خبرگزاری مهر _ محمد مهدی رحیمی: جمهوری آذربایجان اگرچه از نظر درصد جمعیتی، دومین کشور شیعه نشین جهان اسلام به‌شمار می‌آید، اما مردم آن به دلیل آنکه چندین دهه از آموزه‌های اسلامی و شیعی دور بوده‌اند برداشت‌های کامل و جامعی از اسلام ندارند و بدین روی نیاز مبرم به تعلیم و تبلیغ معالم شرع دارند که ما نیز به‌دلیل شیعه بودن و همسایگی با ایشان و نیز احساس تعلق آذری ها به ایران و خواست مردم این کشور برای پر کردن خلأ اعتقادی و فرهنگی‌شان، نمی‌توانیم نسبت به این موضوع بی‌تفاوت باشیم.
تحولات جهانی به‌ویژه در جهان اسلام باعث شده است تا شیعیان این کشور هر روزه بر تحرکات سیاسی ـ اجتماعی خود در مسائل داخلی و بین‌المللی بیفزایند. این کشور در موقعیت ژئوپلتیک و استراتژیک خاصی قرار دارد. اسلام‌گرایی و ایران‌گرایی در این کشور رشد کرده و در مقابل هجوم افکار و عقاید الحادی و انحرافی، توجه قابل ملاحظه محافل صهیونیستی و کشورهای استکباری و نیز خلأ ناشی از ناآشنایی با اصول و آموزه‌های مکتب تشیع، بر مشکلات فرهنگی، دینی و اجتماعی مردم افزوده است. به گونه‌ای که حکومت لائیک و سرکردگان مذاهب ابداعی و التقاطی داخلی و بین‌المللی و فرامنطقه‌ای از این ضعف سوء استفاده نموده و تلاش می‌کنند با تغییر دیدگاه و افکار مردم حتی به تغییر ترکیب جمعیتی شیعه اقدام کنند و شیعیان را از اکثریت بیندازند.
همجواری با روسیه و همچنین همسایگی با دو کشور مطرح منطقه، یعنی ایران و ترکیه موجب شده است تا به اعتقاد عده‌ای از کارشناسان و سیاست مداران، این منطقه به محل تنازع اسلام و مسیحیت تبدیل شود و این مسئله پس از اشغال قره باغ و کوچانده شدن مسلمانان، شکل عملی به خود بگیرد.
در‌حال‌حاضر اسلام‌گرایان در آذربایجان وضعیت سیاسی دردناک و نامساعدی دارند؛ به هیچ حزب، جمعیت و گروه اسلامی اجازه فعالیت رسمی داده نمی‌شود، با رهبران و فعالین اسلام‌گرا به‌شدت برخورد می‌شود آن هم با بهانه‌های واهی مانند حمل مواد مخدر. ایجاد محدودیت برای حضور جوانان در مساجد و زمینه‌سازی برای تخریب چند مسجد به بهانۀ عدم دارا بودن مجوز ساخت، اتفاقات عجیب دیگری است که در این کشور رخ داده است.
اما با وجود تمامی این محدودیت‌ها، جمعیت‌ها و گروه‌های سیاسی و غیرسیاسیِ اسلام‌گرا در قالب فعالیت‌های فرهنگی، تبلیغ دیـن اسلام و مبانی تشیع را تداوم بخشیده و از هر فرصتی برای فعالیت استفاده می‌کنند و تعلیمات و تبلیغات دینی را سرلوحه کارهای خود قرار داده‌اند که قطعاً برای رشد و تداوم موفقیت هایشان ارتباط و تعامل با علما و کانون های مذهبی بویژه در ایران نیازی ضروری و غیر قابل انکار است.
آیت الله العظمی حسین نوری همدانی، از برخی جهات یک مرجع تقلید کم نظیر است. از جمله این جهات سفرهای وی به کشورهای خارجی جهت ملاقات و حضور در جمع مسلمانان به ویژه شیعیان است؛ تانزانیا، کنیا، روسیه، عراق و اکنون هم جمهوری آذربایجان.
