به گزارش خبرنگار مهر، غار عظیم و زیبای کتله خور در ۱۶۵ کیلومتری جنوب باختری استان زنجان قرار گرفته که از طریق جاده آسفالته زنجان-سلطانیه خدابند-گرماب و از طریق جاده زنجان-بیجار-گرماب و همچنین از طریق جاده همدان-کبودر آهنگ نیز قابل دسترسی است. این غار از شهر گرماب حدود ۷ کیلومتر فاصله دارد.
کتله خور بر اساس بررسی های انجام گرفته معانی مختلفی مثل تپه خورشید-روستای بدون خورشید و غیره که مناسبترین معنی به دست امده یک کاربرد ترکی بوده که کتله به معنی پستی و بلندی و ناهمواری های داخل غار و خور به معنی راحتی و آسانی است که به صورت کلی به معنی پستی و بلندی های راحت و دنج است.
طبق نظریه های علمی و نقشه های زمین شناسی غار کتله خور در دل کوه ساقیزلو در آهک های الیگومیوسن مربوط به دوران سوم زمین شناسی به وجود آمده و تقریبا حدود ۳۰ میلیون سال می تواند قدمت داشته باشد. سال پیدایش این غار برای اولین بار توسط انسان معلوم نیست.
غار کتله خور جزو غارهای طبیعی خشکی- آبی است که از نظر قدمت با غار علیصدر هم دوره است اما از نظر شکل و جنس تشکیل دهنده با هم متفاوتند.
به طوری که غار علیصدر، به طور کامل آبی است در حالی که غار کتله خور خشکی- آبی است، همچنین از نظر خالصی آهک هم با هم فرق دارند. یکی از عجایب و زیبایی این غار تعداد طبقات آن است که تاکنون ۳ طبقه از آن کشف شده است. این غار از تونل های فرعی و استالاکتیت ها، استالاکمیت ها و ستون های زیادی ساخته شده و قندیل های مخروطی آویزان از سقف ها به علت داشتن ناخالصی ها، دارای تنوع رنگ بوده و آن هایی هم که ناخالصی نداشته و یا کمتر دارند به صورت بلورهای شیشه ای بسیار شفاف هستند.
غار کتله خور، به سه بخش فرهنگی، تفریحی و ورزشی تقسیم شده است. بخش ورزشی آن بیشتر مورد استفاده غارنوردان و صخره نوردان قرار می گیرد، بخش تفریحی غار که حدود دو کیلومتر مسیر مستقیم است، جهت بازدید عموم اختصاص یافته و بخش فرهنگی غار نیز در بخش جنوبی بوده و قسمت اصلی آن دالانی است طبیعی که به منظور برگزاری مراسم ها مورد استفاده قرار می گیرد.
دهانه ورودی غار کتله خور به صورت طاق مثلثی شکل به قطر ۷۰ سانتیمتر بود که تنها راه دسترسی به داخل غار بوده و بعدا باز گشایی شده است این دهانه تا سال ۱۳۷۲ به صورت طبیعی بود که از این سال توسط معاونت عمرانی استانداری زنجان تعریض و باز گشایی گردید و در کاوشهای اولیه توسط این ارگان در حدود ۱۵ متر اولیه مسیر به سمت چپ جدا می شده که به دهلیز کنار غار مربوط می شد که بعدا به موازی ورودی غار نیز راهی از بیرون به این دهلیز باز شد که الان به صورت سالن انتظار استفاده می شود ورودی اولیه این دهلیز به منظور جلوگیری از آسیبهای احتمالی بسته شده است.
این مکان را افراد محلی "یورت یری" می گفته اند که به زبان ترکی به معنی محل زندگی افراد یا ابا و اجداد اطلاق می شود که تعدای اسکلت انسان و تکه های سفال قدیمی در این محل پیدا شده و بر اساس بررسی های انجام گرفته متعلق به اواخر هزاره دوم قبل از میلاد است که در این مکان گم یا دفن شده اند.
