* خبرگزاري "مهر" - سرويس تئاتر : از آغاز جريان تئاتر انقلاب بگوييد؟
- هوشنگ هيهاوند : من، محمد جمال پور و فرهاد مهندس پور، مهرماه 59 بنياد اولين جشنواره تئاتر بعد از انقلاب را در مسجد سليمان گذاشتيم. كانون فرهنگي و هنري كهف شكل گرفت وباعث افتخار و تأسف و اندوهم است كه سه نفر از بهترين شاگردان و دوستان من ، حميد قرباني ، سومالي و فريدون اميرجاملويي كه در اين جشنواره حضور داشتند و جايزه گرفتند ، شهيد شدند . ما اولين جشنواره تئاتر انقلاب اسلامي را برگزار كرديم و درهمان روزهاي آغازين جشنواره بود كه براي اولين بار صداي هواپيما و بمباران را شنيدم . دوره بعد اين جشنواره در دزفول برگزار شد و يك گروه تئاتري زير بمباران شهيد شد ،اهميت اين جشنواره در معرفي افرادي بود كه بعدها از نوابغ شدند. اين افراد از مسجد سليمان به جامعه تئاتري تهران ارائه شدند. بخش مهمي از زندگي ادبي ، هنري وحتي خانوادگي ما مديون امام است. نسل عجيب و غريب ما با شاهكارهاي ادبي جهان از طريق ترجمه هاي انگليسي آشنا شد، اما در آن حركت نمي ديد و اغنا نمي شد، زيرا مي ديدم شعر و ادبيات آرماني است، اما از انگليسي ها كشيده مي خوريم و از خود اختياري نداريم بعد از مدتي هم انگليسي ها رفتند ، اما فرانسوي ها و آمريكايي ها آمدند در آنجا سد ساختند ، بزرگترين كارخانه تانك سازي و پايگاه نيروي هوايي را راه اندازي كردند ، با خود ادبيات آن طرف را نيز آوردند، اما بازهم ما اختياري نداشتيم و آدمي نداشتيم تا ما را تكان دهد ، امام خميني آمد و همسو با اين جريان، جريان مذهبي نيز كه با تبعيد آيت الله منتظري به اين منطقه آغاز شده بود ، به ما كمك كرد.
* جشنواره تئاتر انقلاب اسلامي تا چند دوره ، به چه شكل و با چه بودجه اي برگزار شد؟
- اين جشنواره 5 دوره با بودجه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي برگزار شد، اما پس ازآن گفتند ما جشنواره تئاتر فجر را راه اندازي كرده ايم، از طرف ديگر، خوزستان درگيري مهمتري به نام جنگ دارد، بنابراين بهتر است بازار تئاتر را در خوزستان تعطيل كنيد و اين بازار را به جبهه ها ببريد، در ظاهر اين حرف كاملا منطقي بود.
* منظورم اين است كه شما چند نفر به تنهايي و با بودجه خود اين جريان فرهنگي را راه انداختيد يا حمايتهاي دولتي هم از شما مي شد؟
- اين جشنواره با پشتوانه مالي خودمان ، مردم و آدمهاي با نفوذ اهواز مانند موسوي جزايري و شركت نفت برگزار مي شد ،البته هزينه جشنواره بسيار اندك بود . همچنين اين ويژگي مسجد سليمان كه در هر مدرسه اش يك سالن تئاترو سينما وجود داشت، به ما در زمينه فراهم بودن امكانات بسيار كمك مي كرد، اين مدارس توسط انگليسي ها ساخته شده بود.
*اين سالنها هنوز وجود دارند؟
- بله ! البته الان برخي از آنها تبديل به مكان هاي ديگري شده اند ، يكي از بهترين سالنهاي تئاتري هم وزن و هم شكل تئاتر شهر نيز در اين شهر وجود دارد، ما درآن زمان سالن اپرا داشتيم ومن در كودكي اپراي اتللو را در اين مكان ديدم . اما بيشتر اين سالنها امروزدر اختيار شركت نفت است وشركت نفت آن قدر درگير دلارهاي نفتي و كارهاي سخت نفتي است كه توانايي و نيرويي كه بتوانند از اين امكانات استفاده كند را ندارد ، هرچند كه شنيده ام در اين اواخر محمد جمال پور مشغول كارهايي براي راه اندازي اين سالنها است.
* اين جشنواره در چه سالي تعطيل شد؟
- در سالهاي 63 بود كه جشنواره تئاتر انقلاب تعطيل شد و در واقع با جشنواره هاي تئاتر استاني و منطقه اي ابقاع شد و از آن تنها به عنوان يك الگو استفاده شد. به هرحال جشنواره ما جشنواره قابل توجه اي بود، داوراني چون محسن مخلمباف ، مجيد مجيدي، تاجبخش فناييان ، سعيد كشن فلاح و ... آثار اين جشنواره را داوري مي كردند.
* چطور شد كه جشنواره تئاتر انقلاب بعد از جنگ به شكل جشنواره تئاتر دفاع مقدس در تهران راه اندازي شد؟
- اين جشنواره به شكل جشنواره تئاتر دفاع مقدس راه اندازي نشد، بلكه ما بانيان جشنواره تئاتر انقلاب به طور اتفاقي پس از جنگ براي ادامه تحصيل به تهران آمدم و با بچه هاي 17 شهريور تبريز مانند "مجيد سرسنگي" آشنا شديم ، همزماني اين موضوع با دوره رياست "مهدي چمران" در دانشگاه هنر ، كه بعدها رئيس بنياد حفظ آثار و نشر ارزشهاي دفاع مقدس شد ، منجر به شكل گيري اين جريان شد . آقاي چمران براي ايجاد تشكيلات هنري خود در بنياد از معتمدين خود يعني دانشجوياني كه مي شناخت استفاده كرد افرادي چون فرهادمهندس پور ، مجيد سرسنگي ، امير دژاكام و بعد ها به فاصله چند ماه حسين مسافر آستانه . اما فكر اوليه جشنواره تئاتر دفاع مقدس را فرهاد مهندس پور ارائه كرد و من آيين نامه اين جشنواره را به مدت دو هفته تا سه هفته نوشتم و بعد به ديگر بچه ها به ويژه "مجيد سرسنگي" و "مهندس پور" كه بسيار سختگير بودند ارائه دادم .
