اکوتوریسم ظرفیتی برای جوامع محلی آذربایجان غربی/ دارای مزیت؛ فاقد نگاه کاربردی

به گزارش خبرنگار مهر، اکوتوریسم یک سفر و بازدید زیست محیطی مسئولانه  از مناطق طبیعی بکر بوده که به منظور لذت بردن از طبیعت و درک مواهب آن و ویژگیهای فرهنگی مرتبط با آن انجام می شود، به طوریکه باعث ترویج حفاظت شده و اثرات منفی بسیار کمی از جانب بازدید کنندگان بر محیط به جای گذارد و شرایطی را برای اشتغال و بهره مندی اقتصادی و اجتماعی مردم محلی(بومی) فراهم کند.

آذربایجان غربی در بین استانهای کشور از تنوع زیستی کامل به لحاظ داشتن چهار فصل و زیست گونه های با ارزش ملی و بین المللی گیاهی و جانوری و جاذبه های طبیعت گردی محسوب می شود، همچنین وجود یکی از شورترین دریاچه های جهان در ارومیه، با وجود اینکه در معرض خشکی شدید قرار گرفته هنوز هم جاذبه ای برای گردشگران است.

وجود جنگلهای غنی در سردشت و پیرانشهر جنوب آذربایجان غربی، قرار گرفتن روستاها در مناطق طبیعی بکر و دیدنی، وجود آثار و بناهای باستانی ثبت شده در فهرست آثار بین المللی و مللی در روستاها همگی دست در دست هم داده تا روستاها و طبیعت آذربایجان غربی را برای طبیعت گردان جذاب تر کند.

در این بین وجود عشایر در مناطق بکر و دیدنی کوهستانی آذربایجان غربی بویژه در مناطق شمالی استان نیز جاذبه ای بکر و بی نظیر برای طبیعت گردان محسوب می شود، ولی افسوس که همه این ظرفیتها به دلیل نبود کاربردی به این حوزه در توسعه اقتصادی نقش فعالی نداشته و سهم بسیار ناچیز و غیر قابل بازگو در این بخش دارند.

این در حالی است که با وجود راه اندازی کمیته گردشگری روستایی و عشایری کشور از سال 83 تا کنون، متاسفانه با غفلت مسئولان، ایران با وجود دارا بودن آبادیهای مختلف دارای جاذبه های تاریخی و طبیعی بکر از مزایای توریسم روستایی بجز در چند روستا بهره ای نبرده این در حالی است که گردشگری روستایی شاخه ای از صنعت 170 ساله گردشگری اروپایی است که طی پنج دهه گذشته رونق گرفته است.

تپه حسنلو، تپه های باستانی ربط، آبشار شلماش، کاخ باغچه جوق، بناهای جهانی قره کلیسا و تخت سلیمان، کاخ بسطام، دریاچه مارمیشو، پیست اسکی خوشاکو، روستای پردانان پیرانشهر، جزایر و روستاهای اطراف دریاچه ارومیه، باغهای بزرگ سیب و انگور در کنار وجود اقوام مختلف با فرهنگ، گویش و پوشش های مخصوص گوشه ای از پتانسیلهای بالقوه حوزه طبیعت گردی آذربایجان غربی بشمار می روند که متاسفانه تا کنون اقدام عملی جدی جهت معرفی و ایجاد زیرساختنهای لازم در این مناطق انجام نشده است.

همجواری آذربایجان غربی با سه کشور ترکیه، عراق و جمهوری آذربایجان و بعنوان تنها معبر ورود و خروج زمینی ایران به قاره اروپا در کنار موارد مطرح شده مزیتی های فراموش شده ای است که نتوانسته نظر مسئولان کشوری در خصوص اولویت قرار دادن این منطقه برای جذب سرمایه گذاری در بخش طرح های گردشگری طبیعت را فراهم کند.

برای نشان دادن اهمیت موضوع گردشگری روستایی همین بس که ایکوموس در راستای شعار حفظ تنوع زیستی یونسکو، میراث کشاورزی را مورد توجه ویژه قرار داده و در این راستا بانک جهانی در حمایت از توریسم روستایی در کشور جامائیکا سرمایه گذاری کرده که با توجه به این امر سیاست گذاران و مسئولان حوزه گردشگری کشور و به تبع آن آذربایجان غربی باید ضمن تسریع در روند تخصیص اعتبارات طرحهای گردشگری استان با توجه به وجود گنجینه های باستانی بی نظیر در روستاها، نسبت به اخذ سرمایه گذاری نهادهای بین المللی اقدامات لازم را انجام دهند.

