به گزارش گروه فرهنگ و هنر "مهر"، در مصوبه اخير شوراي عالي انقلاب فرهنگي در مورد صدا و سيما، نكات مهم و قابل تاملي مطرح شده است كه حاصل تحقيقات و پژوهش هاي گسترده اي است كه در سلسله گفت وگوها و گزارش هايي به بررسي اين مصوبه و محتواي آن و راهكارهاي اجرايي آن خواهيم پرداخت .
در اين مصوبه آمده است : رئيس محترم جمهور و رئيس شوراي عالي انقلاب فرهنگي، هيئت نظارت و ارزيابي فرهنگي و علمي، اقدام به ارزيابي فعاليت سازمان صدا وسيما نموده كه نتايج ارزيابي به شرح زير به تصويب شوراي عالي رسيد:
1 -فعاليت‌هاي سازمان صدا و سيما عليرغم كاستي‌هاي موجود به طور كلي در مسير تحقق رهنمودهاي حضرت امام (ره) و مقام معظم رهبري و سياست‌هاي فرهنگي بوده و تأثير بسزايي در تحول فرهنگي و اجتماعي ايران داشته است.
2ـ تحولات سازمان صدا و سيما در ده سال گذشته و افزايش چشمگير شبكه‌هاي ملي، استاني و بين‌المللي به زبان‌هاي مختلف حاكي از پيشرفت و موفقيت غيرقابل انكار اين سازمان در توسعه كمّي مي‌باشد.
3ـ حجم توليد و تنوع برنامه‌ها در شبكه‌هاي مختلف براي جذب مخاطب در همه اقشار اجتماعي بيانگر اهتمام و تلاش دست‌اندركاران اين رسانه مهم مي‌باشد. كميت رو به ازدياد برنامه‌ها و تنوع موضوعات آن، به ويژه توجه به جوانان و زنان قابل تقدير است.
4ـ سازمان صدا و سيما در ارتقاء كيفيت توليد فيلم و سريال از طريق مجموعه‌هاي تاريخي ـ مذهبي موفقيت‌هاي قابل توجهي داشته است.
5 ـ سازمان صدا و سيما طي برنامه سوم توسعه در بخش توليد، پخش و پوشش جمعيتي نسبتاً موفق بوده است. با اين وجود پوشش جمعيتي در مناطق مرزي كشور همچنان با چالش مواجه است. سازمان در اجراي ساير مفاد مواد 159 و 167 قانون برنامه سوم توسعه اهتمام كافي نداشته است.
6 ـ مطالعات و تحقيقات درون سازماني رشد خوبي داشته است، اما پژوهش‌هاي انجام‌يافتة برون سازماني دربارة برنامه‌هاي سازمان صدا و سيما و اثربخشي آن اندك است.
7 ـ رويكرد تجمل‌گرايي و تبليغ مصرف‌گرايي در سريال‌هاي تأثيرگذار و تبليغات تجاري به چشم مي‌خورد كه با الگوي مطلوب زندگي خانوادگي و فرهنگ اسلامي ايراني مغايرت دارد، همچنين در برنامه‌هاي سازمان صدا و سيما به قشر متوسط كه اكثريت جامعه را تشكيل مي‌دهد، توجه كافي نمي‌شود.
8 ـ تهيه‌كنندگان برنامه‌هاي سازمان صدا و سيما به ابلاغ و ترويج پيام‌هاي آموزشي، تربيتي و اعتقادي به صورت ظريف و نامحسوس كمتر توجه نشان داده‌اند.
9ـ تجلي ارزش‌هاي ديني در برنامه‌هاي اعتقادي و بزرگداشت مناسبت‌ها رويكرد قابل تقدير سازمان صدا و سيما را نشان مي‌دهد. چگونگي و ميزان معرفي نمادها، ارزش‌ها و رفتارهاي ديني و جنبههاي تربيتي و فرهنگ‌سازي اين برنامه‌ها با توجه به انبوه مخاطبان جوان و نوجوان قابل تأمل است.
10ـ سازمان صدا و سيما به بررسي و نقد عملكرد دستگاه‌هاي كشور و ايجاد روحية پاسخگويي در جامعه به ويژه در سال پاياني برنامه سوم توسعه توجه كرده است؛ اما توسعه كمي و ارتقاء كيفي اين بررسي‌ها نياز به تلاش گسترده‌تري دارد.
11ـ سازمان صدا و سيما در برنامه‌هاي كارشناسي از صاحبنظران و انديشمندان طراز اول و شناخته شده در مجامع علمي و تخصصي كمتر استفاده مي‌كند، اين امر مي‌تواند به نارضايتي نخبگان منجر شود.