* شما و مهندس پور با چه هدفي تصميم به راه اندازي جشنواره تئاتر دفاع مقدس گرفتيد ؟
- هدف خيلي روشن و واضح بود، اهداف متعالي مد نظرمان بود كه اكنون در خاطرم نيست ، اما مي توانم دست نوشته هايي از خودم درباره اساسنامه جشنواره ارائه دهم و به شما نشان دهم كه اصلا اين گفته برخي دوستان كه ما بدون اساسنامه و هدفي جشنواره را برگزار مي كرديم، درست نيست . اساسنامه اين جشنواره داراي اسلوب و اهداف ، مقدمه ، تعريف و حتي واژگان كليدي ، ساختار، شرح ساختار و فرم برگزاري بود ، البته منكر ضعف تئوريهايمان هم نيستم . تا ده دوره همين بچه ها با اندكي جابجايي براي جلوگيري از روزمرگي و تكرار جشنواره را اداره كردند، مثلا چند دوره امير دژاكام دبيرجشنواره بود، بعد حسين مسافر آستانه دبير شد .
* و در دوره اي مهندس پور؟
- نه ! مهندس پور، چون معاونت هنري بود، اصلا در شأنش نبود كه دبير جشنواره شود ، اين افرادي كه ذوق مي كنند كه پست هاي مختلف فرهنگي - هنري را به دست آورند يا دبير يك جشنواره يا مسوول دبيرخانه شوند، فكر مي كنم ، بيشتر از آن كه مسئله را بشناسند، از اين كه كالاي بزرگ و چشم نوازي به اسم جشنواره در اختيارشان است، ذوق زده هستند. در جواب اين افراد كه ما را متهم كرده اند ، بدون اساسنامه جشنواره برگزار كرده ايم نيز بايد بگويم اصلا اين طور نبود ما كاملا باهم جدي بوديم و يادم است يك بار براي جابجا شدن يك كلمه آقاي مسافر تمام اوراق موجود را پاره كرد و مجبور شديم دوباره از اول بنويسيم . يا پس از هر جشنواره محمد جمال پور مانند يك معلم اخلاق و وجدان بيدار ما را موأخذه مي كرد وبعد از بسم الله اسم تك تك شهدايي كه مي شناختيم به زبان مي آورد و مي گفت اين جشنواره را مي خواهيم در مقابل اين شهدا بگذاريم و درباره آن صحبت كنيم ، ما بنا نداشتيم كه دوست و رفيق و پسر خواهر و برادر و كارگران و كارمندان رفقاي صميمي خود را وارد سيستم جشنواره كنيم فقط از بد حادثه بيشتر ما اهل جنوب بوديم كه درگير جنگ شده بوديم و جنگ را با پوست و استخوان مي شناختيم و جدي در باره آن صحبت مي كرديم . ما به جنگ به شكل تابو نگاه نمي كنيم ، چون اگر تابو شود، ديگر نمي توانيم، ايرادهاي آن را پيدا كنيم . خداوند هم در قرآن مجيد، مسلمانان را در جنگ احد مورد موأخذه قرار مي دهد، وقتي از تئاتر دفاع مقدس تابو بسازي و اجازه ندهي كسي درباره آن فكر كند و حرف بزند ، مطمئن باش كه حركت نمي كند ومورد علاقه قرار نمي گيرد.
* به آغاز جشنواره تئاتر دفاع مقدس برگرديم؟
- بله . اولين جشنواره تئاتر دفاع مقدس سال 72 در تهران شروع شد و 90 نمايشنامه براي ما ارسال شد و 11 متن از اين 90 نمايشنامه براي جشنواره انتخاب شد ، برخي از اين نمايشها به لحاظ قدسيت ، چيزي كم نداشت و كاملا اين فضا در آنها مشهود بود.
* من شنيده ام جريان تئاتر دفاع مقدس در آن سالها بيشتر از سينماي دفاع مقدس بوده، هم تأثير گذار بوده، به طوري كه جشنواره سينما و موسيقي دفاع مقدس دو سالانه اما تئاتر به صورت سالانه برگزار مي شده است؟
- صدردر صد ، چون تئاتر با زندگي سر و كاردارد و بايد به طور روزمره با مردم ارتباط بر قرار كند هر لحظه اي كه مانع ارتباط تئاتر با مردم شويم موجب مي شويم يك روز بيشتر فراموش كنند چون سنت تازه اي در ايران است و اصلا نمي شود آن را به طور دو سالانه برگزار كرد و حتي بايد به صورت دو بار در سال برگزار شود. مشكل جشنواره تئاتر دفاع مقدس اين چيزها نيست فقط در اين است كه توسط نظامي ها اداره مي شود.
