به گزارش خبرنگار گروه دين و انديشه "مهر" در مراسم افتتاحيه دومين هم انديشي " تخيل هنري : عالم مثال و هنر" كه از سوي فرهنگستان هنر و با همكاري مؤسسه پژوهشي حكمت و فلسفه ايران صبح امروز در دانشگاه هنر برگزار شد، دكتر نصر الله پورجوادي، استاد فلسفه دانشگاه تهران و دبير علمي اين هم انديشي، اظهار داشت : خيال و تخيل و خيال پردازي و قوه خيال، عالم خيال همه مفاهيمي اند كه امروزه در عرفان اسلامي و در فلسفه جديد و فلسفه هنر مطرح هستند. الفاظ ديگري نيز با اين معنا قرابت دارند مانند عالم مثال، تمثل و صورت خيالي و توهم.
وي در ادامه افزود: در عين حال خيال قوه اي است كه فعاليت آن جنبه خلاقيت دارد و نه تنها مفاهيم مختلف تصويري و صوتي بلكه حتي علوم و توسعه آنها و تكنولوژي مديون فعاليت همين قوه اند.
دكتر پورجوادي با تأكيد بر اينكه خيال در دين و عرفان نقش و فعاليت دارد گفت : شمايل و شمايل نگاري و تقديس آن در اديان بخشي از فعاليت خيال است. در اسلام و در هنر ديني اگرچه شمايل به صورت تصويري نداريم و يا از نظر برخي نبايد داشته باشيم اما شمايل كلامي در شعر داريم و شعر خود زاييده خيال است. اما فعاليت خيال در عرفان اسلامي فقط در شعر و هنرهاي كلامي نبوده اند .علي رغم تحريمهايي كه از سوي برخي از فقهاي مذاهب مختلف شده هنرهاي تصويري و صوتي در عرصه ايراني خلق شده اند.
استاد فلسفه دانشگاه تهران با اشاره به حضور خيال در عرفان ايراني گفت : ارتباط خيال و صورتهاي خيالي در عرفان ايراني معمولاً معاني خيالي را خلق مي كند.
دكتر پورجوادي در ادامه به فلسفه غرب اشاره كرد و گفت: در فلسفه غرب ارزش خيال در رديف ظن و گمان بوده و اين مرتبه فروتر از علم به حقايق و علم به مثل بوده است. بنابراين آنچه كه زاييده خيال باشد و يا اينكه خيال در آن دخالت كرده باشد عين علم حقيقي نيست چون با واقعيت و حقيقت قابل تطبيق نيست. در فلسفه جديد في المثل هيوم خيال را گمراه كننده مي داند.
وي در پايان با اشاره به اين مطلب كه در عرفان اسلامي مرتبه خيال در مراتب قرب به حقيقت در نظر گرفته مي شود اظهار داشت : كساني بوده اند كه در عرفان اسلامي مرتبه شناخت خيالي را به عنوان علم در نظر مي گرفتند و مرتبه وراي آن را مرتبه علم و ادراك مي دانستند.
نظر شما