به گزارش خبرنگار مهر، بازار های سنتی و قدیمی با سبک و صیاق خاص خود یکی از مهمترین آثار تاریخی هر استان به شمار می آید که نقش مهمی در بیان ویژگی های فرهنگی آن منطقه و نوع کسب و کار گذشتگان ایفا می کند و از طرفی امروزه بازار های سنتی و قدیمی تاثیر بسیاری در جذب گردشگران دارد و بسیاری از گردشگران داخلی و خارجی علاقه زیادی به بازدید از بازار های قدیمی شهر ها دارند.
همدان در گذشته به دلیل موقعیت خاص جغرافیایی و قرارگرفتن در مسیر راه‌های ارتباطی شهرهای غربی و نیز عبور زائران انبوهی که از مناطق دور دست برای زیارت عتبات عالیات در همدان توقف می کردند از اهمیت خاص اقتصادی و جغرافیایی به ویژه از دوران صفویه برخوردار بوده و از این رو و با توجه به اهمیت اقتصادی همدان راسته بازارها و کاروانسراهای مختلفی در این شهر شکل گرفته است.
مجموعه بازارهای قدیمی شهر همدان که از آثار دوره قاجاریه به حساب می‌آیند، در مرکز این شهر قرار دارند و مجموعه بازار سنتی و کاروانسراهای شهر همدان که از ۳۶ بازار و راسته بازار و ۲۶ سرا و کاروانسرا تشکیل شده است، اکثرا با سبک معماری دوره قاجاریه ساخته شده اند و با وسعتی حدود ۳۰ هکتار به دو صورت عمده فروشی و خرده فروشی فعالیت می کنند و درمجموعه بازار سنتی همدان تاسیساتی نظیرمسجد، حمام، زورخانه و چایخانه و غیره گنجانده شده است.
در گذشته، هر یک از راسته ها و کاروانسراها به عرضه یک کالای خاص اختصاص داشته اند، اما این ویژگی، امروزه تا حدودی دستخوش تغییر شده و در بعضی از مغازه ها صرفا به عرضه و توزیع کالا مشغولند، اما برخی دیگر مانند، مانند، مسگرخانه و حلبی ساز خانه، علاوه بر محل فروش، کارگاه تولیدی صنعتگران نیز بوده اند.
این بازارها که همچون بازارهای اغلب شهرهای قدیمی مسقف و از بافت معماری اسلامی برخوردار هستند، هر یک اختصاص به یک نوع مال التجاره یا پیشه‌ورانی است که دارای حرفه مشترکی هستند، از این رو مردم بر حسب احتیاجات خود می‌دانند برای تهیه نیازمندی‌های خود به کجا مراجعه کنند.
به عنوان مثال بازار قیصریه را میرزا کاظم، منشی قاجاریه در پشت کاروانسرای خود «کاروانسرای میرزا کاظم» برای صنف فرش فروش‌ها ساخت.
مجموعه تاریخی بازار همدان در مرکز این شهر و در محدوده خیابان‌های اکباتان شهدا و باباطاهر قرار دارد، در راسته این بازار کاروانسراها، سراهای تاریخی همچون صحاف‌خانه، کفشدوزخانه، زرگرها، مسگرها، دباغ خانه، سمسار خانه، چلنگرها، نخودبریزها و غیره وجود دارد که هر یک به لحاظ تاریخی حائز اهمیت هستند.
بازار تاریخی همدان در سال ۱۳۷۷ به ثبت ملی رسید ولی امروزه از راسته بازارهای همدان مانند آهنگرها، گیوه کش‌ها، زهتاب‌ها، موتاب‌ها، نجارها، گوزه گرها، صحاف‌ها، دیگر خبری نیست.
اما با کمی دقت در نقشه همدان می‌بینیم که تمامی بازارهای همدان در حول و محور مسجد جامع ساخته شده و تجار و پیشه وران نماز ظهر و عصر را در آنجا اقامه می‌کنند.
از راسته بازار های شهر همدان می توان به راسته آهک فروش ها، سرگذر، آهنگرها، زنجیرسازها، چلنگرها، پالاندوزها، گونی فروش‌ها، چاقوسازها، راسته حسین خانی، راسته حاج فضل الله، حلاج خانه، حلبی سازها، دباغخانه، رزین بُرها، زغالی ها، زرگرها، سبزه میدان، سمسار خانه، شالار یهودی، شیشه فروش ها، صحّافخانه، صندوق سازها، علاقبندها، قصاب‌ها، قیصریه فرش فروش‌ها، نجارها، قنادها، کاه فروش‌ها، کفشدوزخانه بزرگ، کفشدوزخانه کوچک، کهنه فروش‌ها، گیوه کش‌ها، مسگرها، نخود بریز ها، نمدمال‌ها و غیره اشاره داشت.
متاسفانه با تغییر سبک زندگی افراد و با گذشت زمان این راسته بازار ها دستخوش تغییرات شده است و از سویی برخی از بازاریان به علت کسادی کار ناچار به تغییر شغل شده اند و یا اینکه سقف برخی از قسمت های بازار برداشته شده است، اما باید تاکید داشت که بازار قدیمی و سنتی همدان با وجود راسته های مختلف برای هر شغل می تواند محل مناسبی برای انتخاب بهترین نوع کالا باشد و از سویی بازار سنتی همدان جایگاه ویژه ای را در جذب گردشگران به استان همدان داشته و دارد که اهمیت حفظ بازار سنتی شهر را دو چندان می کند.
