مضمون " عادلها " از اجراي آن برتر است / عادل ها نگاه اگزيستانسياليستي دارد

منوچهر اكبرلو، منتقد تئاتر، در گفت وگو با خبرنگار تئاتر"مهر"، ضمن بيان اين مطلب، نقد و نظرش را درباره نمايش "عادلها" نوشته آلبر كامو و كارگرداني قطب الدين صادقي، اينگونه بيان كرد: " اين نمايش مانند ديگر آثار كامو مايه هاي اجتماعي-سياسي عمده اي دارد و اصالت اجتماعي، آرمانهاي انقلابي و به نقد افكاربسته در عالم سياست مي پردازد. "

" منوچهر اكبرلو - منتقد تئاتر "

وي افزود : " افرادي كه با فكر ترور شخصيت حكومتي در "عادلها" گردهم مي آيند، بهانه اي به "كامو" مي دهند تا در آن ديدگاه هاي مربوط به عدالت اجتماعي و آرمانهاي انقلاب را بررسي كند. با وجود اينكه اينها افراد يك حزب تلقي مي شوند، قاعدتا بايد از منظر بيروني يك خط مشي حزبي داشته باشند. اما وقتي به خلوت آنها مراجعه مي كنيم، به نظر مي رسد هر كدام مسير ويژه اي را براي خود طلب مي كند و حزب تنها يك يونيفرم و ماهيت كلي به آنها مي بخشد."

وي گفت :  "افراد با اينكه تعلق خاطر به حزب دارند، دغدغه و افكار متفاوتي را در سر مي پرورانند. نمود بارز اين قضيه را در ديالوگي كه بازرس زندان به يكي ازافراد مي زند، مي توان ديد، وقتي مي گويد: من به خود شخص اهميت مي دهم نه به افكار آدمها. نمايش بهانه است براي اينكه انسانها جدا از يكديگر و جدا از تفكر و ايدئولوژي، مورد تجزيه و تحليل قرار گيرند."

اكبرلو در ادامه گفت : " يك ويژگي عمده نمايش، حضور فضاي ترس و اضطراب و دلهره آورناشي از تنهايي است. اگراز زاويه بالا بينيم، در يك سطح كلي همه در كنار هم و در يك حزب زندگي مي كنند. ولي وقتي ذره بين را روي تك تك آنها مي گذاريم، مي بينيم دچار تنهايي شديد هستند. اين تنهايي ناشي از دلهره و اضطرابي است كه حاكم برفضاي حزب و جامعه است . انسان وقتي بخواهد دست به يك اقدام بزرگ بزند، ماهيت اصلي خود را نشان مي دهد و نشان اين ماهيت، تنهايي است."

اين منتقد تئاتر افزود : " در واقع ، نمايشنامه، يك نگاه "اگزيستانسياليستي" به قضيه دارد و پيش ازهر چيز، سعي دارد تا انسان را موجودي با روحيه تصميم گيري معرفي كند. اين انسان در چنين شرايط رعب آور و دلهره انگيزي بايد تصميم بگيرد تا در اين موقعيت، وظيفه سنگيني را براي خود تعيين كند. در واقع پرداختن به موقعيت انساني، محور اصلي اين نمايش است. يعني انسان با تصميمي كه مي گيرد هويت خود را مشخص مي سازد."

اكبرلو در باره اجراي اين نمايش نيز گفت : "سابقه آقاي صادقي نشان داده كه ايشان به تئاتر اجتماعي با مضامين سياسي كه در نهايت باز هم به دغدغه هاي اجتماعي ايشان بر مي گردد علاقمند است. به نظرم امتيازكارهاي صادقي درهمين است. يعني فارغ از مسائل و شرايط اجتماعي -سياسي زمانه معمولا متني را انتخاب و اجرا نمي كند. صادقي شناخت كاملي به آثار كامو و فضايي كه اين نويسنده در آن رشد و خلق كرده دارد."

صحنه اي از نمايش "عادل ها"

 وي افزود : "به نظرم ويژگي كارهاي صادقي دراين است كه با شناخت به متن آن را انتخاب مي كند و بر خلاف كارگردانهاي ديگر به اين مساله توجه نشان مي دهد. صادقي علاوه بر كامو به شرايط اجتماعي -سياسي اروپاييان و نويسندگاني كه در اين شرايط خلق اثر مي كنند، آشنايي دارد. جداي از اجرا اگر به همين مساله هم اكتفا كنيم، اشراف اورا در اين مساله مي بينيم."

وي در ادامه گفت : "طبيعي است كه صادقي سعي كرده بخشهايي كه مختص جامعه و زمانه نويسنده بوده، حذف و مضمون آن را تعميم ببخشد تا قابليت اجرا براي تماشاگر غير اروپايي از جمله مخاطبيني كه در تهران آن را مي بينند را فراهم كند. نوع انتخاب بازيگر، حذف بعضي از قسمتها و تاكيد بر روي ديالوگها در همين راستا صورت پذيرفته است. صادقي سعي كرده فضا را جهان وطني كند و بگويد اين نمايش درباره يك حزب و يك دهه خاص از كشور فرانسه تحت حكومت آن دوره نيست."

* نمايشنامه، يك نگاه "اگزيستانسياليستي" به قضيه دارد و پيش ازهر چيز، سعي دارد تا انسان را موجودي با روحيه تصميم گيري معرفي كند.

اكبرلو افزود : "اين حزب مي تواند در مورد آدمهايي باشد كه ذهنيت بسته اي دارند و بر اساس آرماني كه فكر مي كنند مشترك است، در يك جا جمع شده و رسالت خودشان را با تعريفي كه دارند، مي خواهند بيان كنند. از نظرشناخت صحيح متن، اجرا موفقتر است . ولي طبعا از محدوديتي كه ساير نمايش هاي ايرني در اجراي نمايش ها ي خارجي دارند، مستثني نيست. از جمله، محدوديت انتخاب بازيگر،كه در نتيجه كارگردان با دست باز نمي تواند از هر بازيگري استفاده كند."

 او در پايان متذكر شد : " در نمايش " عادلها " هميشه مي گوييد، اي كاش موقعيتي فراهم مي شد تا دست كارگردان باز مي شد و بازيگران بهتري را براي اين نمايش انتخاب مي كرد! يا، اين بازيگر به اين نقش نمي خورد. اي كاش فلاني را جايگزين مي كرد!كه اين معضل مختص نمايش "عادلها" نيست و اغلب كارگردانهاي ما نمي توانند بازيگران دلخواهشان را انتخاب كنند. در نتيجه اتفاق برعكس مي افتد و بازيها باورپذير از كار در نمي آيند. اگر در يك كلام بخواهم نمايش را جمع بندي كنم، بايد بگويم مضمون نمايش از اجراي نمايش برتر است."