احیا و توسعه زیرساختهای گردشگری، توسعه و بهبود مسیرهای دسترسی به مناطق تفرجگاهی، زیبا سازی جاده بین روستایی در کنار رودخانه و خدمات رسانی به روستاهای کنار جاده در مسیر حرکت گردشگران، ایجاد مکانهایی جهت برپایی چادرها و همچنین ایجاد پارکهای روستایی در راستای ارتقا امنیت جانی و مالی گردشگران، زمینه سازی جهت جذب سرمایه گذاریها برای تاسیسات گردشگری در روستاها، سود آوری خدمات و فعالیتهای گردشگری برای جمعیت میزبان از جمله راهکارهای ارائه شده از سوی کارشناسان گردشگری جهت توسعه توریسم روستایی بوده که موارد مطرح شده نیز از غفلت مسئولان حوزه گردشگری استان بی بهره نمانده اند.

اما در کنار آثار تاریخی و طبیعی موجود در روستاها، آداب و رسوم، آشپزی محلی، صنایع دستی و به طور عمده فرهنگ و سنن مردم نقش عمده ‌ای در جذب گردشگر دارند که این پتانسیل هم به دلیل عدم اطلاع رسانی و ناتوانی از ایجاد ارتباط افراد بومی با گردشگران داخلی و خارجی و نداشتن اطلاعات کافی تاریخی و باستانی ساکنان روستایی در معرض تهدید و نابودی قرار گرفته است.

روستاها فقط قطب کشاورزی و دامداری نباشد

معاون امور عمرانی استاندار آذربایجان غربی معتقد است؛ روستاها نه فقط به عنوان قطب کشاورزی و دامداری، بلکه با توجه به دارا بودن جاذبه های طبیعی و غیرطبیعی می توانند به محل مناسبی در برای رشد و توسعه رونق اقتصادی تبدیل شوند.

هادی بهادری می گوید: اکثر روستاهای استان دارای جاذبه های طبیعی یا آثار باستانی و تاریخی هستند و قابلیت فراوانی در زمینه های توسعه گردشگری دارند لذا باید در کنار ارائه امکانات رفاهی و عمرانی به فکر رونق اقتصادی و ایجاد بستری مناسب برای کسب درآمد برای روستائیانی که زمین کشاورزی یا امکانات دامداری ندارند باشیم.

وی ضمن تاکید بر اینکه بهبود زمینه های امرار معاش روستاییان در با سرمایه گذاری در حوزه گردشگری از مهاجرت آنها به شهرها جلوگیری می کند، گفت: بنیاد مسکن یکی از نهادهای موفق در اجرای طرحهای عمرانی و آبادانی روستاها بوده که با همکاری، همفکری، تبادل تجربیات و برنامه ریزی های جامع می توان گام های موثری در راستای تغییر شیوه زندگی و آبادانی روستاها و مناطق محروم نسبت به سالهای گذشته برداشت.

بهادري با بيان اينكه وجود روستاهاي زيبا و  داراي جاذبه هاي طبيعي و تاريخي و همچنين آثار متعدد تاريخي و فرهنگي،‌ مي تواند گردشگري روستايي و فرهنگي و رونق اقتصادي را در استان به دنبال داشته باشد،‌ ادامه داد:‌ در برنامه ريزيهاي توسعه اي به تمامي ابعاد و فرصتهاي موجود بايد جامع و كامل نگريست تا از قابليتهاي و توانايي هايي كه بلقوه موجود است بتوان حداكثر بهره برداري را برد.

وي توجه به مقوله روستا گردي و معرفي بافتهاي قديمي وآداب و سنن بومي منحصر بفرد در برخي از مناطق استان را از ديگر زمينه هاي رشد صنعت گردشگري و رونق اقتصادي استان برشمرد و از دست اندركان اين صنعت خواست تا با معرفي اين جاذبه ها زمينه حضوربيش از پيش گردشگران را در استان فراهم سازند.

