زمينه اقداماتي در سازمان انجام شده است. شبكه كابلي نيز بايد سياست ها و ضوابط كلي را رعايت كند. ولي اين امكان وجود دارد كه با توجه به طيف بندي و قدرت انتخاب مخاطبان امكان ارايه برخي ازطرح ها در شبكه كابلي فراهم شود. 

سعيد ابوطالب، عضو كميسيون فرهنگي مجلس بر اين باور است :  ما از طريق شبكه كابلي مي توانيم ارتباطي  دو سويه با مخاطبان برقراركنيم.  بنابراين شبكه كابلي بايد مورد حمايت قرار بگيرد. با توجه به اين كه شبكه كابلي مخاطبان خاص دارد و آنها برنامه ها را انتخاب مي كنند، بنابراين مي توانيم برخي ازمحدوديت ها را حذف كنيم . ازسوي ديگر، اين شبكه با داشتن برنامه هاي متفاوت مي تواند پيام هاي خود را به طبقات مختلف  اجتماعي منتقل كند. حتي برخي از برنامه ها مي توانند اختصاصي باشند. به عنوان نمونه برنامه اي مختص به دانشجويان ، كودكان و... باشد.

تلويزيون كابلي بايد به دقت تعريف شود تا هم براي مخاطب جذاب باشد و هم از كارآمدي لازم در جهت ارايه آموزه هاي مناسب بهره ببرد

استفاده از رسانه يكي از مسايل بسيار جدي براي مديران رسانه و جامعه شناسان است. به عبارت ديگر، يك رسانه پيش از تولد براي خود مباني را تعريف و اهدافي را مشخص مي كند. اما در بهترين شرايط هم رسانه با آزمون و خطا به نتيجه مي رسد. براي نمونه وقتي اينترنت به وجود آمد بسياري از صاحبنظران ذوق زده شدند و به شدت نسبت به استفاده از اين وسيله ارتباطي تمايل نشان دادند. اما زمان زيادي نگذشت كه گستردگي بي حد و عدم توجه به محتواي آن مشكلاتي را در جامعه به وجود آورد. به جز جرايم اينترنتي كه در زمينه حضور حكرها و ساير افراد به وجود آمد، آموزه هاي موجود در اين شبكه جهاني چنان گروه هاي سني پايين تر را تحت تاثير قرار داد كه دولت كشورهاي اروپايي به شدت در جهت محدود سازي فعاليت اينترنت از خود حساسيت نشان دادند. تلويزيون كابلي هم بايد به دقت تعريف شود تا هم براي مخاطب جذاب باشد و هم از كارآمدي لازم در جهت ارايه آموزه هاي مناسب بهره ببرد. بنابراين نكته اصلي و اساسي اين است كه تعريف درستي از تلويزيون كابلي و شيوه استفاده از آن صورت بگيرد.

سيد احمد ميرعلايي، تهيه كننده تلويزيون در اين زمينه معتقد است :  تاسيس شبكه كابلي به طورقطع ضرورت دارد و جاي اين شبكه در ميان رسانه هاي ما خالي است. البته بايد به اين مساله اشاره كنم كه قبل از انجام هر كاري، به دقت اين شبكه را بررسي كنيم و مديران فرهنگي براي انجام اين كار، بايد در راس قراربگيرند تا كار به دقت ارزيابي شود. اگر شبكه كابلي قبل ازراه اندازي كارشناسي نشود، بدون شك اتلاف هزينه است. ازسوي ديگر، بايد روش استفاده از اين شبكه را آموزش دهيم. چون درغير اين صورت اين وسيله نيز زيان آور خواهد بود. 