تشکیل غار برای اولین بار بر اثر نفوذ آب اسید دار و انحلال توده های اهک ایجاد شده و هم اکنون این غار به صورت سه طبقه خشک و طبقه چهارم به بعد مسیرهائی نیز به صورت آب بوده و زمین شناسان احتمال تشکیل چهار طبقه دیگر را تا سفره آب زیر زمینی نیز داده اند که در سال ۲۰۰۳ میلادی حدود ۳۰ کیلومتر از مسیرهای متعدد غار توسط زمین شناسان آلمانی و سوئیسی نقشه برداری شد.
گفته می شود این غار از لحاظ وسعت دومین غار جهان و از لحاظ زیبائی اولین غار جهان شناخته شده است.
پدیده های داخل غار اعم از دهلیزها و گذرگاه ها و وجود ستون های عظیم و وجود استالاگتیت ها (چکنده ها) و استلاگمیت ها (چکیده ها) به رنگهای مختلف و تعدادی قندیل های تو خالی و نیسانی که جز کمیاب ترین قندیل ها هستند جلوه ویژه ای به غار داده است.
مجموعه غار کتله خور امسال بهتر از گذشته پذیرای میهمانان نوروزی خواهد بود.
مدیر مجموعه غار كتله خور گفت: این غار امسال بهتر از سال های گذشته پذیرای مسافران نوروزی خواهد بود.
مجید یوزباشی در گفتگو با مهر با اشاره به فراهم كردن تمهیدات لازم برای استقبال از مسافران نوروزی در غار كتله خور افزود: سوییت های اقامتی، غرفه عرضه محصولات خوراكی و صنایع دستی، شهربازی، سینمای سه بعدی و آلاچیق ها برای میزبانی از بازدید كنندگان آماده شده است.
وی خاطر نشان كرد: مشكل سرویس های بهداشتی و آب شرب غار كتله خور نیز رفع شده است.
مدیر مجموعه غار كتله خور یادآور شد: راهنمای گردشگران دوره های زمین شناسی، غار شناسی و امداد و نجات را سپری كرده اند تا به نحو مطلوبی ارائه خدمت كنند.
یوزباشی نامناسب بودن راه های دسترسی و جاده ها و كمبود تابلوهای راهنما را از مشكلات موجود برشمرد و ابراز كرد: مادامی كه زیر ساخت های مناسبی فراهم نشده نمی توان انتظار تبلیغات و جذب گردشگر بیشتری را داشت.
وی تصریح كرد: باید در وهله نخست زیر ساخت ها اعم از جاده های دسترسی به غار بهبود یابد سپس مسیر گردشگری و تبلیغات برای افزایش تعداد گردشگران عملی شود.
مدیر مجموعه غار كتله خور، فاصله نزدیك این غار با غارعلی صدر، مقبره قیدار نبی (ع)، گنبد سلطانیه و تخت سلیمان را ظرفیتی مناسب برای تعریف مسیر گردشگری برشمرد و گفت: اداره كل میراث فرهنگی در پی تعریف این مسیر است.
یوزباشی تعداد بازدیدكنندگان از غار كتله خور را طی ۱۱ ماه امسال ۶۰ هزار نفر اعلام و ابراز كرد: به دلیل اینكه امسال سرانه ای برای اردوی دانش آموزان در نظر گرفته نشده بود تعداد بازدیدها نسبت به سال گذشته كاهش یافته است.
به گفته وی بازدید كنندگان غار كتله خور از اقصی نقاط كشور هستند و تورهای گردشگری تهران، رشت و قزوین در جذب بازدیدكنندگان از این غار موفق تر از تورهای گردشگری استان زنجان بوده اند.
مدیر مجموعه غار كتله خور اظهار كرد: غار كتله خور در اقتصاد شهر گرماب تاثیر مثبتی داشته، به گونه ای كه با وجود این غار، چندین سوییت و رستوران در شهر گرماب راه اندازی شده است.
یوزباشی با تبیین شرایط غار كتله خور گفت: تا كنون ۳۰ كیلومتر از این غار در پنج طبقه شناسایی شده است، در طبقه دوم و سوم اسكلت هایی از گونه سگ سانان و گوشت خواران كشف شده كه در حال مطالعه است.
وی ادامه داد: بازدید كنندگان فقط می توانند ۵. ۲ كیلومتر از غار را در مسیر رفت و برگشت مشاهده كنند كه بخشی از طبقه اول محسوب می شود.