* گفتيد جشنواره تئاتر دفاع مقدس ده دوره با مديريت بانيانش برگزار شد و در سالهاي اخيرهمواره دبير اين جشنواره حسين مسافر آستانه بود، چطور شد پس از جشنواره دهم و در آغاز جشنواره يازدهم تصميم گرفتيد دبير جشنواره عوض شود و محمد جمال پور جايگزين مسافر آستانه شود؟
- اين با مشورت همه باهم و پيرو همان تفكر تغيير جهت جلوگيري از عادت و تكرار صورت گرفت . حسين مسافر از جشنواره يازدهم كنار گذاشته نشد ، محمد جمال پور دبير شد اما من و مسافر همچنان در كنار او بوديم ، هر دبيري شيوه اجرايي خود را بر مبناي سنت كه همان آيين نامه امان بود ، اجرا مي كرد. سنت و آيين نامه ما واحد بود اما مسافر در دوره دبيري خود روش خود را اجرا مي كرد، جمال پور و دژاكام هم شيوه خود. حتي در يكي دو دوره فكر كرديم بهتر است ،مجري جشنواره از بيرون گروه خودمان باشد بنابراين برگزاري آن را به انجمن انقلاب و تئاتر دفاع مقدس واگذار كرديم . حتي مايل بوديم در دوره اي مجري جشنواره ارشاد باشد اما شرايط از دو طرف اين اجازه را به ما نداد. البته در دوره اي مهندس كاظمي معاونت هنري ارشاد كمك كرد ،به عنوان مثال از هزينه 120 ميليون توماني جشنواره 30 ميليون را به عهده گرفت. ايشان دردو دوره به ماكمك مالي كرد.
* يعني بودجه جشنواره شما 120 ميلييون تومان بود؟
- نه ، ما اين مبلغ را جهت اجراي عمومي نمايشهاي دفاع مقدس درخواست كرديم واما با آن هفته هاي تئاتر دفاع مقدس را بنيان گذاري كرديم و با كمكي كه طي دو دوره از مهندس كاظمي گرفتيم ، توانستيم 5 دوره هفته هاي تئاتر دفاع مقدس را برگزار كنيم.
* بودجه جشنواره تئاتر دفاع مقدس طي دوره هاي اوليه چقدر بود؟
- خاطرم نيست . فكر مي كنم علت عدم پرداخت بدهي هاي دور ه قبل بي كفايتي مسوولانش بوده است . البته بودجه كم بود اما امكان برگزاري بهتراز آن وجود داشت . در دوره هاي قبل ما با بودجه كمتري جشنواره را بهتر برگزار كرده بوديم . من فكر مي كنم در اين مورد بايد مسوول مالي جشنواره يازدهم را مورد سرزنش قرار داد همچنين در نظر داشته باشيم كه در دوره هاي قبل 10 نفر كه 10 اعتبار بزرگ براي جشنواره بودند و حضورشان كلي از مشكلات اين جشنواره را در زمينه اقامت ميهمانان و حمايت بومي و منطقه اي حل مي كرد، مسوول بودند . به عنوان مثال در جشنواره دوره چهارم در اردبيل برگزار شد و به دليل ارتباط و شناخت آقاي چمران با آقاي احمدي نژاد استاندار اردبيل كه اكنون رئيس جمهور شده اند ، بسياري از مشكلات ما حل شد.
* در اين چند سال، اين بودجه چقدر افزايش پيدا كرده است؟
- من فكر مي كنم به نسبت وقتي 90 نمايشنامه در دوره اول وجود دارد و تنها 10 نمايش اجرا مي شود تا دوره يازدهم كه هزار نمايشنامه ارسال مي شود و حدود 60 نمايشنامه در جشنواره اجرا مي شود، بودجه رشد نكرده است. ارقام را بايد از بنياد بپرسيد چون من يكي از آدمهايي بودم كه تا جشنواره يازدهم چندان پي گير مسايل مالي بودم. در جشنواره يازدهم هم به دليل شرايط خاصي مجبور شدم با حساسيت ويژه اي مسايل مالي را پي گيري كنم .
* علاوه برتغيير در ساختار مالي ، در آستانه برگزاري يازدهمين جشنواره تئاتر دفاع مقدس با وجود برگزاري يك جشنواره منطقه اي ( اروميه) يك دفعه ساختار كلي اين جشنواره تغيير كرد و تمام مسوولان برگزاري از دبير گرفته تا معاونت روابط عمومي جشنواره تغيير كرد اين اتفاق چگونه رخ داد؟
- به هر حال رئيس بنياد حفظ آثار و نشر ارزشهاي دفاع مقدس عوض شد و در كشور ما متداول است وقتي رئيسي عوض مي شود كل بدنه ارگان و سازمان هم تغيير مي كند. در حالي كه اين اشتباه است و اگر هم تغييراتي شكل بگيرد، بايد در حد دو نفر از مسوولان باشد . جمال پور آدم صريح الهجه اي است ، بين ايشان و رياست محترم بنياد گفت وگويي ايجاد شد، پيشنهاد مي دهم از خود آقاي جمال پور بپرسيد چه صحبتي ميان آنها شده است، ظاهرا جمال پور به صراحت گفته بود؛ شما اين كاره نيستيد! آنها خواستار يك فضاي ديگري براي جشنواره تئاتر دفاع مقدس بودند. مي خواستند كه بچه هاي گروه ما احساس كنند در همين فضا هستند، انتقاد را هم پذيرا بودند اما شيوه انتقاد كردن را قبول نداشتند.