مدير شبكه كابلي بايد بر اساس سياست هاي كلي سازمان صدا و سيما عمل كند و خط مشي كلي آن مشخص است، اما اهميت  و وسواس در انتخاب مدير شبكه تلويزيوني به مساله ميزان خلاقيت و ابتكار عمل مدير باز مي گردد

در حال حاضر يكي از مباحث بسيار جدي در راه اندازي شبكه كابلي، مساله مديريت اين شبكه است. در كشور ما بر اساس قانون تلويزيون بايد به شكل دولتي اداره شود و در انحصار سازمان صدا و سيما است. بنابراين بدون ترديد مدير شبكه كابلي بايد از سوي اين سازمان تعيين شود. اما در حال حاضر يكي از مباحث جدي در اين زمينه سطح سواد و عملكرد مديري است كه بايد در راس اين شبكه قرار بگيرد. مدير شبكه كابلي بايد بر اساس سياست هاي كلي سازمان صدا و سيما عمل كند و خط مشي كلي آن مشخص است، اما اهميت  و وسواس در انتخاب مدير شبكه تلويزيوني به مساله ميزان خلاقيت و ابتكار عمل مدير باز مي گردد. چون اين شبكه بايد متفاوت عمل كند تا نظر مخاطب را به خود جلب نمايد. از همين رو، تعيين مدير شبكه كابلي در سطح مديران سازمان صدا و سيما با چالش هاي زيادي مواجه شده است.

اسماعيل عفيفه، تهيه كننده تلويزيون در اين زمينه گفته است : راه اندازي شبكه كابلي منجربه پيشرفت توليد در رسانه ملي مي شود و حركت خوبي است. البته در حال حاضر نمي توان ضرورت راه اندازي اين كانال را مشخص كرد، ولي پيشرفت در هر رسانه اي ضرورت دارد. زماني كه شبكه هاي تلويزيوني متفاوت باشند، بينندگان نيز حق انتخاب شان براي ديدن برنامه ها بالاتر مي رود و رضايت بيشتري دارند. معمولا" شبكه هاي كابلي برنامه هاي خود را اعلام و مخاطبان بنا به سليقه خود برنامه را انتخاب مي كنند. البته تنوع شبكه كابلي در كشورهاي خارجي بيشتر است. تفاوت ويژه، ميان شبكه هاي تلويزيوني دولتي و كابلي به لحاظ محدوديت ها است كه برنامه ها گزيده تر انتخاب مي شوند. ازسوي ديگر، برنامه ها بايد جذاب باشد تا مخاطبان بابت برنامه ها هزينه كنند.

 محسن علي اكبري، تهيه كننده سينما و تلويزيون در اين باره توضيح داده است :  در واقع كساني كه ماهواره نگاه مي كنند، به طور حتم در پي برنامه هاي جذاب و يك تحول مي گردند و با راه اندازي شبكه كابلي در چارچوب قوانين مي توان اين تحول را براي مخاطبان فراهم كرد. البته در ابتدا بايد تعريف درستي از اين شبكه ارايه داد و نياز افراد جامعه به برنامه بايد مشخص شود. در حال حاضر دانشگاه ها ميلياردها تومان براي ايجاد  و امكان استفاده دانشجويان از اينترنت هزينه مي كنند. به جاي اينكه تا اين حد هزينه و وقت صرف كرد، مي توان شبكه كابلي را در بخش هاي علمي و سرگرمي براي جوانان راه اندازي نمود. برخي از محدوديت ها را به دليل عام بودن نمي توان در شبكه هاي عمومي و داخلي  نشان داد، ولي در يك شبكه خصوصي مي توان اين كار را انجام داد. 

نكته بسيار مهم در تاسيس شبكه كابلي در كشور مديريت عالي اين شبكه است. يعني مديران ارشد تلويزيون بايد مدير شبكه كابلي را تعيين كنند. اين مساله در تعيين مدير چنين شبكه اي وجود دارد كه اگر مدير مورد نظر از جنس مديران شبكه هاي كنوني سيما باشد، در نهايت شبكه كابلي هم دچار همان مسايل و مشكلات شبكه هاي كنوني مي شود. از طرف ديگر، شبكه كابلي نياز به مديري دارد كه اصل و اساس رسانه و سياست هاي كلان سازمان صدا و سيما را درك كند. چون شبكه كابلي هم زير نظر اين سازمان فعاليت مي كند.