12ـ بخشي از فرهنگ‌سازي‌هاي سازمان صدا و سيما در حوزه روابط خصوصي و اجتماعي به كاهش حساسيت‌هاي جامعه در رعايت حدود مسائل شرعي و ترويج گناه دامن زده است.
13ـ سازمان صدا و سيما در پخش برخي برنامه‌هاي ديني و مداحي‌هاي مناسبتي براي جلوگيري از ارائه مطالب غيرمستند تلاش چنداني انجام نداده است.
14ـ محيط دروني سازمان صدا و سيما در كم رنگ كردن ارزش‌ها تأثيرگذار است. اين ويژگي با گسترش شكاف گفتماني ميان مديريت و بدنه همراه است به طوري كه فضاي درون سازمان را بعضاً فاقد صبغه ارزشي ساخته است.
***
همچنين شوراي عالي انقلاب فرهنگي براساس نتايج ارزيابي فوق، راهبردها و راهكارهاي ارتقاي فعاليت سازمان صدا و سيما را به شرح زير تصويب نموده است:
1ـ برنامه‌ريزي‌ها و برنامه‌سازي‌هاي سازمان بيش از گذشته بايد مبتني بر نتايج مطالعات و تحقيقات باشد. تشويق تحقيقات برون سازماني براي ارتقاء كيفيت توليد و پخش برنامه‌هاي صدا و سيما ضروري است.
2ـ با توجه به كمبود ارزيابي‌هاي برون سازماني از صدا و سيما، بر انجام اين ارزيابي‌ها و نيز افكارسنجي نخبگان و مخاطبان و استفاده از نظرات منتقدان در سياستگذاري، برنامه‌ريزي، توليد و پخش تأكيد مي‌شود. همچنين سازمان صدا و سيما در حوزه‌هاي تخصصي بايد توجه بيشتري به استماع مداوم نظرات خارج سازمان معطوف نمايد.
3ـ شوراي نظارت بر سازمان صدا و سيما به عنوان يك دستگاه نظارتي تحت نظر قواي سه گانه كشور بايستي در چارچوب وظايف قانوني خودنقش مؤثري را در نظارت بر سياستها، راهبردها و رويكردها و ارزيابي محتواي برنامه‌ها و اثر بخشي محصولات برعهده گيرد.
4ـ ضرورت دارد سازمان صدا و سيما در معرفي دانشگاهيان و متخصصان و بهره‌مندي از آنان علاوه بر معيارهاي عمومي مورد نظر سازمان، به مراتب علمي و تخصصي ايشان توجه كافي مبذول كند.
5 - مناسب است مخاطب شناسي در سازمان صدا و سيما به صورت علمي و مستمر انجام گيرد و برنامه‌ها براساس شناخت دقيق مخاطبان عام و خاص، گرايش‌ها و نيازهاي آنان در چارچوب سياستها و راهبردهاي فرهنگي كشور تهيه شود. به نظر مي‌رسد تجارب بلندمدت راديو در افزايش اثربخشي ميان مخاطبان، مي‌تواند مورد توجه بيشتر بخش‌هاي ديگر واقع شود.
6 ـ توجه به شاخص‌هاي ارزشي و فرهنگ عدالت، قناعت، انفاق، كار و تلاش، ترويج فرهنگ رفتار علوي، تشويق روي‌آوردن جوانان به حرفه‌هاي گوناگون، افزايش مهارت‌هاي مربوط به سبك زندگي، اهتمام به محيط زيست، پرهيز از تبليغ اسراف و تبذير خصوصاً در سريال‌ها و آگهي‌هاي تجارتي، رعايت معيارهاي فرهنگ اسلامي در خريد فيلم‌ها و مجموعه‌هاي خارجي و عنايت به قشر متوسط جامعه ايران ضروري است.
7 ـ ضروري است مقابله مؤثر و هوشمندانه‌تر با ابعاد گسترده تهاجم فرهنگي مورد توجه برنامه‌ريزان و تهيه‌كنندگان برنامه‌هاي شبكه‌ها قرار گيرد و با واقع‌نمايي در حجم و ارزش‌هاي مثبت و منفي دستاوردها و الگوهاي فرهنگ و تمدن غربي و با ترويج علمي و هنرمندانه فرهنگ و تمدن ايراني و اسلامي براي رشد آگاهي‌هاي اجتماعي و فرهنگي مردم تلاش مضاعفي مبذول شود.
