خبرگزاری مهر - گروه فرهنگ: مرتضی اشتری از شاگردان قدیمی ابراهیم حسن‌بیگی است. انتشار رمان تازه‌ای از حسن‌بیگی با عنوان «سالهای بنفش» برای او بهانه‌ای شد تا درباره این رمان استاد قدیمی خود چند خطی بنویسد. او یادداشت خود را در اختیار خبرگزاری مهر قرار داده در ادامه از نگاه شما می‌گذرد:
پیروزی انقلاب اسلامی ایران در سال ۱۳۵۷ به زعم همه تحلیلگران جهان یک رویداد بزرگ در تاریخ بود. انقلابی که در اوج جنگ سرد دو ابرقدرت رخ داد و بسیاری از مناسبات سیاسی و فرهنگی منطقه و حتی جهان را دست خوش تغییر و تحول قرار داد.
نگاهی به رویدادهای آن سال ها به ما خواهد گفت که انقلاب اسلامی ایران یک انقلاب داخلی نبود بلکه هر دو ابرقدرت آن سال ها - آمریکا و شوروی - علیرغم همه تضادهایی که با هم داشتندU در برابر این انقلاب موضعی متحد گرفتند و ارزش های اسلامی آن را به چالش کشیدند و حتی سریعاً اذعان کردند که انقلاب اسلامی برای آنها و متحدانش خطرناک است.
لذا توطئه‌ها یکی پس از دیگری شکل گرفت. ایران نخست گرفتار جنگ داخلی و سپس خارجی، شد و آنها توانستند جنگ را هشت سال ادامه دهند و انواع تحریم‌ها را اعمال کردند تا انقلاب اسلامی نتواند الگوی انقلاب‌های دیگری در سایر کشورها شود.
اما این انقلاب که می‌شود درباره آن صدها جلد کتاب نوشت و صدها فیلم و سریال ساخت، در ادبیات داستانی ایران چه جایگاهی دارد؟ نقش مبارزاتی مردم و نقش رهبری انقلاب و نقش تاثیرگذار آن در منطقه و جهان اسلام در چند رمان به تصویر کشیده شده است؟
پاسخ این پرسش چندان دشوار نیست. می‌توانیم بگوییم هیچ! و یا آنقدر کم که این مقدار اثر کم هیچ تناسبی با عظمت انقلاب اسلامی ندارد. باید اقرار کنیم و این گناه را به گردن بگیریم که انقلاب اسلامی در حوزه فرهنگ و به ویژه هنر بسیار مغفول افتاده است. در حالی که می‌شد بزرگترین سریال‌ها و فیلم‌های سینمایی درباره این انقلاب ساخته شود. صدها رمان و قصیده و مثنوی منتشر شود که فعلًا قصد ما بحث و چرایی این موضوع نیست.
اما از بین اندک آثار منتشرشده درباره انقلاب اسلامی رمان «سالهای بنفش» نوشته ابراهیم حسن بیگی را نمی‌توان نادیده گرفت. رمانی که برای نخستین بار در سال ۷۳ یعنی بیست سال پیش از این به چاپ رسید و تصویر روشنی از مبارزات مردم و سبعیت رژیم شاه را به تصویر کشید.
رمان «سالهای بنفش» را باید رمان ریشه‌های انقلاب اسلامی نامید. چرا که نویسنده بُعد زمانی سالهای ۱۳۴۲ تا ۱۹ دی ماه ۱۳۵۶ را مد نظر داشته است. می‌دانیم که جرقه انقلاب در خرداد ۴۲ زده شد. پانزده سال طول کشید تا جرقه‌های آن شعله‌ور شود. این دوره از تاریخ انقلاب در کمتر رمانی نشان داده شده است. چرا که این دوره دوره‌ای است که به ظاهر جامعه آرام بود و تظاهرات خیابانی و اعتراضات عمومی شکل نگرفته بود اما روحانیت و جوانان انقلابی مبارزات خود را ادامه می‌دادند. رژیم شاه برای سرکوب این مبارزات قویترین سازمان اطلاعاتی و امنیتی را در اختیار داشت. سازمانی مخوف و مخفی به نام ساواک.
نام ساواک در آن سالهای بنفش لرزه بر اندام مردم می‌انداخت. اما مبارزان جوان و پیروان امام خمینی در قالب گروه های مخفی و زیرزمینی دست از مبازره نکشیدند. لاجرم دستگیری و شکنجه و زندان و مرگ را به جان خریدند تا شاه بداند که مبارزه ادامه دارد و رهبر انقلاب تنها نیست. شاه و حامیان رژیمش هرگز فکر نمی‌کردند که این اندک مبارزان سختکوش که اغلب دستگیر و شکنجه و به شهادت می‌رسیدند، بتوانند در کمتر از پانزده سال پس از آن جرقه قیام در سال ۴۲ دودمانش را به باد دهند و انقلاب عظیمی را به وجود آورند.
رمان «سالهای بنفش» دقیقاً به این دوران می‌پردازد. دورانی که جوانان ما امروز چیز چندانی در باره آن نشنیده و ندیده‌اند. شاید باشند کسانی که حتی نام ساواک را هم نشنیده باشند.
رمان با ورود یک روحانی تبعیدی به روستایی در ترکمن‌صحرا آغاز می‌شود. همان روستایی که اتفاقاً زادگاه نویسنده هم هست. شخصیت اصلی رمان که نوجوانی ساکن این روستاست، تحت تاثیر و تعالیم «سید رسول» (روحانی تبعیدی) قرار گرفته و با حقایق انقلاب آشنا می‌شود. سالهای بعد او که دانشجویی در تهران است، مبارزات سیاسی خود را ادامه می‌دهد. نویسنده با پرداخت این شخصیت ما را در جریان شکل‌گیری و چگونگی مبارزات انقلاب اسلامی قرار می‌دهد. نویسنده موفق می‌شود با خلق صحنه‌هایی نفس‌گیر از زندان و شکنجه چهره مخوف ساواک و رژیم شاه را به تصویر بکشد. صحنه‌هایی که هر کدام از آنها می‌تواند دستمایه خلق یک فیلم سینمایی بزرگ باشد.
رمان «سالهای بنفش» با اینکه رمانی سیاسی است اما باید آن را رمان زندگی هم نامید. چرا که در کنار طرح مسائل سیاسی، عشق و زندگی هم حضور دارند و نویسنده با خلاقیتی قابل ستایش، نبض زندگی و عشق را به دست می‌گیرد و با گنجاندن عشق و عاطفه رمان را برای همه اقشار جامعه خواندنی‌تر می‌کند.
رمان «سالهای بنفش» یک رویداد منحصر به فرد در ادبیات داستانی انقلاب اسلامی است که پس از سالها قرار گرفتن در محاق و فراموشی به چاپ رسیده است تا در آستانه سی و ششمین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی شاهد نشر رمانی باشیم که می‌توانیم خواندن آن را به همه خانواده ها و جوانان توصیه کنیم.
نظر شما