راه اندازي آزمايشي شبكه كابلي  اتلاف هزينه است و جز ضرر چيز ديگري براي ما ندارد

بهروز افخمي، كارگردان سينما و تلويزيون در اين خصوص اعتقاد دارد:  تلويزيون كابلي براي گروهي است كه قصد دارند فيلم هاي سينمايي روز را ببينند يا كليپ هاي موسيقي را تماشا كنند. اين دسته از بينندگان حاضرند براي ديدن اين برنامه ها پول پرداخت كنند. البته بايد اشاره كنم كه مردد هستم اين شبكه در ايران تاسيس شود . چون ما برنامه هاي خاص براي اين گروه ها كم داريم . توليدات ما در طول سال چه قدر است كه قصد داشته باشيم جديدترين آثار را پخش كنيم. در مجموع فكر مي كنم راه اندازي آزمايشي شبكه كابلي نيز اتلاف هزينه است و جز ضرر چيز ديگري براي ما ندارد.

دكتر ابوالفضل آقا بابا، كارشناس رسانه و استاد دانشگاه در اين باره گفته است :   تاسيس تلويزيون كابلي ضرورت ندارد. چون ما حق مطلب تلويزيون سيگنال را ادا نكرده ايم كه حالا بخواهيم شبكه كابلي راه اندازي كنيم. راه اندازي شبكه كابلي بايد طبق يك برنامه ريزي اصولي انجام شود، درغير اين صورت اتلاف هزينه است. ماهيت اين شبكه بايد خصوصي باشد، ولي اين امكانات خصوصي مي تواند در چارچوب قوانين قرار بگيرد. در حال حاضر شبكه هاي تلويزيون مديريت واحد دارند. به همين دليل  لحن حرف هاي اين شبكه ها يكي است و جديد نيست. در حالي كه شبكه كابلي بايد متفاوت باشد.

دكتر "فريدون آزما " كارشناس رسانه و استاد دانشگاه اظهار داشت :  معمولا" شبكه هاي كابلي به وسيله بخش هاي خصوصي يا موسسه هاي غير دولتي تاسيس مي شوند تا مخاطبان بتوانند حرف هاي خودشان را بزنند. ولي اگر قرارباشد شبكه كابلي در ايران توسط صدا وسيما راه اندازي شود، تفاوتي با شبكه هاي داخلي نخواهد داشت. به اين خاطر كه خط مشي و جهت گيري ها در اين شبكه همانند شبكه هاي داخلي مي شود. البته به نظر من سرمايه گذاري صدا و سيما براي راه اندازي شبكه كابلي جواب نخواهد داد . چون مديريت و نگاه ها همان است و مخاطبان از برنامه ها استقبال نمي كنند.  البته بايد اشاره كنم كه اگر شبكه كابلي ازسوي بخش نيمه دولتي يا نهادهاي عمومي راه اندازي شود، به طور حتم جواب مي دهد.

راه اندازي شبكه كابلي تا حدودي ديرشده است، زيرا فناوري هاي ديگري كه به روزتر هستند، عرضه شده اند

مسعود اوحدي، كارشناس رسانه و مدرس دانشگاه در اين باره گفته است : به عقيده من راه اندازي اين شبكه تا حدودي ديرشده است. زيرا فناوري هاي ديگري كه به روزتر هستند، عرضه شده اند. ازسوي ديگر، دست اندركاران تاسيس اين شبكه بايد با يك برنامه ريزي مدون، به فكر برنامه هاي خاص و متفاوت باشند تا بتوانند مخاطبان را جذب كنند. با توجه به اينكه بينندگان براي ديدن برنامه هاي شبكه كابلي آبونمان پرداخت مي كنند، بدون ترديد انتظار تماشاي برنامه هاي خوب را دارند. در واقع ماهيت اين شبكه بايد بر اساس برنامه هاي سرگرم كننده برنامه ريزي شود تا انتظار بينندگان را عملي كند. 

در مجموع بايد به اين مساله اشاره كرد كه با توجه به جدي تر شدن مساله راه اندازي تلويزيون كابلي و پخش آزمايشي آن براي عده اي از صاحبنظران و مديران دولتي اين روند از ابتدا با برنامه ريزي و نگاه كلان مديريتي صورت بگيرد تا در ادامه راه دچار نقصان، بي توجهي يا توقف نشود.