به گزارش خبرنگار مهر، محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه کشورمان در مراسم اختتامیه «جهان علیه خشونت و افراطی‌گرایی» با اشاره به چند نکته در مورد افراط و خشونت، بیان کرد: خشونت و افراط پدیده‌ای چند وجهی، چند سطحی و چند علتی است. همانگونه که تقلیل‌گرایی در سهم خشونت و افراط گمراه‌کننده است، به همان میزان تقلیل‌گرایی در مبارزه با این پدیده خطرناک و دارای تبعات بسیار وخیم است.
ظریف گفت: افراط و خشونت پدیده جدیدی نیست و به صور و اشکال مختلف در زندگی بشر وجود داشته است. آنچه که در این خصوص جدید است، قالب‌های نوینی از افراط و خشونت است که ایدئولوژی و تکنولوژی را به هم پیوند زده و از این طریق نسل را به تعبیر قرآن به نابودی می‌کشد.
وزیر امور خارجه ادامه داد: افراط و خشونت به صورت ابزار و وسیله برای پیشبرد اهداف فردی و جناحی توسط بازیگران سیاسی مخصوصا در منطقه‌ای که ما در آن زندگی می‌کنیم، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
وی با اشاره به چگونگی رابطه بین افراط و خشونت در روابط بین‌المللی، سیاست خارجی و دیپلماسی، سه گذاره قابل طرح را مطرح کرده و اظهار داشت: افراط و خشونت در روابط بین‌المللی کنونی حتما یک ضرورت محتوم و غیرقابل اجتناب نیست، بلکه صرفا نتیجه نگرش‌ها و سیاست‌های نادرست است. به عبارت دیگر خشونت و افراط کنونی در منطقه و جهان برآیند عوامل ذهنی و عملی است.
ظریف تصریح کرد: هیچ منطقه‌ای مانند منطقه ما یعنی خاورمیانه، شمال آفریقا و غرب آسیا در چند دهه گذشته هدف افراط و خشونت نبوده است اما تجمیع و تمرکز خشونت و افراط در این منطقه پدیده ذاتی و ساختاری نیست، بلکه عارضی است و قابل کنترل، مدیریت و ریشه‌کنی است.
وزیر امور خارجه بیان کرد: وظیفه‌ای که فراروی همه اعضای جامعه بین‌المللی به طور عام و بازیگران منطقه قرار دارد، مقابله با افراط و خشونت از طریق شناسایی آن به عنوان عامل اصلی تهدید، صلح، آرامش و ثبات است و چنین مبارزه‌ای نیازمند درک دقیق از گوشه‌ها و عوامل شکل‌دهنده این پدیده خطرناک و تحول در ذهنیت در خصوص چگونگی آن و دگرگونی در سیاست‌گذاری است.
وی گفت: افراط و خشونت در روابط بین‌الملل در خلاء اتفاق نمی‌افتد و نتیجه فعل و انفعالات گوناگون برگرفته از ریشه‌های مختلف است.
ظریف با اشاره به اینکه ریشه‌ها به دو دسته تقسیم می‌شوند، اظهار داشت: اهمیت ریشه‌های ذهنی غیرقابل تردید است. ابتدا جنگ‌ها در اذهان آغاز می‌شود و دشمن‌هراسی، دشمن‌بینی‌ها برگرفته از برتری‌طلبی‌هایی است که ریشه‌های ذهنی مانند برتری نژادی، طبقاتی، قومی و نظایر آنها را دارد. متقابلا صلح و دوستی نیز از ذهن شروع می‌شود و ریشه افراط و خشونت را باید ابتدا در اذهان جستجو کرد.
وی گفت: برخی نظریه‌پردازی‌هایی که در روابط بین‌الملل صورت می‌گیرد نیز افراط و خشونت را ترویج می‌کند. نظریه‌هایی که هژمونی‌طلب و حذف‌گرا و در پی بازی‌های برد ـ باخت هستند که شامل برخی پردازش‌های رئالیستی می‌شوند و در نهایت و عملا به مروج‌های ذهنی خشونت و افراط تبدیل می‌شود.
وزیر امور خارجه بیان کرد: افکار برنارد لوییس به عنوان پدرخوانده محافظه‌کاران جدید که می‌گفت «باید خاورمیانه را با زور نظامی دگرگون ساخت»، بی‌تردید یکی از اصلی‌ترین دلایل لشکرکشی آمریکا در دوره بوش به خاورمیانه است.
ظریف تاکید کرد: علاوه بر عوامل ضمنی، عوامل عینی را نیز باید مد نظر داشت؛ اشغال، سرکوب، نقض حقوق اولیه انسانی، توسعه طلبی، استعمار، استکبار، تجاوز خارجی و گونه‌های خشونت ساختاری همچون فقر، بی‌عدالتی، عقب‌ماندگی و تحریم نه تنها ذاتا خشونت‌آمیزند، بلکه مروج خشونت نیز هستند.
