به گزارش خبرگزاری مهر، نشست تخصصی بررسی زمینه های بروز فاجعه منا و پیامدهای آن با حضور ابراهیم فیاض برگزار شد. در این نشست ابراهیم فیاض، دانشیار دانشگاه تهران گفت: همه ادیان از جمله مسیحیت، مناسک زیبایی دارند و در روزی به نام عید پاک که معتقد به شهادت حضرت مسیح یا عروج آن حضرت هستند تجمع کرده و آیین و مناسک زیبایی را به جا می‌آورند.
وی افزود: در این مراسم تمام مسیحیان و حتی مسلمان‌ها از هرگونه شادی و سرور پرهیز کرده و همگی به انجام دادن مراسم خاص معنوی می‌پردازند که نمونه آن را در بیروت می‌توان مشاهده کرد. همچنین در روز عاشورا نیز به همین ترتیب پیروان تمام ادیان حتی مسیحیان از برگزاری هرگونه مراسم شادی اجتناب کرده و حتی رسانه‌های آنها نیز به اجرای برنامه‌های مناسب سوگواری می‌پردازند.
فیاض با اظهار تأسف از اینکه در حادثه منا یکی از زیباترین مناظر مسلمانان به منظره‌ای زشت تبدیل شد، تصریح کرد: تقریباً هر سال مراسم حج همراه با بروز حوادث غم‌انگیزی بوده است که این مسئله نشان می‌دهد مدیریت اجرای این آیین، دچار مشکل است.
وی با تاکید بر اینکه نظام عربستان به لحاظ ساختاری، مشکلات عدیده‌ای دارد، بیان کرد: حادثه منا و حوادث سال‌های گذشته نشان می‌دهد عربستان قابلیت برگزاری مراسم حج را ندارد که باید به بررسی ریشه‌های این حادثه پرداخت.
این استاد علوم اجتماعی با اشاره به خطبه دوم نهج‌البلاغه گفت: امیرمومنان علی(ع) حج را از مهمترین نشانه‌های توحید خوانده‌اند، بنابراین نظام نشانه شناختی توحید، حج است و جالب آنکه دکتر شریعتی تنها کتابی که به دست خط خود می‌نویسد کتابی در زمینه حج بوده و بقیه کتاب‌های او پیاده‌سازی سخنرانی‌های وی است. همچنین جلال آل احمد، معنای توحید را در حج می‌فهمد، این مسئله حاکی از اهمیت حج است.
وی وهابیت را ضد این ماجرا خواند و گفت: این جریان منحرف، به طور کلی ضد نظام شناختی در طی قرون اسلامی است و نظام معناشناسی صدر اسلام را قبول دارد و بر همین اساس تمام تحولات اسلامی را قبول ندارد و آنها را شرک می‌داند که باید از بین برود حتی وهابیت زبان‌های غیرعربی را نمی‌پذیرد و معتقد است باید تنها به زبان حجازی عربی بازگردیم.
وی با طرح این سوال که این نظام قبیلگی عربستان چگونه می‌تواند با تراکم موجود سازگار شود، ادامه داد: این اولین مشکلی است که در خصوص مسئله حج مطرح است و وهابیت اگر می‌توانست حتی کاری می‌کرد که مسلمانان بسیاری به حج نیایند، در حقیقت، حج برای وهابیت، پروژه‌ای زجرآور است که در آن دست به پرخاشگری و حتی کتک‌زدن برخی مسلمانان اعم از شیعه و سنی می‌زنند.
این استاد دانشگاه تهران با بیان اینکه نظام حج یک نظام باز است و باید به شدت یکرنگی در آن حاکم باشد، اذعان کرد: متاسفانه عربستان تحمل این مسئله را ندارد و با نظام بسته‌ای که نه می‌تواند آن را رها کند و نه آن را بگیرد با مسئله حج برخورد می‌کند و البته هرچه پیشتر می‌رویم و نظام تعاملات، گسترده تر می‌شود به عربستان فشار بیشتری وارد شده و در حقیقت، ساختار ذهنی، سیاسی و اجتماعی عربستان اجازه برخورد باز با مسئله حج را نمی‌دهد و همان طور که می‌بینیم موضوع بهداشت به طور اثربخشی در ایام حج مدیریت نمی شود و گاه برخی حجاج همراه با بیماری‌های گوناگون به کشور بازمی‌گردند.
