به گزارش خبرنگار مهر، كارشناسان كشاورزی از بحرانی بودن وضع آب‌های زیر زمینی در دشت‌های بهار و اسد آباد در همدان سخن می‌گویند و در شهر سراب‌ها یعنی نهاوند نیز كه همواره یكی از قطب‌های كشاورزی استان بوده است خبرهایی از فروكش كردن شدید آب‌های زیر زمینی عنوان می شود به طوری كه به نظر می‌رسد همه دشت‌های استان خط نهایی برداشت آب از منابع آبی را شكسته اند تا جایی كه ۸۰ درصد آب مورد نیاز استان از منابع زیر زمینی تامین می‌شود.
در این بین نهادهایی كه نقش حراست از منابع طبیعی را دارند و بهره گیری از روش‌های افزایش بهره وری بیش از پیش مهم به نظر می‌رسد که در همین راستا مدیرکل منابع طبیعی استان همدان بر لزوم حفاظت از منابع طبیعی استان تاکید دارد.
۴۷ درصد از مساحت استان همدان را منابع ملی به خود اختصاص داده است
محمد رضا همتی در گفتگو با مهر با اشاره به اینکه ۴۷ درصد از مساحت استان همدان را منابع ملی به خود اختصاص داده است، بیان داشت: این نهاد در وظیفه ذاتی خود ابتدا باید به شناسایی منابع استان چون آب، خاك و پوشش طبیعی پرداخته تا از آن حفاظت كند بطوریکه در ۸۹ درصد از عرصه‌های طبیعی استان سند مالكیت آن به نام دولت صادر شده است.
وی با بیان اینکه یك هزار و ۴۴۱ هکتار جنگل در استان همدان وجود دارد که از نظر سرانه کشوری مطلوب است، ادامه داد: ۴۲ هزار هکتار نیز بدون پوشش گیاهی و ۸۲۲ هزار هکتار نیز مرتع در استان وجود دارد.
وی بیان داشت: دو هزار و ۴۴۰ هزار هکتار از مراتع استان فقیر است و آبخیز داری شده تا از بالاترین نقطه حوزه تا محل خروج، آب مدیریت شود.
همتی با اشاره به اینکه با تقویت پوشش گیاهی و كارهای مكانیكی چون ایجاد بند و تراس، می توان منابع آب را مدیریت كرد، بیان داشت: با اقداماتی كه انجام می‌شود آب‌های روان مدیریت شده و در همان محل حرکت نفوذ کرده و در پایین دست از طریق چشمه قنات و قابل بهره برداری می‌شود.
مدیرکل منابع طبیعی استان همدان عنوان کرد: آبخوان داری مکمل آبخیز داری است بطوریکه هدایت آب‌ها به سفره‌های زیر زمینی آبخوان داری نامیده می‌شود و درچند نقطه کشو سد زیر زمینی زده شده که به دنبال الگو برداری از آن هستیم.
همتی با بیان اینکه منابع طبیعی مقوله ای عمومی است که منافعش برای عموم است و زندگی می‌بخشد، عنوان کرد: این نهاد نمی‌تواند با این تعداد نیرو عرصه‌های خود را در کشور مدیریت کند.
وی با اشاره به اینکه مردم باید در حفاظت از منابع طبیعی کوشا باشند، بیان داشت: شادابی و طراوت با پوشش گیاهی عجین شده و مردم در این خصوص باید دغدغه مند باشند.
مدیر کل منابع طبیعی استان همدان عنوان کرد: نمی‌توان گفت آب و هوا در استان روال عادی خود را دارد چراکه بخشی از مشکلات جهانی است و بخشی داخلی است که خود تشدید كننده این وضع شده است.
همتی با بیان اینکه تغییرات اقلیمی آب و هوا، كمبود آب شیرین و بیایان از مهم‌ترین مشکلاتی است که جهان با آن روبروست، بیان داشت: سوخت‌های فسیلی و شهر نشیی باعث شده در دو قرن اخیر دمای کره زمین بالا رفته و تبعات آن روی اكوسیستم طبیعت اثر بگذارد.
وی با تاکید بر اینکه با کاهش بارش، کم شدن پوشش گیاهی و تغییر الگوی فصل در همدان کاملا مشهود است، بیان داشت: ایجاد پدیده هایی چون سونامی در دیگر نقاط جهان از تاثیرات تغییرات دمایی است و ایران نیز که در نوار خشک قرار داده شده از این وضع اثر می پذیرد.
همتی با اشاره به اینکه از عواقب دستکاری در طبیعت روی دادن کم آبی است بطوریکه کم آبی در استان محسوس است، گفت: در کشور ایران با پدیده کاهش پوشش گیاهی مواجهیم که موجب بیابان زایی می‌شود و در حالی كه در ۱۰ سال پیش میزان بیابان‌ها در استان همدان به دو تا سه هزار هكتار شوره زار می‌رسید، اكنون ۶۵ هزار هکتار از استان همدان در معرض بیابانی شدن است که از دشت قهاوند تا منطقه شیرین سو را در بر می گیرد.