وی ادامه داد: آنچه در روابط بین‌الملل جدید باید مورد توجه قرار گیرد، خشونت با چهره‌ای نرم در ظاهر است. مداخلاتی که به عنوان دفاع از حقوق بشر در ظاهر ولی به منظور دستیابی به اهداف استراتژیک در باطن است، از این زمره‌اند. کمتر جایی مانند سوریه و عراق قربانی این دوگانگی هستند.
وزیر امور خارجه با اشاره به خشونت در منطقه، گفت: کمتر منطقه‌ای در روابط بین‌الملل امروز مانند منطقه ما خشن شده و گرایش‌های افراطی در آن رو به افزایش گذاشته است اما اینها ذاتی منطقه نیستند، همه عارضی‌اند و از اشغال فلسطین تا اشغال نظامی افغانستان در سال 1358 و حمله نظامی به عراق در سال 1382 خشونت و افراط به این منطقه تزریق شده است.
ظریف ادامه داد: آنچه رژیم صهیونیستی در هفت دهه گذشته انجام داده است، به تزریق خشونت به این منطقه دامن زده که سایه سنگین و پایدار عوامل فرامنطقه‌ای نیز در آن به روشنی وجود دارد. در دوران جنگ سرد و رقابت‌های شرق و غرب، اشغال نظامی افغانستان، نقطه عطفی است که خشونت را در این منطقه قالب جدیدی داده است، ولی تحولات غربی، نظام بین المللی که با تکثر بازیگران محلی، فراملی و منطقه‌ای همراه بود. تعداد تزریق‌کنندگان به خشونت و افراط در این منطقه را افزایش داده است.
وزیر امور خارجه تاکید کرد: تحولات سه سال گذشته مخصوصا تزریق خشونت و افراط به دو سرزمین سوریه و عراق چیزی جز هم‌پوشانی مناطق منطقه‌ای و بین‌المللی در استفاده ابزاری از خشونت و افراط نیست.
مدیریت افراط و خشونت در جامعه بین‌المللی باید با تغییر نگرش‌ها و اذهان دنبال شود. اسلام‌هراسی، شیعه‌هراسی و ایران هراسی اشکال گوناگون ذهنیت‌های خشونت گرا و افراطی و همزمان خشونت‌ساز و افراطی‌پرور است. در مقابل پذیرش واقعیت، باور عمیق و تاکید بر اشتراکات و سرنوشت مشترک بشری ناگریزی از بازی برد ـ برد و پیوند امنیت همه با هم، شرایط مثبت ذهنی است که باید در تقویت آن کوشید.
وی تصریح کرد: استفاده ابزاری از گروه‌های افراطی و خشن نتایجی به بار آورده است. بسیاری از بازیگران منطقه‌ای که گروه‌های تروریستی تکفیری و افراطی را به مثابه ابزاری برای دستیابی، امیال و آرزوهای اهداف توسعه‌طلبانه، منطقه‌ای و یا وسیله‌ای برای اصلاح آنچه از دید خود عدم تعادلات منطقه‌ای پس از سقوط صدام و جنبش بیداری اسلامی ایجاد و حمایت کرده بودند، امروز به تدریج به این واقعیت پی بردند که بیشترین خطر از سوی این گروه‌ها متوجه خودشان است و بیشترین آسیب‌پذیری جمعیتی را خودشان دارند.
ظریف افزود: گرچه این اصلاح دیدگاه امر مهم و مثبتی است اما رفتارهای برخی دوستان ما نشان می‌دهد که هنوز امیدهایی دارند که بتوانند از این سرمایه هنگفتی که در این مسیر تلف کرده‌اند، برای منافع و یا حتی کینه‌های شخصی به صورت کوتاه مدت استفاده کنند. لذا اگر واقع‌بینی حاکم شود و اگر منفعت‌طلبی‌های کوتاه مدت کنار گذاشته شود، می‌توانیم در یک تلاش مشترک، عوامل عارضی را تعویض، تعدیل و جراحی کنیم و در این صورت منطقه ما عاری از خشونت خواهد شد. سابقه مناطقی که با پدیده‌های افراط و خشونت در دهه‌های معاصر روبرو بوده‌اند، نشان می‌دهد که همگی قابل ریشه‌کنی و یا لااقل مدیریت هستند.
وزیر امور خارجه ادامه داد: امتیاز ویژه منطقه ما این است که مردم این منطقه مسلمان هستند و روح اسلام، ضد افراط و تفریط و خشونت است. مردم این منطقه در پی عزت، شرف و صلح‌اند و با برنامه‌ریزی و هماهنگی مناسب میان دولت‌ها و جامعه مدنی می‌توان با بهره‌گیری از آموزه‌های دینی و سابقه تاریخی و فرهنگی، زمینه‌های بروز و گسترش در منطقه را زدود.
وی به مدیریت افراط و خشونت در جامعه بین‌المللی اشاره کرد و افزود: خشونت و افراط، بیماری واگیردار جهانی است. به خاطر آسیب‌پذیری جهانی که یکی از زوایای جهانی شدن است، خشونت در یک منطقه بر دیگران اثر می‌گذارد.