ایشان دوشنبه گذشته راهی باکو شد تا در دیداری ۵ روز با مردم و مقامات مذهبی همسایه شمالی ایران دیدار و گفتگو کند. سفری که احتمالاً در پاسخ به دعوت دوسال قبل شیخ الاسلام الله شکور پاشازاده رئیس اداره مسلمانان قفقاز بود که به ایران آمد و در دیدار با چند تن از مراجع از جمله آیت الله نوری همدانی، از ایشان برای سفر به باکو دعوت نمود.
آیت الله نوری همدانی در بدو ورود به آذربایجان هدف از سفر خود به این کشور اسلامی را کمک به تقویت وحدت بین مسلمانان و همبستگی بین دو کشور اعلام نمود. ایشان وحدت و اتحاد را نیاز ضروری امت اسلامی وکشورهای مسلمان برای مقابله با دشمنان اعلام کرد.
وی در نخستین روز سفر خود به زیارت مرقد مطهر بی بی حکیمه دختر امام کاظم(ع) رفت و با زائران و مجاوران بی بی حکیمه دیدار و گفت وگو نمود.
بازدید از بزرگ ترین مسجد منطقه قفقاز و ادای احترام به مقام شهدای جمهوری آذربایجان برنامه دیگر این مرجع تقلید در روز دوشنبه بود.
همچنین در این روز شخصیت های برجسته دینی آذربایجان از جمله شیخ الاسلام پاشا زاده عالی ترین شخصیت دینی این کشور با حضور درمحل اقامت این مرجع تقلید با وی دیدار کردند.
حضور و سخنرانی در جمع علما و روحانیون جمهوری آذربایجان در مسجد تازه پیر باکو مهمترین برنامه روز دوم سفر آیت الله بود؛ در ابتدای این دیدار الله شکور پاشازاده سفر نوری همدانی به باکو را نقطه عطفی در تاریخ آذربایجان دانست. آیت الله نوری همدانی هم در سخنان خود جهان اسلام را از هر زمان دیگری نیازمند تر به وحدت و همدلی دانست.
آیت الله نوری همدانی در روز سوم سفر خود به شهر شماخی رفت و ضمن دیدار با مسؤولان محلی، از مسجد تاریخی جمعه شماخی بازدید کرده و در جمع مسلمانان شیعه و سنی این منطقه اظهار داشت: تفرقه میان امت اسلامی در طول تاریخ نه تنها هیچ سودی به حال مسلمانان نداشته، بلکه بدترین ضربه‌ها را بر پیکره اسلام وارد کرده است. این مسجد در زلزله های ۱۸۵۹ و ۱۹۰۲ میلادی و همچنین حمله بلشویک و ارامنه در سال ۱۹۱۸ آسیب دیده بود که طی سال‌های گذشته از سوی دولت جمهوری آذربایجان بازسازی شده است.
محسن پاک آئین سفیر کشورمان در آذربایجان در گفتگو با مهر درباره حضور آیت الله نوری همدانی می گوید: در مساجد شهرهای سنی نشین بخصوص مسجد شاماخی برادران اهل سنت در کنار شیعیان و در یک صف، نماز را به امامت آیت الله نوری همدانی اقامه کردند و سپس به سخنان وحدت آفرین آیت الله گوش فرادادند.
حضور در شهر گنجه و زیارت امامزاده محمد ابن باقر(ع)، مرقد نظامی گنجوی و همچنین بازدید مسجد شاه عباس از برنامه های روز چهارم حضور آیت الله نوری همدانی در آذربایجان بود.
ایشان در مرقد نظامی گنجوی با بیان اینکه وی یکی از شعرای بزرگ در ادبیات فارسی است، خاطرنشان کردند: توجه به جایگاه فرهنگ، هنر و ادبیات فارسی و آذربایجانی یکی از مهمترین راه‌های انتقال و ترویج معارف قرآنی و اهل بیت است.
آیت الله نوری همدانی که با استقبال مسئولان گنجه وارد این شهر شد، در جمع مسلمانان شهر گنجه خاطرنشان کرد: اسلام دین مساوات، برادری و برابری است، از دیدگاه آموزه های دینی و قرآنی هیچ ملتی بر دیگری ندارد و همگان در محضر الهی یکسان هستند.