* پس از تغيير تمام كادر برگزار كننده جشنواره تئاتر دفاع مقدس ، تنها هيهاوند كه اتفاقا حس مي شد خواهد رفت ،ماند؟ و اين موجب تغيير ديدگاه خيلي افراد درباره اين هنرمند نكته بين شد؟
- من قرار نبود بمانم، اما به دستور بچه هاي گروهمان ماندم . من مي خواستم بروم ، ولي بناي ما براين شد كه من بمانم ودر حد ممكن ناظر تغييرات باشم تا اصلاحات درست انجام شود. البته من كارمند قرار دادي بنياد حفظ آثار هم بودم ودر واقع يكي نگاه خاص بچه هاي دفاع مقدس به من بود . آنها معتقد بودند كه اگر من بمانم و كار خاصي بكنم ، اتفاق خاصي رخ خواهد داد و از بروز خطاهاي بزرگ ممانعت خواهم كرد و ديگر اين كه ، چون منبع در آمد زندگي من از شغلم در بنياد تأمين مي شد، ماندم . هرچند كه قبل از بنياد، رئيس دپارتمان اراك بودم و وضعيت مالي بهتري داشتم .
* گفتيد كه دوستان و همكاران قديمي از شما خواستند تا به عنوان نماينده گروه قبلي در سيستم جديد جشنواره بمانيد؟
-
نه به عنوان نماينده گروه قبلي ، بلكه به عنوان حافظ منافع تئاتر دفاع مقدس ماندم ، من به عنوان يك هنرمند تئاتر تكليف هنري خود مي دانستم كه بمانم و تاجاي ممكن مقابل ايراد ها و معايبي كه ممكن بود به جشنواره تئاتر دفاع مقدس لطمه وارد كند را بگيريم . چون دوستان جديد درمطبوعات صحبتهايي از اين كه جشنواره تئاتر دفاع مقدس در گذشته چه بوده و چه خواهد شد وما مسير آن را عوض خواهيم كرد ، قطار جشنواره نبايد از حركت بايستد ، كرده بودند ومن احساس كردم به عنوان هنرمند مطرح كشور و خادم تئاتر دفاع مقدس بايد بمانم و با جلوگيري از معايب دوستان به آنها كمك كنم.
* چرا با تغيير مديريت بنياد حفظ ارزشها و نشر آثار دفاع مقدس تغييرات عمده اي در بخش فرهنگي ، هنري به ويژه سيستم برگزاري جشنواره هاي مختلف سينما و تئاتر ايجاد شد؟ در واقع چرا بايد پس 10 دوره برگزاري جشنواره تئاتر دفاع مقدس همه چيز دگر گون شود؟
- به هر حال اين جشنواره صاحباني دارد كه درخود بنياد مستقر نيستند ، ستاد كل نيروهاي مسلح يا ديگر اسپانسرهايي كه از اين جشنواره حمايت مالي مي كنند . به احتمال قوي در آن زمان وقت تغييرمديريت در بنياد بوده يا مسوولان فكر كردند با توجه به چشم اندازي تعيين شده ،وقت آن است كه تحولاتي در كل برنامه هاي بنياد ايجاد كنند، البته در اين مورد من نمي توانم پاسخگو باشم و بهتر است شما با خود سردار افشار يا سردار باقرزاده مسوولان قبلي و جديد بنياد در اين باره صحبت كنيد . من مطمئن هستم اگر از سردار باقرزاده رئيس محترم بنياد حفظ ارزشها ونشر آثار دفاع مقدس بپرسيد كه چگونه شد شما آمديد، ايشان آن قدر شجاعت دارند كه بدون ذره اي پنهان كاري برايتان توضيح دهند يا ازخود سردار افشار بپرسيد. بهر حال صلاح كار خود را خسروان دانند!
* رفتن مديران و تغيير و تحول هميشه وجود دارد ، صحبت من در باره تحولات اساسي است كه در بخش هنري بنياد رخ داد؟
- من هم معتقدم كه نبايد با تغيير يك مدير فرهنگي تمام اساسنامه و ساختار يك جشنواره عوض شود؟ و نبايد با تغيير يك مدير فرهنگي در جايي كل بدنه اجرايي ، فكري و عملياتي تشكيلات قبلي را نيز بهم ريخت ،زيرا موجب خالي شدن دستمان مي شود . دوستان جديد معاونت هنري ينياد دفاع مقدس به ما مي گفتند بمانيد اما نوع برخورد و نوع تفكر به گونه اي بود كه نمانيد! از محمد جمال پور بپرسيد ، جمال پور ديگر كسي نيست كه بتوانيم بگوييم براي انقلاب و جنگ هزينه نكرده چون هم خودش و هم خانواده اش هزينه كرده اند، شما از اين جانباز 80 درصدي بپرسيد چرا علي رغم دعوت سردار علوي از شما جهت همكاري ، همكاريتان را با وي ادامه نداديد ، چه ديديد كه نمانديد ، چه گفتگوهايي بين شما انجام شده كه نمانديد و تأثير اين گفتگوها چه بوده كه رفتيد؟ من به خاطر مي آورم پس از يك گفتگويي كه آقاي جمال پور با اين دوستان داشت به من گفت ، هيهاوند! اين جشنواره در سال 83 به شكل بسيار بدي برگزار مي شود و در سال 84 هم تعطيل خواهد شد. جمع بندي من و مسافر هم همين بود . البته من كمي خوش بين تر بودم . مي گفتم شايد خداوند كمك كند تا اين جشنواره بهتر برگزار شود. اما وقتي مجموعه عوامل حاضر نيستند وضعيت را به سلامت برسانند ، تو چه كار مي تواني بكني؟