وزیر امور خارجه ادامه داد: مدیریت افراط و خشونت در جامعه بین‌المللی باید با تغییر نگرش‌ها و اذهان دنبال شود. اسلام‌هراسی، شیعه‌هراسی و ایران هراسی اشکال گوناگون ذهنیت‌های خشونت گرا و افراطی و همزمان خشونت‌ساز و افراطی‌پرور است. در مقابل پذیرش واقعیت، باور عمیق و تاکید بر اشتراکات و سرنوشت مشترک بشری ناگریزی از بازی برد ـ برد و پیوند امنیت همه با هم، شرایط مثبت ذهنی است که باید در تقویت آن کوشید.
ظریف تصریح کرد: نمی‌توان با ذهن‌های برتری‌طلب، سلطه‌طلب، زیاده‌خواه، حذف‌گرا و استکباری، افراط و خشونت را در روابط بین‌الملل مهار کرد. همچنین همه اعضای جامعه جهانی نه تنها به خاطر نوع‌دوستی، بلکه حتی به دلیل صرف منابع شخصی و ملی خود، ناگزیرند که بستر عملی افراط و خشونت یعنی عدم مردم‌سالاری، فقر و بیکاری را مهار و ریشه‌کن کنند.
وزیر امور خارجه افزود: در عرصه عملی ساز و کارهای موجود در سازمان‌های بین‌المللی، ناکافی ولی در عین حال قابل بهره‌برداری است. ایجاد اجماع علیه خشونت، اقدامی عملی و بسیار کارآمد است. اجماع‌سازی علیه افراط و خشونت باید همه جانبه، گسترده و فراگیر باشد.
وی با اشاره به اینکه نهادهای مذهبی که منادیان اعتدالند بیش از هر زمان دیگر در مقابله با افراط و خشونت می توانند نقش ایفا کنند، بیان کرد: بالاخره دیپلماسی به عنوان یک ابزار در قالب‌های گوناگون آنها یعنی دیپلماسی رسمی، غیررسمی، عمومی، رسانه‌ای و مردمی و در ابعاد دو جانبه و چند جانبه ظرفیت بالایی برای مقابله با این دو پدیده دارد.
ظریف گفت: جمهوری اسلامی ایران میراث انقلاب اسلامی که بزرگترین انقلاب در عصر حاضر است که بدون استفاده از اقدامات خشونت آمیز و با بهره‌گیری از آموزه‌های دینی و با تکیه بر حضور گسترده مردم در صحنه و قدرت ناشی از باور و استقامت مردم، به پیروزی رسید.
وزیر امور خارجه ادامه داد: ایران از ابتدای پیروزی این انقلاب غیرخشن مردمی، قربانی خشونت‌های گسترده و پیچیده بوده است. تروریسم کور و سازمان یافته، تجاوز وحشیانه نظامی که برخوردار از حمایت همه قطب‌های قدرت جهان بود، استفاده گسترده و بی‌سابقه از سلاح شیمیایی همراه با بی‌توجهی جامعه بین‌المللی، تحریم‌های گسترده و فزاینده اقتصادی از آغاز پیروزی انقلاب اسلامی و جنگ تبلیغاتی و روانی مهم‌ترین نمودهای این خشونت‌های عملیاتی و ساختاری است که بر مردم ایران وارد شده است.
وی تاکید کرد: لذا ایران نه تنها به صورت اصولی با افراط و خشونت مخالفت است، بلکه در تجربه تاریخی خود خطرات و پیامدهای آن را درک کرده است. ایران معتقد به مهارپذیری، افراط و خشونت در منطقه و جهان از طریق تحول ادراکی و گفتمانی همراه با اقدامات منسجم منطقه‌ای و بین‌المللی است.
ظریف با اشاره به اینکه اسلام رحمانی، اسلام معتقد به پیوند معنویت و عقلانیت، مردم‌سالاری دینی، توجه به سرنوشت مسلمانان، اجزای لایتجزای سیاست خارجی ایران هستند، گفت: لذا در مقابله با خشونت و افراط، راه ایران عقلانیت و نه افتادن در دام‌های خشونت و افراط است.
وزیر امور خارجه گفت: طرح ریاست جمهوری ایران در مجموع عمومی ملل متحد نمایانگر دیدگاه ما در مورد مناسب‌ترین راه برخورد با این پدیده خطرناک است. پیشنهادهای ریاست جمهوری در این اجلاس نیز توجه به ابعاد نرم‌افزاری و تمرکز در همکاری‌های منطقه‌ای و بین‌المللی را به خوبی روشن می‌کند.
وی افزود: باید برای مقابله با افراط و خشونت، نهادسازی کرد. این کنفرانس بازتاب اراده جمعی همه ما در مقابله با افراط و خشونت است و امیدواریم آغازی برای نهادها و ساز و کارهای موثر و کارا برای ایجاد جهانی امن باشد.
نظر شما