صديقه صحت، تهيه كننده مجموعه تلويزيوني " براي آخرين بار " در گفت و گو با خبرنگار تلويزيوني " مهر" درباره روند شكل گيري اين سريال توضيح داد: ما براي ماه مبارك رمضان چند طرح داشتيم كه بر اساس تجربه سال هاي گذشته و پرمخاطب بودن آنها اقدام به ارايه طرح ها به شبكه نموديم. از ميان اين طرح ها، متن مجموعه تلويزيوني " سرگشته " نوشته آقاي انصاريان مورد قبول قرار گرفت كه براي نگارش و تكميل نهايي متن اثر به آقاي آريان سپرده شد و سريال براي ارايه در قالب 30 قسمت شكل گرفت. پيش توليد از خرداد ماه آغاز و تصويربرداري همزمان با تولد حضرت زهرا (س) شروع شد.
وي در پاسخ به مساله فشردگي توليد براي ارايه آثار مناسبتي ماه مبارك رمضان يا ماه محرم و تاثير اين امر بر روي اين سريال، توضيح داد: خوشبختانه با توجه به همكاري كه ميان ما و شبكه پنج وجود داشت ما فشردگي كار را نداشتيم. مهمتر اينكه تجربه توليد سال گذشته براي شبكه دو هم به ما در زمينه توليد كمك كرد. حتي بر اساس برنامه ريزي قرار بود سريال در اواسط ماه مبارك رمضان و همزمان با ولادت امام حسن مجتبي (ع) به اتمام برسد. اما برنامه ريزي ما باعث شد تا اين اثر تا فردا پايان يابد. در اين گونه موارد هم بيشترين فشار بر روي عوامل تدوين وارد مي شود كه ما سه باكس مونتاژ را در اختيار اين كار قرار داديم تا كار با سهولت بهتري صورت بگيرد. البته ايده آل اين است كه برنامه ريزي ها در طول سال برنامه ريزي شود تا توليد هم با صرف زمان بيشتري صورت بگيرد.
صحت درباره اينكه به نظر مي رسد بيشتر سريال هايي كه براي مناسبت ها به مرحله توليد مي رسد فقط اشاره هايي از مناسبت در اثر گنجانده مي شود و به جز چند سريال كه ماهيت آنها با مناسبت مورد نظر هماهنگي داشت، ساير آثار يك اثر مذهبي است تا مناسبتي، اظهار داشت: به عقيده من اينطور نيست. بعضي وقت ها مطالب عميق از يك مناسبت در قالب هاي مختلف ارايه مي شود كه شكل هاي گوناگوني به خود مي گيرد. دو سال پيش ما با ساخت سريال مناسبتي " فقط به خاطر تو " كه براي ماه مبارك رمضان توليد شده بود، سعي كرديم به مساله زنان بي سرپرست و فقير و يتيم نوازي اشاره كنيم كه يك مساله تاكيد شده در اسلام به شمار مي رود يا سال گذشته در سريال " كمكم كن " 5 مساله متفاوت را كه در دين به آنها تاكيد شده بود را در داستان سريال مطرح و آن را ارايه كرديم. در مجموعه " براي آخرين بار " هم ما به مساله سرگشتگي انسان و عدم توجه برخي از خانواده به فرزندان است كه به دليل ضعف مديريتي يا مشغله هاي زياد باعث انجام ندادن برخي از وظايف مي شود و اين مساله شكاف عميقي ميان نسل ها و فرزندان و والدين ايجاد مي كند و تحقيقات مختلف جامعه شناختي نشان داده است اگر ساختار خانواده به درستي شكل بگيرد و بر بستر جامعه حركت كند، مي تواند از بروز بسياري از عقده ها و مشكلات اجتماعي جلوگيري كند. ربط اين مسايل به ماه مبارك رمضان در اين است كه اين ماه به مساله انسان سازي و بازگشت به سوي ذات پاك و بي آلايش انسان ها اشاره مي كند. ماه مبارك رمضان فقط معطوف به نماز و روزه نيست. بلكه حاوي مطالب و مفاهيم بسيار بلندي است كه ريشه در گناه نكردن و اتكا به خداوند و بازگشت به فطرت دارد. در تيتراژ هم مساله توجه به نور و روشنايي مورد تاكيد قرار مي گيرد.