* شما خودتان به نوعي باني اين جشنواره بوديد ، كارشناس اين رشته بوديد ، تجربه فراواني در برگزاري جشنواره هاي تئاتري كشور داشتيد ، و اصلا مانديد كه جلوي معايب را بگيريد ، نمي توانستيد تجار ب خود براي بهتر برگزاري جشنواره يازدهم در اختيار مديران جديد بگذاريد؟
- من همه منابع موجود را به دوستان نشان دادم ولي نمي فهميدم چرا نمي ديدند ، من در مورد معاونت هنري ( سردارعلوي) فكر مي كنم آن قدر شرايط برايش عجيب و جالب و بزرگ بود كه متوجه اساس نامه ، آيين نامه ها ، روشهاي كاري ، پيش نويس طرح راه اندازي واحدهاي پژوهش و تحقيقات ، دستور العمل هاي اجرايي تسويه قرار دادهاي منعقده با نويسندگان ، شرح برنامه هاي پيش گيري شده 5 ساله و 10ساله كه معاونت هنري قبلي آقاي جباري از ما خواسته بود، نمي شد. يادم است در روز هاي اول ايشان درنظرداشت كه مسوول دبيرخانه جشنواره شود. تنها چيزي كه از نحوه برگزاري جشنواره هاي قبلي تئاتر دفاع مقدس فهميده بود و همواره به آن اشاره مي كرد ، يك طرح دوخطي جمال پور درباره برگزاري جشنواره يازدهم بود. اين طرح را جمال پور هنگامي نوشت كه سر باقرزاده آمد و از او كه دبير يازدهمين جشنواره تئاتر دفاع مقدس بود ، خواست تا سريع يك طرحي درباره جشنواره تئاتر دفاع مقدس بنويسد و ارائه كند ، جمال پور هم با توجه به تعجيلي كه رياست محترم بنياد داشت يك طرح جمع جور و دو صفحه اي نوشت و اين دو صفحه بعد ها براي ما پيراهن عثمان شد و اين طور عنوان شد ، كه كل دانسته هاي ما درباره جشنواره تئاتر دفاع مقدس همين بوده است.
* جمال پور بدون مشورت با شما اين برگه را نوشت؟
- به من گفت كه مشغول نوشتن چنين چيزي است من هم اتفاقا به او تذكر دادم كه اين خيلي جمع جور است و حداقل اشاره كن كه مشروح اين طرح و برنامه ها وجود دارد ، فكر كنم يادش رفته بود اين جمله را ذكر كند.
* مسوولان جديد در روزنامه ها عنوان كردند كه برگزار كننده گان قبلي جشنواره تئاتر فجر منابع و برنامه هاي دقيقي نداشته اند؟
- براي خود من هم سوال است كه چرا دوستان چنين چيزي را عنوان كردند ، مگر همه منابع فني تئاتر در آنجا وجود نداشت كه اين طور گفتند و چرا اين منابع را نديدند . تمامي اين منابع دردفتر معاونت هنري و دبيرخانه موجود است ، بهتر است از خودشان بپر سيد چطور اين منابع را نديده اند؟
* يعني به اين منابع مراجعه نكردند ؟
- از خود شان بپرسد آيا اصلا مراجعه كردند يانه؟ ديدند يا نديدند ؟ اين دستور العمل هاي اجرايي و فرم پژوهشي چيزي بوده كه قبل از اين در اختيار همه هنرمندان تئاتر قرار گرفته بود و همه از آن اطلاع داشتند.
* هيچ كدام از اين افرادي كه هم اكنون در معاونت هنري همكاري مي كنند در دوره هاي قبلي جشنواره حضور داشتند؟
- بله ، آقاي حفيظ الله رفيعي، كسي كه هم اكنون جايگزين من شده حضور داشتند البته همسرشان هم مسوول مالي جشنواره هاي قبلي بود.
* چطور شد كه شما بعد از ادامه همكاري با گروه جديد يك دفعه تصميم به ترك آنها و رفتن از بنياد حفظ ارزشها و نشر آثار دفاع مقدس گرفتيد؟
- از من خواستند كه بروم . قبل از عيد نوروز به من گفتند بايد قسمت ديگري را براي ادامه كارانتخاب كني و بعد ازتعطيلات عيد در بخش ديگري مشغول شوي ،14 فروردين ماه بود كه مادرم فوت كرد ومن به خوزستان رفتم پس از برگشتن از خوزستان چون خودم بخش جديد را انتخاب نكرده بودم ، به من دستور داده شد كه در جاي ديگري مشغول به كار شوم .
* ولي من شنيده بودم به دليل عدم تفاهم ديدگاهي كه با معاونت هنري جديد داشتيد ، خودتان تصميم گرفتيد در بخش ديگري غير از معاونت هنري فعاليت كنيد؟
- بله ممكن تفاهم هم وجود نداشت اما من تابع مقرارت بودم ، به من دستور داده شد به جاي ديگري بروم، قبل از عيد گفتند خودت انتخاب كند اما بعد از عيد خودشان مرامنتقل كردند و من هم چون معتقد بودم كه بايد نوكري تئاتر دفاع مقدس را كنم وتوانايي انجام كار ديگري را ندارم ، نپذيرفتم .
* فكر مي كنيد علت اين تغيير چه بود؟
- علت را ازخودشان بپرسيد ، شايد ديگر نمي توانستند با نوع عملكرد من كار كنند. به طور كلي من هم در مسايل كاريم آدم گوش به فرماني نيستم ، اگر در جايي شاهد معايبي باشم ممكن است حوصله به خرج دهم اما گوش به فرمان نيستم.