یوزباشی دمای غار كتله خور را در همه فصول بین ۱۴ تا ۱۵ درجه اعلام و ابراز كرد: زمان مورد نیاز بازدید از غار بین یك تا یك و نیم ساعت است.
هزینه ورودی به غار كتله خور طی سال جاری شش هزار تومان و رزرو هر تخت برای اسكان ۱۵ هزار تومان است كه این تعرفه در نیمه دوم اسفند امسال با مصوبه جدید افزایش خواهد یافت.
این غار یكی از زیباترین جاذبه های طبیعی ایران می باشد كه در ۱۶۵ كیلومتری زنجان واقع گردیده است و با طول تقریبی ۱۰ كیلومتر در بهار سال ۱۳۳۱ هجری شمسی توسط یك هیئت كوهنوردی و با همكاری آقای سید اسدا… جمالی شناسایی و كشف شد. برای دسترسی به این غار باید از آبادیهای كرسف و زرین آباد گذشته و با پشت سر گذاشتن گرماب، در قسمت شمالی این منطقه، دهانه غار مشاهده می شود.
این غار به طور طبیعی از شسته شدن و فرسایش آهك و حركات تكتونیكی ایجاد گردیده و تعیین قدمت آن مستلزم آزمایش های پتاسیم – آرگون یا جهت قطب مغناطیسی است. دهانه این غار در ارتفاع ۱۱ متر از سطح مسیل كه مشرف بر آن است قرار گرفته و در وضعیت ضلع قطری معادل ۴۰/۱ متر دارد ابتدای غار تا عمق ۱۵۰ متری شبیه به راسته بازارهای معمولی است با این تفاوت كه عناصر و اندامهای آن اندكی از بازار كوچكتر است.
كف این قسمت را لایه ضخیمی از خاك و خاكستر پر نموده است. از عمق ۱۵۰ متری تا عمق ۷۰۰ متری گشایش نسبتا" زیادی در غار حاصل شده و شعب متعددی بوجود آمده است. در مكانهائی كه از ریزش مصون مانده استالاگتیتها (چكنده ها) و استالاگمیتها (چكیده ها) خودنمایی می كنند. استالاگتیتهاو استالاگمیتها با ارتفاع ۳۰ الی ۴۰ متر از كف و سقف غار قرار گرفته كه با شنیده شدن صدای موزون قطرات آب، آهنگهای دلپذیر و مناظر بدیع نظر بیننده را به خود جلب می كند.
پس از عبور ازاین منطقه، محل وسیع و مسطحی ظاهر می شود كه به شبستان مساجد شبیه است. در این قسمت، در ضلع شرقی آن استخر آبی به ابعاد ۳۵ در ۲۰ متر با آب زلال و گوارایی قرار گرفته است. آثار جمع آوری شده از این غار عموما" سفال شكسته های سطحی و پراكنده است. با توجه به وسعت غار و مقایسه آن با غارهای تاریخی شناخته شده و موقعیت مكانی آن و از همه مهمتر وجود لایه تاریخی ضخیم در ابتدای غار تا عمق ۱۵۰ متری و مطالعه آثار جمع آوری شده، این محل می تواند یكی از پناهگاههای انسانی در دوران سنگ و دوران آغاز ادبیات باشد.
در حال حاضر این غار توسط استانداری زنجان اداره می شود و در چند سال گذشته فعالیتهایی جهت ایجاد تسهیلات برای بازدیدكنندگان صورت گرفته است.
داخل غار تا فاصله ۳. ۲ كیلومتری برق رسانی گردیده و تسهیلات روشنائی و عبور و مرور آسان فراهم گردیده است و چندین راهنما برای راهنمائی بازدیدكنندگان در این محل به كار گماشته شده اند. در چند محل صعب العبور در داخل غار چند مورد ریل نصب گردیده است كه بازدیدكنندگان از روی آن عبور می كنند.
یك واحد اقامتی وپذیرائی در محوطه غار احداث گردیده و در شرف بهره برداری می باشد.
این غار بیشتر در فصول بهار و تابستان مورد بازدید قرار می گیرد اما در فصلهای پاییز و زمستان نیز دسترسی به آن امكان پذیر است.
گزارش از سولماز شهبازی
عکس: غلامرضا نجفلو
نظر شما