اين تهيه كننده درباره اينكه برخي از حركات بازيگران از جمله يقه گيري هاي مكرر و كليشه اي حبيب ( امير جعفري ) از صمد ( يوسف تيموري ) يا تاكيد پسر قندي ( مهدي اميني خواه ) بر حركت دادن موي سرش يا برخي از كلمات كه چندان خوشايند نيست از سوي كارگردان اعمال شده است يا بخشي از في البداهه كاري بازيگران به شمار مي رود، گفت: اين حركات يا كلمات در قصه وجود نداشت و بخشي از اين حركات و گفتار به بداهه پردازي هاي بازيگران بر مي گيرد. در اين گونه موارد وقتي كارگردان احساس مي كند كه اين نوع حركات يا كلمات با حال و هواي مجموعه هماهنگي دارد از آنها جلوگيري نمي كند. شايد به نظر كارگردان اينها بخشي از چاشني كار بوده است.
وي در خصوص اينكه قصه فعاليت فرزندان و بستگان قندي با تلاش هاي قندي و آدم ربايان به صورت موازي پيش مي رود، اما طنز موجود در كنش هاي ميان قندي و آدم ربايان با وابستگان قندي بسيار متفاوت است و همين مساله نوعي ناهماهنگي و يكدست نبودن قصه را موجب شده است، يادآور شد: تا اينجاي كار ما هيچ طنز در بين خانواده قندي نداشته ايم. اما در ادامه داستان اين طنز به خانواده آنها نيز تسري پيدا مي كند. از سويي ما در اين قصه با دو طيف آدم منفي و مثبت مواجه هستيم. خانواده قندي در صدد است تا با بدجنسي به نوعي پول هاي قندي را به دست بياورند و در صدد انجام كارهاي بد هستند. در حالي كه آدم ربايان قندي چون حرفه اي نيستند، موقعيت هايي را به وجود مي آورند كه باعث خنده مي شود. از طرف ديگر، همه شخصيت هاي يك داستان در جامعه عينيت ندارند. نكته ديگر اينكه در اين گونه موارد انتخاب و به كارگيري بازيگران بسيار دشوار است. چون بسياري از آنها مشغول كار هستند يا از نظر مالي امكان دارد با گروه به توافق نرسند و از نظر انتخاب بازيگر سريال دچار مشكل شود. هر چند كه از ميان گزينه هايي كه ما در زمان توليد با آن مواجه بوديم اين بازيگران بهترين انتخاب ها بودند.
صحت راجع به ساختار روايي داستان و ريتم تند اثر اعلام كرد: ما تا قسمت ششم سعي در معرفي شخصيت هاي و فضا سازي داشتيم و از قسمت 6 به بعد اوج و فرود قصه شكل بهتري به خود مي گيرد. هر چند كه ما از قسمت اول سعي كرديم كه داستان كشش داشته باشد. به همين خاطر در همان قسمت نخست چند اتفاق را پشت سر هم قرار داديم تا ريتم داستان سريع شود. در حالي كه مي توانستيم فقط يك اتفاق را در قسمت اول بگنجانيم. ما به اين مساله فكر مي كنيم كه اين سريال فقط براي بيننده عام جامعه ساخته نمي شود كه ممكن است از سطح دانش و معلومات كمي برخوردار باشد. بلكه تلويزيون بينندگان تحصيل كرده هم دارد و ما به منظور احترام به مخاطب سعي كرديم تا سريال روندي سريع و پرتحرك داشته باشد. من در اينجا بايد از زحمت شبانه روزي عوامل تشكر كنيم كه فشار زياد كار را تحميل كردند و با وجود تعداد كم عوامل توليد بيشترين تلاش را از خود بروز دادند.
نظر شما