* مسوولان جديد معتقدند كه در دوره هاي قبل ،جشنواره تئاتر دفاع مقدس ويترني براي ديگر اجراهاي تئاتري شده ، تئاترهايي كه شايد چندان با ارزشهاي دفاع مقدس مرتبط نيستند ، شما هم به اين نظريه معتقد هستيد؟
- بله در مورد برخي كارها اين درست بود اما ما به فكر معالجه آن هم بوديم، طرح پژوهشي بزنگاههاي نمايشي كه اخيرا به اسم وضعيت هاي نمايشي دفاع مقدس به نويسندگي جمشيد خانيان چاپ شد ، مربوط به 10 سال پيش است ،و براي همين ارائه كرديم ، اين طرح در ذهن من وجود داشت اما به دلايلي امكان اجراي اين طرح تاكنون فراهم نشد.
* به دليل مالي؟
- هم به دليل مالي و شايد هم به دليل حضور افراد حسود ، بدبين كه به ما تهمت بي سواد، دزد، فرصت طلب و فاسد زدند ،واين اتهامات نسبت داده شده به ما را در اوراقي مي نوشتند و به اين طرف و آن طرف ارسال مي كردند، بي سرانجام ماند.
* اگر اين طرحها مورد قبول مسوولان جديد نبود چراخودشان هم اكنون در حال پي گيري و اجراي آنها هستند؟
- مسوولان جديد پي گيري نمي كنند، در زماني كه جباري معاونت هنري بود من پي گيراين طرحها بودم، جباري توجيه شد ، سردار افشار رئيس سابق بنياد از روز اول تمايل داشت اين كارها انجام شود ، حمايت فراواني هم كرد ، با خانيان قرارداد بسته شد ، شروع به كار كرد نيمه هاي كار دوستان جديد آمدند البته اين دوستان هم خيلي استقبال كردند اما اين طرح پيشنهاد من بود و در دوره جباري آغاز شد هر چند كه جانب انصاب ايجاب مي كند كه بگويم سردار علوي هم حمايت فراواني كرد. ما در سالهاي اول به دليل شروع كار امكان كار پژوهشي نداشتيم و بايد چند سالي صبر مي كرديم تا از جشنواره فاصله بگيريم و بتوانيم طرحهاي پژوهشي خود را آغاز كنيم.
* علت ضعفهاي جشنواره يازدهم تئاتر دفاع مقدس را در چه مي بينيد؟
- كج سليقگي مديريت ، حضور آدمهاي نالايق و بي ارتباط با تئاتر در برخي از قسمتهاو به حاشيه كشاندن جشنواره در مطبوعات، حتي به حاشيه كشاندن محتواي جشنواره موجب شد تا جشنواره يازدهم جشنواره خوبي نباشد و طبيعي است وقتي جشنواره خوبي نباشد آن را تعطيل هم خواهند كرد.
* اما وقتي از سردار علوي ما علت اين ضعف را پرسيدم ، پاسخ دادند چون برنامه ريزي اين جشنواره از ابتدا با ما نبوده و آثار جشنواره توسط گروه قبل در بازخواني پذيرفته شده است ؟ البته برخي از همكاران قبلي و دوستان شما هم به اين موضوع معترف بودند؟
- همه اين برنامه ريزي ها در دوره سردار علوي اتفاق افتاد ، فقط بازخواني وتأسيس دبيرخانه دائمي ،كه هزينه هايي زيادي براي آن صرف شد، به عهده ما بود. حتي ما از طرف دوستان جديد محكوم به صرف هزينه زياد براي برگزاري جشنواره منطقه يك شديم. در حالي كه حدود 90 درصد از بودجه جشنواره منطقه يك ( اروميه ) صرف تأسيس اين دبيرخانه شد .
* پس تمام متون آثار راه يافته به يازدهمين جشنواره سراسري ، مشهد از طرف گروه شما انتخاب شده بود؟
- بله بازخواني توسط دوستان قديمي صورت گرفت ولي بازبيني در دوره دوستان جديد صورت گرفت البته بازخوانان متون همان كساني بودند كه در دوره مديريت جديد نيز آقاي علوي از برخي آنها دعوت به همكاري كرد افرادي مانند رحمت اميني كه رئيس شوراي نظارت و ارزشيابي جشنواره بود ، از طرف آقاي علوي دعوت به همكاري شد يا چند استاد ديگر . بازخوانان ما افرادي مانند حسين مسافر آستانه و مجيد سرسنگي بودند كه موجه تر از اين افراد نمي توان براي بازخواني جشنواره تئاتر دفاع مقدس انتخاب كرد.
*اتهاماتي درمورد بي برنامگي يا صرف بودجه بيش از اندازه به گروه اول كه شما و دوستانتان بوديد طي اين چند دوره برگزاري جشنواره به ويژه در دوره يازدهم از طرف معاونت جديد زده شد ،كمي در اين باره توضيح دهيد؟
- در مورد بي برنامگي توضيح دادم ،برنامه ها كامل بود فقط ما هنگام نوشتن فراخوان جشنواره يازدهم دهم تيزهوشي كرديم جاي پول و جوايز را خالي گذاشتيم و زماني كه سردار افشار درمراسم اختتاميه جشنواره دهم گفت كه روزهاي خوبي از لحاظ مالي براي بنياد در پيش است ، سريع زرنگي كرديم و با ارائه فراخوان جشنواره يازدهم به ايشان پيشنهاد داديم با مبلغ جوايز و كمك هزينه هايي كه ما در فراخوان مبلغ آن را پيشنهاد داده و آن را براي جشنواره يازدهم افزايش داده بوديم موافقت كند و در مراسم اختتاميه جشنواره دهم آن را اعلام رسمي كند، سردار افشارنيز در مراسم آن را اعلام كرد و به نظر من اين حركت يك تيزهوشي از طرف مديران وقت جشنواره بود و كار بسيار خوبي كرديم.