در این مراسم رییس مرکز دینی مسلمانان قفقاز در سخنانی با تجلیل از سفر نوری همدانی به جمهوری آذربایجان، به تشریح سوابق و جایگاه علمی و سیاسی ایشان پرداخت و اظهار داشت: ایشان از مراجع عظام تقلید هستند که در دوران حیات طیبه خود با تألیف کتب متعدد و تربیت شاگردان فراوان خدمات ارزشمندی برای جهان اسلام داشته اند.
این مرجع تقلید روز جمعه را در پایتخت جمهوری آذربایجان گذراند. وی در اجتماع پرشور هزاران نفر از مسلمانان آذری که در حسینیه اهل بیت ایرانیان مقیم آذربایجان برگزار شد با اشاره به عشق و ارادت مردم جمهوری آذربایجان به ائمه اطهار(ع) اظهار داشت: عزاداری‌های ماه محرم و صفر در این کشور اسلامی سابقه‌ای درخشان دارد.
نوری همدانی با بیان اینکه مکتب حضرت سیدالشهدا(ع)، مکتب «هیهات من الذله» است، گفت: کسی که می خواهد از ذلت رهایی یابد، باید به این مکتب تمسک جوید، چنانکه در ایران پس از چندین قرن تسلط رژیم‌های مستکبر و بیگانگان بر کشور، امام خمینی(ره) با احیای مکتب اسلام و مکتب عاشورا توانست ملت را از یوغ مستکبران خارج کند.
این مرجع تقلید افزود: انقلاب اسلامی ایران به برکت ولایت حاصل شد و آرمان‌هایش امروز به کل جهان گسترش یافته است، انقلاب اسلامی ایران سلطه مستکبران در کشور را قطع و تمام مستضعفان و محرومان جهان را بیدار کرد.
سفیر کشورمان در آذربایجان درباره این سخنرانی و حواشی آن می گوید: در حین سخنرانی بسیاری از حاضران با دوربین‌های تلفن همراه اقدام به ثبت تصاویر می کردند و معمولاً در بخش‌هایی از سخنان آیت الله نوری همدانی که مربوط به عشق و ارادت آذری‌ها به اهل بیت بود، با صلوات‌های مکرر سخنان ایشان را تأیید می کردند.
پاک آیین بیان می کند: پس از اتمام سخنان نیز اکثر حاضران برای دیدار از نزدیک با آیت الله نوری همدانی صف کشیده و با ایشان مصافحه می کردند.
شنبه، روز پایانی سفر بود که به دیدار با ایرانیان مقیم جمهوری آذربایجان، ملاقات با چند تن از نمایندگان مجلس و سخنرانی در جمع تعدادی از فعالان دینی و دانش‌آموختگان حوزوی و دانشگاهی اختصاص داشت. در دیدار با فعالان دینی و دانشگاهیان بود که فعالان سیاسی حزب اسلامی جمهوری آذربایجان خواستار آزادی زندانیان مربوط به حجاب در این کشور شدند.
همچنین در حاشیه دیدار با ایرانیان مقیم در باکو، یک زوج اهل آذربایجان زندگی مشترک خود را با قرائت خطبه عقد توسط این مرجع تقلید آغاز کردند.
بدون شک حضور این مرجع تقلید در جمهوری آذربایجان و بازدید و سخنرانی در جمع مردم شهرهای مختلف این کشور اقدامی ماندگار و بسیار ارزشمند است. خصوصاً اینکه علی رغم ارتباط و رفت و آمد بین علما و روحانیون دو کشور اما برای اولین بار بود که یک روحانی برجسته در کسوت مرجع تقلید به آذربایجان سفر می کرد.
این اقدام هم باعث شناخت بهتر، دقیق تر و روزآمد آیت الله از شرایط جهانی، منطقه ای و به خصوص اوضاع شیعیان می شود که قطعاً در رویکرد و دیدگاه یک شخصیت برجسته مذهبی آنهم در جایگاه مرجع تقلید بسیار ضروری است و هم از سوی دیگر برای شیعیان این بلاد که عمدتاً مهجورند و در عمرشان ممکن است هیچگاه یک عالم دینی برجسته را ندیده باشند، عواید بسیاری دارد که گاه ممکن است تا سالها ثمرات آن باقی بماند.
نظر شما