8 ـ توجه حرفه‌اي سازمان به گردش باز و در عين حال هدايت شده اطلاعات و اخبار و انعكاس مدبرانه ديدگاه‌ها و تحليل‌هاي مختلف به منظور تنوير افكار و خنثي‌سازي جريان‌هاي نامطلوب اطلاع‌رساني خارجي و شايعات داخلي مورد تأكيد است.
9ـ استفاده گسترده‌تر و عميق‌تر از منابع غني زبان و ادبيات فارسي و معرفي مفاخر فرهنگي و ادبي در قالب برنامه‌هاي جذاب و متنوع براي تقويت همبستگي و هويت ملّي و تكريم ارزش‌هاي انساني و اسلامي ضروري است. همچنين براي جلوگيري از غلط‌خواني در برنامه‌ها و كژتابي‌هاي نازل زباني در طنزهاي سازمان صدا و سيما و تعريف دقيق زبان معيار شفاهي از طريق هم‌انديشي و همكاري با مراكز علمي زبان و ادب فارسي تأكيد مي‌شود.
10 ـ سازمان صدا و سيما بايد با هدف تقويت هويت ديني، همبستگي ملي، اميد به زندگي و اعتقاد اجتماعي و رشد خلاقيت، كارآفريني، نوانديشي و بينش علمي؛ نكات آموزشي و تربيتي را به طور غيرمستقيم، جاذب و غيرتصنعي در برنامه‌هاي تفريحي و سرگرم‌كننده بگنجاند و بر رعايت احكام شرعي و آداب اسلامي تأكيد ورزد.
11ـ اجتناب از ترويج موسيقي مبتذل و غربي و تأكيد بر موسيقي مشروع، هنري فاخر و اصيل ايراني، شناخت موسيقي ملي، مذهبي و عرفاني، گسترش تحقيقات علمي درباره موسيقي، هم‌انديشي با موسيقي‌شناسان متعهد، معرفي آرشيو گنجينه موسيقي سازمان صدا و سيما به جهانيان، توليد و پخش موسيقي آرام‌بخش و نيز موسيقي خاطره‌انگيز انقلاب مورد اهتمام قرار گيرد.
12ـ بر استفاده از متخصصان كارآمد و هنرمندان جوان در حوزه هنر، حمايت از تله‌تئاترها، ارتباط با مراكز معتبر دانشگاهي، پرهيز از تكراري بودن سوژه‌ها و كنترل هزينه‌ها در تهيه تئاتر و سريال تأكيد مي‌شود.
13ـ نظارت محتوايي بر فيلم‌هاي سينمايي و سريال‌ها، بايد مبتني بر هنجارسازي و تعيين معيار باشد. در اين ارتباط بر واقعي كردن هزينه‌هاي توليد، حمايت از سينماي ايران به ويژه سينماي معنوي، افزايش روشنگري سينمايي در ميان مخاطبان و پرهيز از ترويج خشونت و ابتذال، حذف افراط و تفريط در گزينش فيلم‌ها و دوبله مناسب تأكيد مي‌شود.
14ـ تدوين شاخص‌هاي مناسب براي ارزيابي كمّي و كيفي برنامه‌هاي معارف اسلامي، افزايش پوشش جمعيتي و همچنين راه‌اندازي يك شبكه بين‌المللي معارف اسلامي در طراز جهاني ضروري به نظر مي‌رسد.
15ـ در برنامه‌هاي ورزشي سازمان صدا و سيما با اذعان به سودمندي هيجان‌هاي مثبت ورزش قهرماني و ترويج ورزش‌هاي ملّي و بازي‌هاي بومي و قومي، اشاعه فرهنگ صحيح ورزش و توجه بيشتر به گسترش ورزش همگاني به ويژه تشويق زنان خانه‌دار و دختران به فعاليت بدني و ورزش پايه و نيز توجه به جنبههاي علمي ورزش و ارزيابي عملكرد دستگاه‌هاي ذيربط بيش از پيش لازم به نظر مي‌رسد.
16ـ بر بهره‌گيري سازمان صدا و سيما از الگوي اخلاقي و تربيتي مبتني بر آداب ديني در برنامه‌هاي كودكان و نوجوانان و ايجاد پشتوانه علمي در اين برنامه‌ها مبتني بر نتايج تحقيقات مراكز علمي و استفاده از صاحب نظران تعليم و تربيت تأكيد مي‌شود. همچنين توجه به فرايند اجتماعي كردن كودكان و نوجوانان، آموزش مسئوليت‌پذيري، رعايت حقوق شهروندي، كمك به رشد فكري و ذهني و بارور شدن خلاقيت كودكان و نوجوانان بايد تقويت شود.