* شما در جشنواره دهم چه سمتي داشتيد؟
- من در اين جشنواره ناظر بودم البته چون با دوستان انجمن تئاتر انقلاب و دفاع مقدس (حسين مسافر آستانه ) هم رابطه خوبي داشتيم در هر جا كه لازم بود همكاري و كمك هم مي كردم.
* در مورد اتهامي كه درباره مسايل مالي به گروه شما زده شد بگوييد ؟
- اين مسئله را در ملا عام اعلام كردند و در روزنامه ها هم نوشته شد اما از اين دوستاني كه اتهام زده اند بايد پرسيد مگر مي شود تعداد آدمها ي گروه جديد براي برگزاري جشنواره بيشتر شود و دستمزدها هم بيشتر شود ولي هزينه ها كمتر شود اين اصلا امكان پذيرنيست.
* آقاي علوي معاونت هنري در هم انديشي هنرمندان تئاتر دفاع مقدس كه يك ماه پيش در تالار اسوه برگزار شد در حضور همه اعلام كردند كه گروه ما تنها با حقوق و اضافه كاري جشنواره را برگزار كرده و هيچ دستمزد جدا گانه اي از بودجه جشنواره براي خود برنداشته است در حالي كه بر طبق اسناد موجود دبيران ومسوولان قبلي دستمزدهاي زيادي از پولهاي جشنواره براي خود رد نظر گرفته بودند ، ايشان حتي گفتند مي توانند اين اسناد را در اختيار علاقمندان بگذارند؟
- حسين مسافر آستانه در تمام دوره دبيري خود هيچ دستمزدي نگرفت و تنها يك دوره ما آقاي جباري معاونت هنري قبلي را مجبور كرديم كه براي آقاي مسافر دستمزدي در نظر بگيرد.
* پس منظور معاونت هنري جديد از اين صحبت چيست ؟
- من نمي دانم . اصلا اين طور نبوده اگر آقاي علوي اين طور گفته باشند اين تهمت است و عواقب دارد ، ايشان از هزينه هاي جشنواره اروميه اطلاعي ندارند ، 90 در صد پولي كه براي جشنواره اروميه هزينه شد ، براي مقدمات و تأسيس دبيرخانه صرف شد.
* دبيران ديگر چطور؟
- هيچ گاه هيچ كدام از دبيران ما پول اضافي به كسي ندادند مگر اين كه يك نفر چند كار را باهم انجام داده باشد و به يك عنوان دستمزدهاي چند كارخود را دريافت كرده . ما كه مانند برخي دوستان جديد برادر و پسرخود را به جشنواره نياورده بوديم . ماكه پسران خواهر و برادران خود و رفقاي صميمي خود را وارد جشنواره تئاتر دفاع مقدس نكرديم ، مگر افرادي كه متخصص تئاتر بودند، ما كه پسر فرمانده پادگاني كه پسر دوست صميميان در آن خدمت مي كرد را وارد جشنواره نكرديم تا به پسر دوستانمان در دوران سربازي سخت گرفته نشود؟! ما اصلا جرأت چنين كارهايي را نداشتيم.
* پس شما هم مانند سردار علوي با حقوق كارمندي خود امور جشنواره را انجام مي داديد؟
- اصولا كارمندان بنياد نمي توانند غير از حقوق خود دريافتي داشته باشند و امكان دريافت دستمزدي جدا از حقوقشان را براي برگزاري جشنواره ها ندارند و اگر كسي هم كار اضافه بر وظيفه خود انجام مي داد براي دريافت دستمزد جداگانه بايد از شيوه ديگري استفاده مي كردند اما دبيران قبلي مسافرآستانه يا جمال پور كارمند بنياد حفظ آثار نبودند !
* منظورتان اين است كه مسوولان جشنواره براي برگزاري جشنواره يازدهم با عناوين ديگري دستمزد جداگانه دريافت كرده اند؟
- من گمانم اين است كه ايشان هم دستمزد مستقيمي دريافت نكرده اند و بارها هم بچه ها از سر صدق به ايشان مي گفتند چرا از بالا درخواست دستمزد جداگانه اي نمي كنيد و سردار هم مي گفت، مايل نيستم . من فكر مي كنم واقعا دستمزد جداگانه هاي هم در يافت نكرده است.
* ظاهرا برخي از كساني كه با جشنواره يازدهم همكاري كرده اند هنوز دستمزدهاي خود را دريافت نكرده اند، علت اين بدهي هاي جشنواره از كجا ناشي مي شود؟
- علت اين را بايد از مسوول مالي جشنواره يازدهم كه از دوستان صميمي حاج آقا علوي است پرسيد؟ فقط از آقاي نجفي مسوول مالي اين جشنواره بپرسيد كه پولهاي جشنواره را كجا نگهداري مي كرده؟
* آقاي نجفي كه ظاهرا از بازاريان بودند واز بيرون وارد سيستم جشنواره شد امكان اين كه اسپانسر جشنواره بوده وجود دارد؟
- نه! ايشان از دوستان نزديك آقاي علوي بود و كاري هم در ارتباط با چوب بري و جنگل داشت ، تمام پولهاي جشنواره يازدهم تئاتردفاع مقدس به حساب ايشان در يك بانك واريز مي شده كه من نمي دانم بهتر است برويد يپرسيد حساب ايشان در كدام بانك بوده و آيا از نزديكانشان كارمند اين بانك بوده يا نه ؟ اگر از نزديكان ايشان در بانك كسي باشد آن وقت موضوع كمي مسئله دار است . اگر مبلغي پول، فرض كنيم 1 ميليون يا 100 ميليون در حساب كسي سپرده گذاري شود ، سود آن كجا مي رود؟ آيا با اين پول نمي شود در بي اطلاعي مسوولان جشنواره نمي توان كارهاي ديگري كرد ؟ به همين دليل هم است كه سردار علوي از ايشان شاكي است ، حق هم دارد. روز اول من به آقاي علوي گفتم كه دارد اشتباه مي كند .