وی ادامه داد: مشکلی که امروز داریم بسته بودن جوامع اسلامی با نظریه خلافت و یک ساختار دیکتاتوری اجتماعی است و حج که ظهور تجلی اسلام است برای بسیاری غیر قابل تحمل شده است. از سوی دیگر ما هنوز نتوانسته ایم فضای بازی ایجاد کنیم که مسلمان‌ها در آن به تبادل نظر و اندیشه بپردازد، بر همین اساس به جای اینکه حج به مکانی برای رشد تبدیل شود به مرکز فروپاشی تبدیل شده است.
وی با بیان اینکه حادثه منا باعث شد عرب‌ستیزی و ملی‌گرایی جان تازه‌ای بگیرد، بیان کرد: برخی از سیاسیون مطرح می‌کنند حج چه بعد استراتژیکی دارد که به جای آوردن آن واجب باشد، از سوی دیگر صدا و سیما نیز با ناپختگی و عدم تدبیر ابعاد بیشتری به این ماجرا داده و به تدریج شاهدیم نه تنها درباره حج بلکه به طور کلی در مورد باورهای دینی ایجاد شبهه شود و حج‌ستیزی و ایمان‌ستیزی در حال شیوع است و به نوعی به مدرنیسم برگشته‌ایم.
فیاض در ادامه سخنان خود با انتقاد از عملکرد صدا و سیما تصریح کرد: این رسانه همچون همیشه در انتشار ماجرای منا نیز عقب ماند به گونه‌ای که ابتدا دست به سانسور زد و سپس پرخاشگرایانه وارد بحث شد، در حقیقت صدا و سیمای ما نخست انفعالی عمل می‌کند سپس خشن. در این زمینه باید اعتراف کرد که عربستان زودتر از ایران، ماجرای منا را رسانه‌ای کرد تا خود را توجیه نماید لذا دست به مصاحبه با حاجیان مختلف زد اما صدا و سیما حتی نفهمید چگونه باید ضد عربستان موضع گرفته و عمل کند.
این استاد دانشگاه با تاکید بر اینکه متاسفانه صدا و سیما خلاقیتی در بروز این حوادث نداشته، بیان کرد: چرا ما نمی‌توانیم یک برنامه پنلی در خصوص این ماجرا در صدا و سیما بسازیم و هر روز بخشی از ابعاد ماجرای منا را دنبال کنیم.
وی همچنین با انتقاد از ساختار سیاستگذاری حج در کشور گفت: باید این ساختار تغییر کند، نظام کاروانی حج باید تغییر پیدا کند و ما دچار بحران گردشگری حج هستیم.
این مردم شناس با پیشنهاد اینکه باید در زمینه حج، شورای عالی گردشگری به ریاست رییس‌جمهور تشکیل شود، اظهار کرد: در این شورا باید برای حج برنامه‌ریزی شده و مطالعات عمیقی در خصوص حج انجام شود و حداقل یک سال مذاکرات با عربستان در این خصوص داشته باشیم. وی همچنین افزود: ایران باید از نخبگان جهان اسلام برای چاره‌اندیشی درباره برگزاری مطلوب مناسك حج دعوت كند.
فیاض در پایان سخنان خود یادآور شد: حتی ایران می‌تواند معماران و مهندسان خود را برای ساخت هتل‌های بین‌المللی در عربستان به این کشور اعزام دارد و اگر نظام حمل و نقل در عربستان حل شود تمام مشکلات حج حتی مسایل فرهنگی آن برطرف خواهد شد اما اگر هنوز با نظام قبیلگی به این کشور سفر کنیم و آنها نیز برخورد قبیلگی با ما داشته باشند هنوز فجایعی همچون حادثه منا ادامه خواهد داشت و به جای اینکه فضای حج، زیبایی‌آفرین باشد به مکانی زشت و غیرقابل توصیف از نظر بُعد فاجعه تبدیل خواهد شد.
وی تاکید کرد: با ناسزا گفتن به عربستان کاری پیش نمی رود بلکه باید مطالعات عمیقی را در خصوص مراسم حج آغاز کرد و سازمان حج و زیارت باید به فرصت مطالعات و گفتگو میان مسلمان‌ها تبدیل شود.
نظر شما