این گزارش از سلسله گزارشهای «پرونده ویژه بررسی پدیده حاشیه نشینی در استانهای کشور» منتشر شده است. «پرونده ویژه» مجموعه گزارشهای تولیدی دفاتر سرپرستی استانهای خبرگزاری مهر، در یک موضوع مشترک است.
به گزارش خبرنگار مهر، بافت های مسکونی نابسامان و ناهماهنگ در حاشیه شهرها نمادی از زندگی حاشیه نشینی هستند. اگر با قطار یا اتوبوس مسافرت کرده باشید، در بسیاری از موارد دیده اید که محله های مجاور با ایستگاه قطار و یا ترمینال های مسافربری از ساختار متفاوتی تشکیل شده اند. معمولا افراد کم درآمد با استقرار در این محله ها که معمولا خارج از بافت متمرکز شهری هستند روزگار را سپری می کنند.
پدیده حاشیه نشینی با استان البرز و به ویژه شهرستان کرج پیوندی دیرینه دارد، استان البرز را همگان به مهاجر پذیری می شناسند. وجود زندانهای بزرگ کشور در شهرستان کرج نیز دلیلی دیگر برای رشد بی رویه حاشیه نشینی در این کلانشهر است. افزایش بی رویه جمعیت یکی از مشکلات شهر کرج است، و ویژگی‌های برخی گروه‌های مهاجر موجب بروز پدیده‌هایی نظیر حاشیه‌نشینی، پدید آمدن محلات فقیر و همچنین بالا رفتن میزان تخلفات و جرم و جنایت می شود.
شرایط خوابگاهی کرج باعث سرازیر شدن جمعیت به این شهر شده است
نباید از خاطر دور داشت که کرج یکی از شهرهای مطرح کشور است و بیشترین سرمایه‌گذاری در زمینه اقتصادی به ویژه احداث شهرک‌های صنعتی در آن انجام گرفته به همین دلیل این شهرستان با پدیده گسترده حاشیه نشینی مواجه است که باعث بروز جرایم متنوع از جمله سرقت، اعتیاد و .. در آن شده است که اقدامات پیشگیرانه انتظامی - امنیتی و قضایی ویژه‌ای را می‌طلبد که پاسخگوی امنیت مورد نیاز آن باشد. افزایش جمعیت به واسطه مهاجر پذیری در کلانشهر کرج باعث تحولاتی در بخش‌های فرهنگی، اقتصادی و امنیتی شده است.
شهر کرج دارای موقعیت خاص جغرافیایی است وجود مراکز علمی، تحقیقاتی و صنعتی، مجاورت با پایتخت و وجود اتوبان تهران - کرج و سایر بزرگراه‌های کشور و همچنین گسترش شهرک‌های اقماری و مجموعه‌های مسکونی که بیشتر شبیه خوابگاه است، باعث سرازیر شدن جمعیت به این کلانشهر شده است.
توزیع سرانه های فرهنگی در مناطق حاشیه نشین رعایت نمی شود
اصغر نصیری قائم مقام معاونت خدمات شهری شهرداری کرج در این خصوص به مهر می گوید: حاشیه نشینی را می توان چنین تعریف کرد؛ به فضاهای از شهر گفته می شود که در آن شهروندان در وضعیت مناسب زندگی شهری به سر نمی برند و معمولا فضاها موقتی است.
نصیری در ادامه می افزاید: در مناطقی که پدیده حاشیه نشینی حاکم است کیفیت زندگی مناسب نیست و توزیع سرانه های فرهنگی رعایت نشده است.
این مسئول در پاسخ به این پرسش که شاخص ترین مناطق حاشیه نشین شهر کرج کدامند؟ می گوید: پدیده حاشیه نشینی را می توانید در مناطقی مانند سهرابیه، مهدی آباد، اسلام آباد، بخش کوچکی از منطقه ۶ شهری در کرج، منطقه ۱۱، ۱۲ و ۴ و همچنین منطقه چهار حصار مشاهده کنید.
وجود زندانها در کلانشهر کرج موجب شتاب حاشیه نشینی شده است
وی وجود زندان و ندامتگاه قزل حصار، و دیگر زندان ها در کرج را یکی از دلایلی می داند که به رشد پدیده حاشیه نشینی کمک کرده اند، و می گوید: مهاجران برای دید و بازدید با زندانیان به کرج می آیند و متاسفانه در حاشیه شهر ماندگار می شوند.