مجموعه بازار سنتی و کاروانسراهای شهر همدان از ۳۶ بازار و راسته بازار و ۲۶ سرا و کاروانسرا تشکیل شده است در همین خصوص معاون میراث فرهنگی استان همدان در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار داشت: مجموعه بازار سنتی و کاروانسراهای شهر همدان، که از ۳۶ بازار و راسته بازار و ۲۶ سرا و کاروانسرا تشکیل شده است، اکثرا با سبک معماری دوره قاجاریه ساخته شده اند.
بهرام توتونچی با بیان اینکه بازار همدان با وسعتی حدود ۳۰ هکتار به دو صورت عمده فروشی و خرده فروشی فعالیت می کنند، افزود: درمجموعه بازار سنتی همدان تاسیساتی نظیرمسجد، حمام، زورخانه و چایخانه و غیره گنجانده شده است و تمامی بازارهای همدان در حول و محور مسجد جامع ساخته شده و تجار و پیشه وران نماز ظهر و عصر را در آنجا اقامه می‌کنند.
وی با بیان اینکه بازار سنتی همدان درسال ۱۳۷۷ در فهرست آثار ملی کشور قرار گرفت، بیان داشت: بازار های همدان در راسته های جدا جدا قرار گرفته و همه مشاغل به صورت متحد الشکل در کنار هم قرار گرفته اند.
معاون میراث فرهنگی استان همدان ادامه داد: قرار گرفته یک نوع پیشه و شغل در کنار هم و راسته ها در کنار یکدیگر قدرت انتخاب را بالا می برد و افراد می توانند مطلوبترین و بهترین جنس را تهیه کنند.
توتونچی با اشاره به اینکه قرار گرفتن مغازه ها در کنار هم حس رقابت را بین فروشندگان بالا می برد، عنوان کرد: وقتی که همه مغازه ها یک نوع محصول را ارائه می دهند ناخود آگاه حس رقابت بین آنها افزایش یافته و در پویایی و چرخش اقتصادی بازار نیز موثر است.
وی در ادامه سخنان خود گفت: کشورهای خارجی این نوع ارائه محصول را تحت عنوان پاساژ به خورد ایرانی ها دادند در حالی که ریشه و اصل این نوع ارائه محصول برای ایرانی ها بوده است.
معاون میراث فرهنگی استان همدان با تاکید بر حفظ و مرمت راسته بازار ها و بازار سنتی شهر همدان به عنوان بخشی از هویت تاریخی شهر، ابراز داشت: یکی از اهداف مهم و تلاش میراث فرهنگی استان همدان ساماندهی بازار شهر همدان است.
توتونچی با اشاره به اینکه بازار همدان باید اصالت خود را حفظ کند، افزود: اهمیت حفظ بازار سنتی همدان برای ارتقا گردشگری شهر نیز بسیار مورد تاکید است.
وی با بیان اینکه برخی از راسته بازار همدان تغییر شکل و شغل داده است، اظهار داشت: راسته قنادان به علت تغییر شفل برخی از افراد شکل ویژه خود را از دست داده است.
حفظ اصالت و حرفه و پیشه در این راسته بازار ها به دستگاه ها و اداراتی چون فرمانداری، اتحادیه امور صنفی و به ویژه شهرداری که نقش کلیدی داشته بستگی دارد معاون میراث فرهنگی استان همدان با بیان اینکه می توان تغییر کاربری در راسته بازارها را مدیریت و کنترل کرد، بیان داشت: حفظ اصالت و حرفه و پیشه در این راسته بازار ها به دستگاه ها و اداراتی چون فرمانداری، اتحادیه امور صنفی و به ویژه شهر داری که نقش کلیدی داشته بستگی دارد.
توتونچی با بیان اینکه شهرداری به عنوان یک اهرم فشار می تواند از اعطای مجوز در این راسته بازار ها برای تغییر شغل جلوگیری کند، بیان داشت: می توان بازار سنتی شهر را ساماندهی کرد و چهره بازار شهر را به هویت اصلی بازگرداند.
وی به برخی اقدامات در سال گذشته اشاره داشت و گفت: عملیات گسترده ای در بافت مسجد جامع را انجام دادیم و از اعتبارات سال ۹۳ نیز عملیات استحکام بخشی کاروانسرای یعقوبیاری را انجام دادیم.
معاون میراث فرهنگی با بیان اینکه در کاروانسرای گلشن نیز یک سری عملیات مرمت انجام شده است، بیان کرد: امسال نیز برنامه های برای ساماندهی بازار سنتی همدان داریم که در صورت همکاری مالکین این کار به زودی انجام می شود.
با این تفاسیر می توان تاکید داشت که حفظ و احیای بازار سنتی همدان از اهمیت بالایی در راستای حفظ اصالت تاریخی شهر و از سویی پویایی بازار و رونق اقتصادی و از طرفی نیز رونق گردشگری دارد و لذا از این رو مسئولین ذی ربط باید توجه خاصی به این موضوع داشته باشند.
نظر شما