اوج اين مساله زماني رخ داد كه سيد محمد خاتمي رييس جمهور وقت ايران در آن زمان قصد شركت در يكي از اجلاس هاي بين المللي را داشت كه هواپيماي دولت دچار مشكلاتي اساسي شد.
گفته مي شود در آن زمان يكي از مسئولان هوايي كشور، تا نيمه شب به همراه تيمي از كارشناسان مسئول رفع مشكلات ايجاد شده در هواپيماي اختصاصي دولت- بوئينگ 737- گرديد تا اين كه سفر فرداي آن روز رييس جمهوري براي شركت در آن اجلاس به تعويق نيفتد.
همين موضوع موجب آن شد كه با فوريت خريد هواپيماي تشريفاتي به وسيله هواپيمايي جمهوري اسلامي ايران پيگيري شود.
البته با تصويب شوراي اقتصاد، هواپيمايي جمهوري اسلامي ايران(هما) مامور خريد هواپيماي اختصاصي براي دولت شد و در آذرماه سال 1381 قراردادي با فرانسوي ها براي خريد هواپيما ايرباس تشريفاتي (VIP) امضا كرد.
اين هواپيما كه به قيمت حدود 39 ميليون دلار خريداري شد، با هزينه حدود 20 ميليون دلار نيز دكوراسيون آن تغيير كرد.
برطبق قرارداد، شركت"سوژرما" فرانسه كه شركتي تعميراتي در بخش هوايي است، در اين جريان به عنوان واسط بين ايران و شركت"سيل" سنگاپور ظاهر شد و به عبارتي اين شركت بود كه 20 ميليون دلار از ايران گرفت تا دكوراسيون داخل هواپيما را تغيير دهد.
برهمين اساس، قرار بود هواپيماي اختصاصي دولت ايران در آذرماه سال 83 به هواپيمايي هما تحويل شود كه با كارشكني شركت خارجي مواجه گرديد.
شركت "EAD" كه از مالكان ايرباس و شركت سوژرما كه خواهرخوانده ايرباس است، با اعمال نفوذ و به دليل ترس از اعمال فشار آمريكا و عنوان كردن تحريم از تحويل اين هواپيما به ايران جلوگيري مي كرد و اين درحالي بود كه كمتر از 10 درصد ميزان قطعات اين هواپيما آمريكايي است . بدين ترتيب، برخلاف ادعاي شركت فرانسوي ، اين هواپيما شامل تحريم نمي شد.
البته مديرعامل سابق شركت هواپيمايي جمهوري اسلامي ايران(هما) در مراسم خداحافظي خود با خبرنگاران اين مطلب را نيز گفته است:" در آن زمان در شوراي اقتصاد تصويب شد كه هواپيمايي را با قيمت ... خريداري شود و بر طبق توافق، مقرر گرديد كه تا خريد هواپيما قطعي نشده، جزييات اين مصوبه منتشر نشود، ولي جزييات آن منتشر گرديد و كار ما را در خريد اين هواپيما با مشكل مواجه كرد."
اوايل سال 1383 نيز كميته تحقيق و تفحص از ناوگان هوايي كشور در مجلس ششم نيز، به نداشتن صرفه اقتصادي خريد هواپيماي تشريفاتي دولت اشاره كرده بود.
در اين گزارش آمده بود: اين هواپيما به اتاق خواب ، حمام ، دستشويي ، دكوراسيون رويال ، صندلي هاي سوپر كلاس و كف پوش نفيس تجهيز است.
از سوي ديگر، به دنبال كارشكني شركت خارجي فوق در تحويل هواپيما، مسئولان حقوقي هواپيمايي هما مجبور شدند كه عليه آنها در دادگاه فرانسه شكايت كنند.
اين دادگاه در دومين بار رسيدگي به دادخواست شركت هواپيمايي جمهوري اسلامي و در شب پنجشنبه 21 مهرماه سال جاري، با صدور حكمي اعلام كرد، شركت "سوژرما" بايد هواپيمايي تشريفاتي دولت ايران كه بابت آن تاكنون 60 ميليون دلار پرداخت كرده بود، تحويل دهد.
كشاورزيان در اين باره گفته بود: براساس اعلام نظر اين دادگاه ، شركت سوژرما به دليل تاخير 10 ماهه در تحويل هواپيمايي تشريفاتي دولت ايران نيز بايد سود پول مربوط به خريد اين هواپيما را به هواپيمايي جمهوري اسلامي ايران پرداخت كند.
وي خاطرنشان كرده بود: با سپري شدن روند اداري اين حكم و ابلاغ آن، شركت سوژرما هواپيماي تشريفاتي دولت ايران را تحويل خواهد داد.
همين پيگيري ها موجب شد تا هواپيمايي تشريفاتي دولت با فراز و نشيب هاي فراوان، بالاخره در اواخر هفته گذشته به ايران تحويل دهد.
هواپيمايي جمهوري اسلامي ايران نيز روز شنبه 5 آذرماه جاري ، اين هواپيما را به نماينده دولت - غلامحسين الهام - تحويل داد.
سخنگوي دولت و رييس دفتر رييس جمهوري در مراسم تحويل اين هواپيماي تشريفاتي به خبرنگاران گفته است كه آقاي احمدي نژاد باتوجه به شعارهاي خود بعيد است از اين هواپيما استفاده كند.