نصیری پایین بودن قیمت مسکن در حاشیه شهرها را دلیل تمرکز قشر کم درآمد و به ویژه روستاییان می داند و بیان می کند: ارائه خدمات در حاشیه شهرها نیازمند تامین امنیت است در این صورت می توانیم خدمات مختلف را در این مناطق شهر ارائه کنیم.
این مسئول با اشاره به وضعیت نامناسب فاضلاب و همچنین بهداشت در مناطق حاشیه نشین اشاره می کند و می گوید: معمولا در این مناطق دفع فاضلاب با مشکل مواجه است و عدم دفع مناسب فاضلاب باعث بروز مشکلات زیسن محیطی و بهداشتی می شود.
بسیاری از مناطق حاشیه نشین در حریم شهرها واقع شده اند
نصیری به پایین بودن سرانه فضای سبز پایدار در این مناطق اشاره می کند و می گوید: برای توزیع سرانه های فرهنگی در این مناطق شهر باید برنامه ریزی مدونی صورت گیرد، دیگر دستگاههای دولتی باید به کمک شهرداری بیایند.
قائم مقام معاونت خدمات شهری شهرداری کرج ادامه می دهد: بسیاری از مناطق حاشیه نشین در حریم شهرها واقع شده اند به همین منظور و بلحاظ قانونی شهرداری موظف به ارائه خدمات به مناطقی که در حریم شهرها هستند، نیست.
نصیری ادامه می دهد: در مناطق حاشیه نشینی که در حریم شهر قرارگرفته اند در زمینه حفظ و حراست فضای سبز اتفاق خاصی نمی افتد در صورتی که وجود فضای سبز در محله سکونت، می تواند باعث افزایش نشاط اجتماعی شود.
برخی از نهادهای دولتی در حفظ و نگهداری زمین کوتاهی کردند
نصیری در ادامه با اشاره به ساخت سازهای غیرمجاز در شهر کرج، می افزاید: در گذشته ساخت و سازها شدت گرفت و بسیاری از نهادها در حفظ و نگهداری زمین کوتاهی کردند که منجر به ساخت و سازهای غیرمجاز و سبز شدن سکونتگاهای غیر رسمی در گوشه و کنار شهر شد در پی این سهل انگاری پدیده حاشیه نشینی در کلانشهر کرج رشد بی رویه ای داشت.
این مسئول بهره مندی از حقوق شهروندی را حق همه شهروندان می داند و می گوید: شهرداری در ارائه امکانات شهری کوتاهی نمی کند و در پی احداث باغ به سبک ایرانی در شهر است. در این باغ ها مکان های تعبیه خواهد شد که کودکان اوقات فراغت خود را با آموزش در زمینه های مختلف بگذرانند.
وی با اشاره به اینکه پدیده مهاجر پذیری در استان البرز و کلانشهر کرج بیش از دیگر استان ها و شهرها اتفاق می افتد، یادآور می شود: باید به پدیده حاشیه نشینی توجه ویژه ای داشته باشیم، در این میان نقش شورای شهر در توزیع عادلانه امکانات و خدمات تاثیرگذار است باید بودجه شهری به تناسب به شهرداری های مناطق اختصاص یابد.
قائم مقام معاونت خدمات شهری شهرداری کرج در پایان می گوید: باید سرانه های آموزشی و فرهنگی در سطح شهر و در مناطقی مانند اسلام آباد و خط چهار حصار به صورت عادلانه توزیع شود. در این میان نقش دولت انکارناپذیر است اگر امکانات به طور عادلانه در شهرها توزیع شود پدیده حاشیه نشینی نیز کم رنگتر می شود.
در پایان باید گفت؛ یکی از دغدغه های شهرداری ها رفع محرومیت از سطح شهر است. برای این مهم برنامه ها و طرح های زیادی از سوی مدیریت شهری ارائه می شود. این تصور که توسعه مناطق محروم و حاشیه نشین امید به زندگی شهروندان را افزایش می دهد، می تواند سرلوحه کار مدیریت شهری و دیگر نهادهای اجرایی قرار گیرد در این صورت می توان شاهد زدودن غبار محرومیت از مناطق حاشیه نشین باشیم.
گزارش: ساره نوری
نظر شما