17ـ لازم است سازمان صدا و سيما براي ارتقاي روحيه مودّت و عشق‌ورزي، آرامش، امنيت و سلامت خانواده‌هاي ايران و در جهت كاهش آسيب‌هاي رواني ـ اجتماعي و خشونت خانگي تلاش مضاعفي به عمل آورد.
18ـ سازمان صدا و سيما بايد تدابير لازم را براي رقابتي كردن توليد برنامه‌ها از طريق ايجاد فرصت‌هاي برابر براي ساير بخش‌هاي عمومي و خصوصي كشور اتخاذ نمايد.
19ـ سازمان صدا و سيما بايد به عنوان پيشگام در جنبش آزادانديشي مبتني بر آموزه‌هاي مقام معظم رهبري و با رعايت اخلاق، منطق و آزادي، افزون بر تداوم اين رويكرد در حوزه سياست در ساير زمينه‌هاي فكري، علمي و فرهنگي با برگزاري مجالس مناظره و با فراخواني انديشمندان برجسته به اين نهضت رونق بخشد.
20ـ ضمن توجه به جايگاه قانوني سازمان صدا و سيما و وظايف اين سازمان براي استفاده گسترده‌تر از توانايي‌هاي علمي كشور بر گزارش‌دهي، پاسخگويي و شفافيت سازمان تأكيد مي‌شود.
21ـ لازم است سازمان صدا و سيما از طريق مهندسي مجدد شبكه‌هاي سازمان با هدف ايجاد رقابت در گستره جهاني و جلب رضايت مخاطبان با مشرب‌هاي مختلف، مشروط بر رعايت حداقل معيارها و ضوابط و نيز توسعه كيفي شبكه‌هاي معيار و رسمي كشور، راه‌هاي تازه‌اي را بيازمايد.
22ـ سازمان صدا و سيما بايد تمهيدات لازم را براي تربيت هنرمندان و مجريان متعهد و متدين با وضع ضوابط ويژه فراهم نمايد. همكاري اين سازمان با دانشگاه‌ها و دانشكده‌هاي هنر براي تربيت و انتخاب هنرمنداني كه از ذوق و احساس ديني برخوردارند، مورد توصيه مؤكد است.
23ـ سازمان صدا و سيما موظف است تدابير لازم را براي اجراي صحيح و كامل مصوبات شوراي عالي انقلاب فرهنگي به ويژه سياست‌هاي فرهنگي جمهوري اسلامي ايران و پيشنهادهاي اين ارزيابي، اتخاذ و نتيجه را ظرف مدت شش ماه به شوراي عالي گزارش نمايد.
جواد آرين منش، عضو كميسيون فرهنگي مجلس شوراي اسلامي، در گفت وگو با خبرنگار تلويزيوني " مهر"، ارزيابي خود از مصوبه شوراي عالي انقلاب فرهنگي كه به صورت ابلاغيه به سازمان صدا و سيما ارسال شده است، گفت : در برنامه چهارم توسعه و در چشم انداز 20 ساله شرايطي را كشورمان در نظر گرفته شده است كه هم از نظر اقتصادي و هم به جهت فرهنگي ، كشوري توسعه يافته داشته باشيم كه اين رشد بر اساس شرايط تاريخي و جغرافيايي و متكي بر ازش هاي ملي و انقلابي كشور باشد. در اين رابطه ما بايد در زمينه مسووليت پذيري، رضايت مندي، وجدان كاري و انضباط اجتماعي در حوزه فرهنگي هم الگو باشيم و بر منطقه تاثير بگذاريم.
وي خاطر نشان كرد : در سياست هاي كلي برنامه چهارم برگسترش بصيرت و معنويت ديني تاكيد شده است و تلاش براي افزايش انديشه ديني در جامعه و احياي انديشه هاي حضرت امام (ره) در اين برنامه مورد تاييد قرار گرفته است. در اين بين بر افزايش امنيت و ترويج هويت ملي تاكيد شده است و درباره مبارزه با تهاجم فرهنگي بيگانه، با استفاده از فعاليت رسانه ملي و مطبوعات در جهت دستيابي به اين اهداف صحه گذاشته شده است.