برای مقابله با بیابان در استان تنها ۵۰ میلیون تومان بودجه در سال جاری دریافت كرده ایم
وی با تاكید براینكه خطر بیابانی شدن همدان را تهدید می‌کند و برای مقابله با بیابان در استان تنها ۵۰ میلیون تومان بودجه در سال جاری دریافت كرده ایم، ادامه داد: پمپاژ آب‌های زیر زمینی و حفر چاهی غیر مجاز این آسیب‌ها را برایمان به ارمغان آورده و باید منابع را به گونه ای استفاده کرد که به آینده آن نیز نگاه کنیم.
معاون آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی استان نیز معتقد است این علم به تولید آب و جلوگیری از فرسایش كمك می‌کند.
محمد رسولی با اشاره به اینكه آبخیزداری علم نوینی است که همه عرصه‌های طبیعی در چرخه آن قرار گرفته، بیان داشت: بیش از یك میلیون هكتار از عرصه‌های استان از نظر رسوب و فرسایش در وضعیت بحرانی قرار دارند.
وی ادامه داد: عملیات اجرایی و آبخیزداری در سطح ۲۳۶ هزار هكتاراز مراتع انجام و در سطح ۸۵ هزار هكتار نیز در حال انجام است كه معادل ۱۳ درصد از سطح استان و ۲۷ درصد از سطوح بحرانی است.
وی با بیان اینکه در برنامه پیشنهادی برای پنجم توسعه قرار بودكه سطح اجرا آبخیزداری به ۷۴۷ هزار هكتار یعنی ۳۷ درصد استان افزایش یابد، گفت: به ازای هر هکتار عملیات آبخیزداری ۸۱ متر مکعب آب استحصال می‌کنیم و دو تن فرسایش خاک نیز مهار خواهد شد.
تاكنون ۷۱ میلیون متر مکعب روان آب در استان همدان تثبیت شده است
معاون آبخیز داری اداره کل منابع طبیعی استان همدان عنوان كرد: تاكنون ۷۱ میلیون متر مکعب روان آب در استان تثبیت شده و ۲۱ میلیون مترمکعب آب نیز با عملیات آبخیز داری استحصال شده است.
رسولی گفت: تاكنون ۵۲۸ هزار تن کنترل فرسایش خاك صورت گرفته که خود موجب احیا و رونق پوشش گیاهی می‌شود اما مردم باید در عرصه مختلف وارد شوند و تا زمانی که مشارکت مردمی در این بین شکل نگیرد، یک جانبه عمل کردن دولت اثر چندانی ندارد.
سرپرست سازمان محیط زیست استان همدان نیز از وضع خشك شدن تالاب‌های استان نگران است و آن را از عوامل تشدید گرد و خاك عنوان می‌کند.
عادل عربی با اشاره به اینكه یکی از مهم‌ترین عوامل بوجود آمدن پدیده ریزگردها چالش آب است که کشور را چند سالی است با مشکلاتی مواجه کرده، بیان داشت: پدیده ریزگردها عامل مهمی در هدررفتن خاک، ایجاد خسارات اقتصادی و از همه مهم‌تر عامل تهدید سلامت و زندگی انسان‌ها به شمار می‌آید.
وی عنوان كرد: با وجود تنش آبی و شدت تشکیل ریزگردها، متأسفانه شاهد خشک شدن تالاب‌ها و از بین رفتن زیستگاه‌های آبی در کشور و استان هستیم.
وی با اشاره به اینکه استان همدان در شرایط ویژه کم‌آبی قرار دارد، ابراز داشت: اقداماتی نظیر آب مجازی، اصلاح الگوی کشت، اجرای سیستم‌های نوین آبیاری و... در راستای عبور از بحران آب صورت گرفته است.
وی با بیان اینکه به دلیل عدم مدیریت صحیح آب در استان همدان، ۱۷ فروچاله ایجاد شده، اظهار داشت: با ورود ریزگردها در سال ۸۸ به استان همدان، تالاب‌های طبیعی خشک شده و تاکنون احیا نشده‌اند.
سرپرست سازمان حفاظت محیط زیست همدان عنوان كرد: به دلیل چرای بیش از حد دام‌ها، اراضی ملی دچار فرسایش شدید شده که تأثیر زیادی در افزایش ریزگردها داشته است.
وی نابودی تنوع زیستی و ریزگردها را اصلی‌ترین چالش‌های محیط زیستی کشور بیان کرد و گفت: شناسایی منبع و منشأ ریزگردها، درختکاری در سطوح مختلف، حفظ مراتع و پوشش‌های گیاهی، ایجاد کمربند سبز در اطراف شهرها و کنترل منابع آبی از مهم‌ترین راهکارهای مقابله با پدیده ریزگردهاست.