* منظورتان اين است كه آقاي علوي از عملكرد دوستش كه خود به وي در جشنواره سمت داده شاكي است؟
- آقاي علوي از ايشان شاكي است به طوري كه در يكي دوتا مصاحبه هاي مطبوعاتي خود هم عنوان كرده كه از برخي همكاران جديد ،كه خودم به جشنواره آوردمشان گله مند هستم و بدون تعارف عذرشان را خواستم . اشتباه علوي اين بود كه هم عذر هيهاوند را مي خواست هم عذر مهر داد راياني مخصوص و هم عذر آقاي نجفي كه مسوول مالي جشنواره بود. شما برويد از ديگر بچه هايي كه در اين جشنواره بودند در مورد اشتباهات مسوول مالي بپرسيد ، شخصي كه كارهاي اشتباهي مي كرد اما متأسفانه جزء اتاق فكر جشنواره هم شده بود و اصلا آگاهي از تئاتر نداشت و تصورش از تئاتر تنها تئاتر گلريز بود.اشخاص ديگري را نيز براي برنامه ريزي و ديگر امور آوردند كه آنها هم چيزي از تئاتر و جشنواره تئاتر دفاع مقدس نمي دانستند.
* به نظر شما چه عواملي باعث برگزار نشدن دوازدهمين جشنواره تئاتر دفاع مقدس شد؟
- دوستان جديد علت اين موضوع را تغيير مسير اعلام كردند اما عقل سليم مي گويد در حركت هم مي توان مسير را آرام و آرام و به نرمي عوض كرد اما اگر در همان ابتدا مسير را عوض كنيم كاملا مسير عوض مي شود ، بايد ابتدا اجازه داد تا اين جريان حيات پيدا كند. بايد با دليل وبرهان اعلام كرد كه چرا اين راه كه شما مي رويد به تركستان است ! براي ادعاي اين دليل هم بايد يك ميزگرد محكم و بدون تعارف با حضور مسوولان جشنواره و بچه هايي كه در نقطه مخالف آنها قرار دارند ، تشكيل داد .
* نظرتان درباره جشنواره تئاتر دفاع مقدس با ساختار جديد و شكلي كه اين مسوولان جديد برگزار خواهند كرد چيست؟
- من به آينده اميدوارم چون اگر اظهار اميدواري نكنم خلاف ديد گاهم است ، صاحب اين جشنواره شهدا و مردم هستند و فكر مي كنم يكي از كارهاي خوبي كه اين دوستان جديد بايد انجام دهند اين است كه اين جشنواره را به تئاتر يها بدهند چون برگزاري جشنواره تئاتر در تخصص نظامي ها نيست .امن به اين تئاتر ايمان دارم و معتقدم تئاتر جنگ و دفاع مقدس در كنار تئاتر سنتي ايران مي تواند موجب به وجود آمدن موج تئاتر ايراني شود، حاضر به هر گونه همكاري هستم . من معتقدم تئاتر جنگ و تئاتر دفاع مقدس كه دو مقوله جداگانه اي هستند كه در كشور ما در كنار هم مي آيند ، اين دو بهترين منبع براي رسيدن به فرم خاص تئاتر ايراني هستند.
* گفتيد در اين ده ساله برنامه و طرحهاي زيادي براي بهبود تئاتر دفاع مقدس داشتيد ، يكي از اين طرحها هم آسيب شناسي متون نمايشي تئاتر دفاع مقدس بوده كه هم اكنون توسط گروه جديد براي آن همايش هم برگزار شد من مي خواهم بدانم اين طرحها كجاست اگر متعلق به شما است چرا درسالهاي قبل مورد اجرا قرار نگرفت؟
- در آن زمان هم اجرا مي شد امابراي اجراي همه آنها نياز به زمان مناسب داشتيم .
*اگر مي شود عنوان طرحهاي خود را بگوييد؟
- طرح راه اندازي واحد پژوهش و تحقيقات كه اساس نامه و آيين نامه آن هم نوشته شده است، طرح سمينار هاي آسيب شناسي طرح راه اندازي كانون هاي كارگرداني ، بازيگري و نمايشنامه نويسي دفاع مقدس ، طرح رشد و جدايي تئاتر عروسكي و خياباني از جشنواره و به طور كل از بنياد ، طرح اجراي دائمي نمايشهاي خياباني دفاع مقدس در شهر ها و حتي طرح اجراي نمايش در خطو ط جنگي. تصميم داشتيم همه اينها را آرام آرام اجرا كنيم .
* اين طرحها ظاهرا در معاونت جديد مورد استفاده قرار گرفته است؟
- هيچ اشكالي ندارد ،مهم اين است كه اين كارها به سرانجام رسد حالا اهميتي ندارد كه اين طرحها را چه كسي ارائه داده است ، خداوند هم شاهد است كه اين طرحها توسط چه كساني نوشته شد.
* حرف پاياني ؟
- به طور كلي تئاتر به ويژه تئاتر دفاع مقدس را چند آسيب خراب مي كند : مدير نالايق و كم ظرفيت ، حضور آدمهاي كوته بين و كم سواد وشايد بعضا بي سواد و در مجموع مسئله اخلاق كه در رأس آن حسادت خست وخود بزرگ بيني وجود دارد و عدم شجاعت در اين كه"من نمي دانم!و بايد به من كمك كنيد و يادم بدهند ، حتي اگر رئيس شما هستم."
نظر شما