البته دكتر الهام طي يادداشتي هم كه با عنوان "داشتيم شاه مي‌شديم..." به روزنامه جمهوري ارسال كرده، نوشته است:"در سال 1380 شوراي اقتصادي خريد هواپيماي ايرباس را براي استفاده اختصاصي دولت با استفاده از فاينانس داخلي تصويب كرد. بعدا در بودجه‌هاي سالانه، پول هواپيما از كيسه ملت پرداخت شد. و در سال 1382 پس از خريد هواپيما قرارداد تبديل آن به هواپيماي اختصاصي با هزينه اي نزديك به بيست ميليون دلار يعني نزديك بيست ميليارد تومان با شركت «سوژرما» منعقد شد. با اين هزينه، امكان ارتباط ماهواره اي اتاق ويژه رئيس جمهور با سرويس ويژه در آن تدارك ديدند، اتاق جلسات وزرا، كه جز تحميل هزينه بر بيت المال و ايجاد رفاه، ارزشي ندارد."
وي در ادامه آورده است:" حداكثر 6 ساعت پرواز مستمر، آن قدر سخت نيست كه نياز به اين همه تشريفات داشته باشد. پرواز بيش از آن هم نيازمند چنين تحميلي نيست. از اينكه اين هواپيما تحويل شد، براي دولت موفقيت است چون ثروت كشور از حلقوم فروشنده قانون شكن بيرون كشيده شد. اما احمدي نژاد هرگز از اختصاص آن به رئيس جمهور و دولت خرسند نشد.
اينجانب از طرف ايشان از همه خبرنگاران خواستم كه هواپيما را ببينند. چنانكه شما گفته ايد در اول انقلاب مردم علاقمند به تماشاي تجملات «شاهنشاهي» بوده اند. و با گزارش روند خريد و تحويل آن، با بياني از شدت وضوح به صورت پرسش انكاري گفته ام آيا احمدي‌نژاد از آن استفاده خواهد كرد ! اگر چنين باشد، احمدي‌نژاد، احمدي‌نژاد ديگر نيست. اين امر واضح است. "
سخنگوي دولت در اين يادداشت خبر داده كه رييس جمهوري در همان روز به وزير راه دستور داده است تا براي فروش يا استفاده تجاري از آن در جهت نفع عمومي برنامه ريزي كند.
به گزارش مهر، البته هواپيماي تشريفاتي خريداري شده كه از نوع ايرباس 321 و متعلق به سال 2002 ميلادي است، داراي امكاناتي همچون سالن كنفرانس و وجود ارتباطات اينترنتي مي باشد. همچنين ميزان كاركرد آن كم و حدود 1500 ساعت پرواز است.
حال پرسشي كه مطرح مي شود اين كه سرنوشت اين هواپيماي تشريفاتي كه 60 ميليون دلار دولت گذشته بابت آن پرداخت كرده است، چه خواهد شد. در اين خصوص بايد به چند نكته اشاره كرد كه در پي مي آيد:
1- درحال حاضر از عمر هواپيماي بوئينگ 737 تشريفاتي فعلي دولت بيش از 29 سال مي گذرد- تعمييرات اين هواپيما در هواپيمايي هما انجام مي شود- و اين هواپيما حداكثر دو سال ديگر زمينگير مي شود. از اين رو ، دولت قطعا به يك هواپيماي اختصاصي پس از گذشت اين دو سال نياز خواهد داشت.
2- هواپيماي تشريفاتي سران ارشد كشور هم كه از نوع بوئينگ 707 است و در نيروي هوايي نگهداري مي شود، بيش از 30 سال عمر دارد و در اين خصوص نيز بايد فكري شود. چراكه تحريم، ايران را همواره در خريد هواپيماي نو آزار داده است.
3- تحليل كارشناسان صنعت هوايي كشور هم اين است كه در صورت عدم استفاده از هواپيماي تشريفاتي از سوي دولت، هزينه هايي براي دولت در بر خواهد داشت، به طوري كه ماهانه بايد حدود 70 ميليون تومان هزينه براي آن در صورت عدم استفاده از آن در نظر گرفت. زيرا هواپيما همواره بايد چك پروازي شود( چه هواپيما پرواز كند و چه بر روي زمين بماند). از سوي ديگر، هر چند وقت يكبار و با اتمام يك سايكل پروازي، تعمييراتي روي هواپيما بايد صورت گيرد كه هزينه هايي در بر دارد.
4- به دليل نداشتن صرفه اقتصادي ، امكان تبديل هواپيماي تشريفاتي به هواپيماي مسافري وجود ندارد و به عبارتي اين كار عقلاني به نظر نمي رسد. از طرف ديگر امكان تامين قطعات اين هواپيما باتوجه به تحريم وجود ندارد. به عنوان نمونه، هواپيمايي جمهوري اسلامي ايران به طور رسمي اعلام كرده است كه به دليل عدم تامين قطعات و ساير بخش هاي هواپيما، 5 فروند ايرباس 300-100 اين شركت زمين گير شده است.
5- فروش اين هواپيما به كشورهاي خارجي نيز به دور از واقعيت تلقي مي شود، زيرا كشورهاي خارجي با مشكل تحريم مواجه نيستند و به راحتي مي توانند هواپيماي نو تشريفاتي با قيمت ارزاني خريداري كنند، مگر اين كه تصميم گرفته شود اين هواپيما با قيمتي در حدود 20 تا 25 ميليون دلار فروخته شود.
6- راهكاري هم كه پيشنهاد مي شود اين كه در صورت عدم استفاده هواپيماي تشريفاتي از سوي دولت و رياست جمهوري ، اين هواپيما در اختيار تجار و بازرگانان داخلي قرار گيرد. به طوري كه مي شود از اين هواپيما در مسيرهاي بين المللي كه همواره تجار و بازرگانان در اين مسير در حال ترددند، استفاده كرد.
...واينكه بالاخره هواپيماي تشريفاتي دولت ايران خريداري شده و هم اكنون جزء ثروت كشور محسوب مي شود. بدين ترتيب بايد تصميم گيري درستي در خصوص سرنوشت آن گرفته شود!
گزارش از: مجتبي قمري وفا
نظر شما