وی تاکید کرد: کمبود آب تالاب‌ها و به این ترتیب خشکی برخی از آن‌ها بر شدت وجود ریزگردها تاثیر می‌گذارد و خطر دیگری از جمله نشست دشت‌ها را به دنبال دارد و خشکسالی فعلی زنگ خطری برای دشت‌های استان همدان است.
سرپرست محیط زیست استان همدان گفت: با توجه به شرایط فعلی احتمال وجود ریزگردها در فصل بهار سال آینده برای همدان دور از انتظار نیست.
در بازه زمانی اردیبهشت تا تیر ماه احتمال وجود ریزگردها در استان دور از انتظار نیست عربي بيان داشت: با توجه به خشکسالی و کاهش بارش‌ها در حال حاضر شاهد روشن شدن موتورهای آب کشاورزی در برخی مناطق هستیم که این موضوع زنگ خطری بزرگ برای تمامی مسئولان و مردم است که باید با همکاری یکدیگر این مشکل را حل کنیم و مردم با صرفه جویی در مصرف آب و کشاورزان با عدم کشت‌های آب بر و سایر ارگان‌ها نیز در حد توان خود نهایت همکاری را داشته باشند تا مشکل خشکسالی به بحران جدی تبدیل نشود.
سرپرست حفاظت محیط زیست همدان گفت: همدان جزو ۲۴ استانی است که تحت تاثیر خشکسالی قرار داشته و در بازه زمانی اردیبهشت تا تیر ماه سال آتي احتمال وجود ریزگردها در استان دور از انتظار نیست.
مدير كل هواشناسي همدان نيز تابستاني بحرانی را برای همدان پيش بيني كرده است.
وي در آخرين اظهار نظر خود در كارگروه مديريت بحران استان با اشاره به اينكه روند نزولی بارش در ۴۰ سال آماری کاملا مشهود است به طوری که در این روند حدود ۴۰ میلیمتر کاهش بارش مشاهده می‌شود، ادامه داد: پارامترهای دمایی نیز بیانگر افزایش دما نسبت به سال گذشته و حتی بلند مدت در استان همدان است.
عبدالرضا زندی با بیان اینکه روند صعودی دما در دوره آماری ۴۰ ساله ملموس است به نحوی که دو و نیم تا سه و نیم درجه سلسیوس افزایش دما در دراز مدت مشاهده می‌شود، بیان کرد: براساس نقشه‌های پیش بینی فصلی نیز بارش در ماه‌های فروردین، اردیبهشت و خرداد نرمال پیش بینی شده و پارامتر های دما نیز در کل استان تا پایان خرداد بین نیم تا یک و نیم درجه سانتیگراد افزایش خواهد داشت.
مدیرکل هواشناسی استان همدان با بیان اینکه میزان بارش زمستان امسال همدان ۲۴ میلیمتر بوده است که در طول ۴۰ سال گذشته بی سابقه است، بیان کرد: در ۴۰ سال گذشته در سال ۸۱ میزان بارش حدود ۱۸۰ میلیمتر بوده و در سال‌های دیگر بارشی کمتر از ۵۶ میلیمتر رخ نداده است.
زندی با بیان اینکه براساس عکس‌های ماهواره ای سطح پوشش برف در استان همدان در سالجاری در مقایسه با سال گذشته بسیار کم و اندک است، ابراز داشت: استان همدان از نظر میزان کمبود بارش در سال جاری نسبت به بلند مدت رتبه ۱۳ و نسبت به سال زراعی گذشته رتبه نهم را در بین ۳۱ استان کشور دارد.
از سوی دیگر شنیده می‌شود عشایر در استان خوزستان با توجه به خشكسالی های چند ساله و نبود مراتع قصد حضور زود هنگام در ماه جاری در مراتع آسیب پذیر استان را دارند، كه خود بر مشكلات پیش رو خواهد افزود.
با توجه به اینكه بیش از ۹۰ درصد منابع آبی در بخش كشاورزی مصرف می‌شود و بخش عمده ای از آن در بخش باغات و زارعتی که همچنان به روش سنتی آبیاری می‌شود، به مصرف می رسد مسئولان استان باید با اقدامی فوری و مدیریت كردن استفاده از آب برای بخش كشاورزی مشكل خشكسالی را در سال آتی بدون كمترین تنش پشت سر بگذارند و از سوی دیگر مردم نیز با صرفه جویی در استفاده از آب آشامیدنی این چالش پیش رو را بدون مشكل پشت سر بگذارند، تا باز هم آسمان روی سخاوت بر این استان باز كشد.
نظر شما