قلاب «ارغوان» برای تماشاگران نمی افتد/ درگیری با فرم و فراموش کردن قصه

به گزارش خبرنگار مهر، شب گذشته یکشنبه 12 بهمن دومین قسمت از ویژه برنامه رادیویی «سودای سیمرغ» به مناسبت سی‌وسومین جشنواره بین‌المللی فیلم فجر با نقد و بررسی فیلم سینمایی «ارغوان» ساخته کیوان علیمحمدی و امید‌بنکدار، از رادیو گفتگو پخش شد.

این نشست نقد و بررسی با حضور سیدسعید هاشم زاده، منتقد سینما برگزار شد و هاشم زاده درباره این فیلم گفت: فیلم انتظارات را برآورده نکرد. همانطور که باقی فیلم ها نیز در روز اول جشنواره انتظارات را برآورده نکرده است.

آثار بنکدار و علی‌محمدی معمولا غیرمتداول و غیرکلاسیک بود

وی افزود: «ارغوان» فیلمی بود که به نظرم شروع خوبی داشت. حداقل تسلط این دو کارگردان به بافت، رنگ، نور و نوع روایت خوب است. نوع روایت آنها در فیلم های قبل معمولا سینمای شاعرانه و هنری بود که غیرمتداول، غیرکلاسیک و کلاژگونه بود، اما این بار کمی کلاسیک تر وارد شدند.

هاشم‌زاده درباره داستان فیلم «ارغوان» تأکید کرد: داستان، داستان دختری به نام ارغوان است که او را در زمان گذشته و حال تعریف می کند. در واقع مسئله فیلم، مسئله موسیقی است. اما به نظرم به آن نمی‌رسد. در روایت این موضوع دغدغه مخاطب نمی شود و در واقع فیلمساز آن را تبدیل به نوستالژی یا نقطه عطف دراماتیک نمی کند. چون این اتفاق نمی افتد قلاب هم برای تماشاگر نمی افتد و به نوعی فیلم از تماشاگر فاصله می گیرد.

مقایسه «ارغوان» و «پیانیست»

وی تصریح کرد: ما در این اثر فقط یک نوع تکنیک و تراولینگ های متعدد را می بینیم. زیباست اما چون داستان قلاب خود را بر ما نینداخته و موسیقی به مسئله برای ما تبدیل نشده است، ارتباط ما با فیلم قطع می‌شود. لذا مشکل در فیلمنامه است.

این منتقد سینما ادامه داد: فیلم براساس یک داستان کوتاه است. البته نویسنده خود داستان اولیه نیز نویسنده کار است. داستان، داستان تک خطی زیبایی است، اما فقط داستان است و دراماتیزه نشده است. شاید نمونه خوب یک فیلم که موسیقی را دغدغه بیننده می کند فیلم «پیانیست» است. «پیانیست» پیانو زدن و در واقع وابستگی شخصیت اصلی به موسیقی را برای ما تبدیل به دغدغه می کند. وقتی او سراغ پیاتو می رود ما هم با او به سراغ موسیقی می آییم.

تکنیک باعث فراموشی مسئله اساسی داستان شده است

هاشم‌زاده یادآور شد: اما در اینجا این دو عزیز کارگردان خیلی خیلی تکنیکی زده و با تکیه بر فرم داستان را روایت کردند و این باعث شده مسئله موسیقی فراموش و اساسا داستان پس زده شود. بنابراین تنها یک جور ساختار برای مخاطب باقی می‌ماند. البته این دو کارگردان خودشان هم خیلی تأکید داشتند که ما فیلم را بر عناصر صوتی و بصری کار می کنیم.

وی خاطرنشان کرد: تکلف در کارگردانی علت مضاعف دور شدن فیلم از مخاطب است. کارگردانی چندتکه است. در این فیلم کارگردان در دو بخش حال و گذشته چندین شیوه کارگردانی را مخلوط کرده است. در ابتدا با رنگ و نور بازی کرده و تقریبا آبستره می شود، اما در جایی نیز کاملا چیدمان های کلاسیک وابسته به سینمای متداول قصه گو را می بینیم که فیلم را دو تکه می کند.

تاثیر مثبت ورود تئاتری‌ها به سینما

این منتقد تصریح کرد: البته نباید از این بگذریم که تسلط این دو کارگردان بر روی بافت، رنگ و نور بسیار قابل تحسین است، اما همچنان داستان ارتباط خود را برقرار نمی کند. من دو نکته مثبت در فیلم می بینم و آن هم ورود دو تئاتری به سینما است. مرتضی اسماعیل کاشی به عنوان یک بازیگر فوق العاده تئاتر که اینجا هم بازی خوبی داشت. دوم طراحی صدایی که بامداد افشار از تئاتر به سینما آورده و این مطمئنا چیزی است که کارگردان از او خواسته اما به نظرم طراحی صدا نیز کمک نکرده تا موسیقی برای ما تبدیل به مسئله شود.

هاشم‌زاده در پاسخ به اینکه پیش بینی می‌ کنید دیدن فیلم های امسال حال ما را خوب می کند یا خیر؟، گفت: فیلم ها حال ما را بد نمی کند، اما همین که ارتباطی هم با ما برقرار نمی کند اثر خنثی ای دارد و این ناخودآگاه حال ما را بد می کند. در جشنواره پیشین گفتیم انگار اغلب سینماگران فیلم ها را برای مردم نساختند. انگار سینماگران آنها را برای یک اهالی منتقد رسانه و جمع کوچکی ساختند.

تبدیل سینمای جشنواره‌ای ایران به یک کلونی

وی ادامه داد: فکر می کنم امسال این مسئله شدت یافته و فیلم ها برای مردم ساخته نشده و برای قشر  کوچکی ساخته شده است. سینمای ما در جشنواره دارد تبدیل به یک کلونی می شود و این خیلی بد است. این یعنی فیلم های خوب جشنواره از دیدگاه منتقدان و اهالی رسانه در دو سال گذشته، چندان پرفروش نبودند و مردم مخاطب آنها نشدند و ارتباط برقرار نکردند. بلکه این تنها منتقدان و اهالی رسانه بودند که اگر ارتباطی بوده، برقرار کردند.

این منتقد در پایان اعلام کرد: همین حالا هم اگر از جمع اینجا از این چند فیلمی که پخش شده بپرسید، فکر می کنم فقط این اهالی رسانه باشند که اگر ارتباطی باشد با آثار برقرار کرده‌اند نه مردم. من حس می‌کنم ما کمی از مخاطب و جامعه خود دور شدیم.

«سودای سیمرغ» به تهیه‌کنندگی محمدجواد طالبی و اجرای سیدامیر جاوید، برنامه ای انتقادی است که به مدت 10 شب به صورت زنده از محل برگزاری جشنواره در برج میلاد از ساعت 18 تا 19 روی آنتن رادیو گفتگو می رود.