عضو كميسيون فرهنگي مجلس در ادامه راجع به جايگاه تلويزيون در امر توسعه اعلام كرد : تلويزيون رسانه ملي ما محسوب مي شود و به تعبير حضرت امام (ره) دانشگاه است. ما در تلويزيون نبايد تنها توسعه كمي داشته باشيم و به گسترش تعداد شبكه هاي تلويزيوني و زمان پخش فكر كنيم. اگر تلويزيون اهداف فرهنگي كشور را دنبال نكند، ما در زمينه رسانه اي به اهداف مان دست پيدا نخواهيم كرد و به بيراهه مي رويم. شوراي عالي انقلاب فرهنگي، مركز مهندسي فرهنگي كشور به شمار مي رود و راهبردهاي مورد نياز براي ارتقاء كمي و كيفي صدا و سيما را مشخص مي كند كه طي جلسه اخير اين شورا پس از بررسي كارشناسانه و تخصصي گروه هاي مختلف، اين شورا 23 راهبرد كاربردي مورد تصويب قرار گرفته و به صدا و سيما ابلاغ شده است.
آرين منش ادامه داد : بر اساس راهكارهايي كه شوراي عالي انقلاب فرهنگي به سازمان صدا و سيما ابلاغ كرده است، صدا و سيما بايد بيشتر تلاش كنند تا برنامه هايش مبتني بر تحقيقات باشد و بايد روي سطح كيفي برنامه ها دقت بيشتري به خرج دهد. همچنين در صدا و سيما بايد از حضور دانشگاهيان و متخصصان بيشتر استفاده شود و مصالح مخاطبين به صورت علمي و مستمر به كارهاي پژوهشي بپردازند. در اين بين صدا و سيما بايد به نيازهاي مخاطبين در چارچوب سياست هاي فرهنگي توجه كند و با سمت و سو دادن به اين سياست ها در جهت هدايت جامعه گام بردارد. اين مهم نياز به برنامه ريزي و توجه بيشتر دارد. كشور ما از تنوع اقوام مختلف و فرهنگ ها و خرده فرهنگ هاي گوناگوني برخوردار است. همبستگي ملي و تقويت هويت ملي بايد در برنامه هاي صدا و سيما بيشتر شود كه در اين زمينه نياز به نوانديشي و بينش علمي وجود دارد.
وي اضافه كرد : ما بايد مسايل تربيتي را در قالب برنامه هاي پر جاذبه راديويي و تلويزيوني بگنجانيم. طنزها هدفمند باشند و به صورت صرفا سرگرم كننده و براي پر كردن اوقات فراغت نباشد. موسيقي كه در راديو و تلويزيون مورد استفاده قرار مي گيرد از ترويج موسيقي غربي و مبتذل جلوگيري كند و از موسيقي سنتي و ملي ايراني بيشتر استفاده شود. همچنين در محتواي فيلم هاي سينمايي، به ويژه بيشتر دقت شود و ارزش هاي ملي و ديني در برنامه هاي تلويزيوني ترويج پيدا كند.
آرين منش در پاسخ به اينكه مصوبات شوراي عالي انقلاب فرهنگي تا چه اندازه ضمانت اجرايي دارد، يادآور شد : به نظر من اصل و اساس كار همين جا است. يعني ما درعرصه سياستگذاري مشكلي نداريم. اما وقتي اين سياست ها مي خواهد تبديل به راهبرد و شرايط اجرايي شود، دچار مشكل مي شويم. اينكه ما چگونه طنز پر جاذبه بسازيم كه هدفمند هم باشد يا اينكه در زمينه اينكه چگونه برنامه هاي طنز آميز در جهت تقويت زبان ملي گام بردارد، ما دچار مشكل هستيم. ما در حال حاضر هنرمند متعهدي كه بتواند ارزش ها را در قالب نمايشنامه و فيلمنامه بگنجاند، كم داريم. در اين زمينه يك سري برنامه هاي كوتاه مدت بايد انجام شود. اين نوع برنامه ها بايد در آثاري كه به وسيله گروه هاي غير دولتي طرف قرارداد با سازمان صدا و سيما ساخته مي شود، به دقت مورد توجه قرار بگيرد. استفاده از هنرمندان متعهد و تقويت نظارت بر توليد برنامه و توجه بر ارتقاي كيفيت آثار تلويزيوني از اهميت بسيار زيادي بهره مي برد.
وي يادآور شد : صدا و سيما از يك دانشكده برخوردار است كه چند سال مداوم است در زمينه تربيت نيروي انساني فعاليت مي كند. اين دانشكده بايد هنرمنداني تربيت كند كه ما را به سمت اهداف انقلاب اسلامي پيش ببرد و در گزينش هنرمندان، راهكارها مورد بازنگري قرار بگيرند.
نظر شما