49 روستای آذربایجان غربی بعنوان روستای هدف گردشگری انتخاب شده اند

معاون سرمایه گذاری میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آذربایجان غربی در گفتگو با خبرنگار مهر، با اعلام اینکه برای توسعه روستا های هدف گردشگری طرح هادی ویژه ای ایجاد و طراحی می شود، افزود: در سطح استان 49 روستا که دارای جاذبه های گردشگری بوده و توسط فرمانداران و بخشداران شهرستان ها معرفی شده که، توسط هیئت دولت به عنوان روستاهای هدف گردشگری مصوب شده است.

داوود فرازی با اعلام اینکهعملیات اجرایی احداث 7 واحد کمپینگ گردشگری در سطح استان از سال 90 آغاز شده که امیدواریم با تخصیص اعتبارات لازم امسال به بهره برداری برسند، اظهار داشت: همچنین طی سال گذشته برای 22 طرح گردشگری موافقت اصولی صادر شده و 4 منطقه نمونه گردشگری نیز موافقت تاسیس دریافت کرده اند.

وی با بیان اینکه امیدواریم در صورت تحقق بهره برداری طرحهای گردشگری طی آینده نزدیک شاهد تحول قابل توجهی در سرانه اقتصادی گردشگری و زیرساخت های لازم در سطح استان باشیم، ادامه داد: طی سالهای 89 و 90 کمپینگ گردشگری و یک مجموعه خدماتی- بهداشتی با اعتبارات ملی ، در روستای بسطام قره ضیاء الدین برای رفاه حال گردشگران احداث و هم اکنون آماده واگذاری به سرمایه گذاران بخش خصوصی است.

معاون سرمایه گذاری میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آذربایجان غربی ادامه داد: این روستا به دلیل ویژگی های خاص تاریخی و طبیعی جز روستاهای الگوی هدف گردشگری کشور در فهرست ملی به ثبت رسیده است و از این رو ایجاد زیر ساخت های لازم بیش از پیش ضروری است.

فرازی ضمن تاكيد بر ظرفيت هاي طبيعي استان در حوزه طبيعت گردي اظهار داشت: روستاهاي استان در اين حوزه از پتانسيل خوبي برخوردار بوده  كه با فراهم کردن زيرساختهاي لازم مي توان از اين ظرفيت ها در بحث طبيعت گردي و جذب گردشگر بهره مند شد.

وي ادامه داد: با توجه به تفاهم نامه اي كه في مابين وزارت كشور، راه و شهرسازي، سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري، بنياد مسكن انقلاب اسلامي و مركز توسعه روستايي و مناطق محروم رياست جمهوري منعقد شده وظايف هر دستگاه  مشخص و ارائه شده كه اميد است با همكاري و تعامل اين دستگاه ها شاهد رشد و توسعه گردشگري روستاهاي هدف گردشگري استان باشيم.

معاون سرمایه گذاری میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آذربایجان غربی افزود: سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري به عنوان دبيرخانه و هماهنگ كننده اين كميته باید روند پيشرفت پرو‍ژه ها و مجموعه اقدامات انجام يافته در اين حوزه را جهت انعكاس به سازمان مركزي و پيگيري در  استانداري جمع بندي کند.

به هر روی آذربايجان غربي از نظر طبيعت گردي و جغرافيائي جز استان هاي برتر و شاخص كشور بوده و در بين 31 استان كشور جز شش استان برتر در حوزه طبيعت گردي محسوب می شود، بطوریکه طی سالهای گذشته 13 روستا به عنوان روستاهاي هدف گردشگري استان در كارگروه گردشگري مصوب شد، ولی نهایتا  از 120 روستاي انتخابي در كشور 4 روستاي باغچه جوق ماكو، نصرت آباد تكاب، سهولان مهاباد و مارميشو اروميه جز روستاهاي انتخابي هدف گردشگري استان معرفي و تصويب شدند.

آذربایجان غربی جزو استانهای برتر کشور از نظر جاذبه‌های طبیعی و تاریخی بوده بطوریکه دارای 58 منطقه نمونه گردشگری، 13 مسیر بکر گردشگری و 200 روستای زیبا برای جذب گردشگر بوده که متاسفانه با وجود مرزی بودن و زندگی اقوام و ادیان مختلف هنوز باور اینکه توسعه پایدار و عدم وابستگی به اختصاص اعتبار از محل درآمدهای ملی نیازمند جذب گردشگران خارجی است، در بین مسئولان جهت سوق سرمایه گذاریهای داخلی و خارجی به سمت اجرای طرحهای گردشگری ایجاد نشده است.            

.......................

گزارش از الناز ملک زاده