به گزارش خبرگزاری مهر، علی‌رضا شجاعی‌زند عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس در نشست علمی «پیامدهای فرهنگی-اجتماعی برجام» که توسط مرکز مطالعات فرهنگی – اجتماعی و اداره همکاری‌های علمی و پژوهشی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی برگزار شد با اشاره به اینکه نباید بیش از حد در مورد مسئله هسته‌ای بزرگنمایی کرد گفت: این پدیده هر چند مهم است ولی نباید آن را یک نقطه عطف تاریخی به حساب آورد و حیات و ممات کشور را بدان وابسته دانست. جامعه ما آنقدر به متن برجام پرداخته است که نسبت به مقدمات و عواملی که ما را به اینجا رساند و نیز پیامدهای برجام کم‌توجهی شده است ولی اکنون که ماجرا به پایان خویش رسیده است فرصت پرداختن به آن از زوایای دیگر پدید آمده است. امروزه با مسئله اصلی مهمتر از مسئله هسته‌ای روبرو هستیم و تمرکز صرف بر متن مذاکرات و توافق برای تحلیل جامع و بیرونی برجام به مثابه یک پدیده کافی نیست.
وی با اشاره به تبصره‌هایی که مجلس شورای اسلامی، شورای عالی امنیت ملی و نیز رهبر معظم انقلاب بر توافق صورت گرفته زده‌اند گفت: می‌توانیم با توجه به این تبصره‌ها از این توافق به یک توافق بد یاد کنیم که اثرات و پیامدهای بدی دارد ولی می‌تواند کنترل شود.
استاد جامعه‌شناسی دانشگاه تربیت مدرس با ذکر اینکه هر نظام سیاسی اهداف و مطلوبیت‌هایی و راهبردهایی برای نیل به آنها دارد افزود: اختلافات درون نظام بر اثر سه بحث فهرست مطلوبیت‌ها، ترتیب و ترتب آنها و یا راه و روش تحقق آنها شکل می‌گیرد. من پنج هدف را به ترتیب برای نظام در نظر می‌گیرم که عبارتند از پایبندی بر اصول و آرمان‌های انقلاب، حفظ عزت و اقتدار نظام، تعقیب و تأمین منافع ملی، رسیدن به اقتصاد شکوفا و خودکفا و حفظ و گسترش دستاوردهای هسته‌ای.
شجاعی‌زند با اشاره به اینکه نظام از ابتدا راهبرد مذاکره برای رسیدن به توافق را انتخاب کرده است گفت: علت توافق را نباید به راهبرد مذاکره مربوط دانست چراکه راهبر مذاکره تا قبل از این هم وجود داشته است؛ هرچند برخی می‌خواهند اینگونه التقا کنند که این راهبرد مذاکره اخیرا اتخاذ شده است در حالی که نظام از ابتدا مذاکره برای رسیدن به توافق مد نظر بوده است برخلاف طرف مقابل که برای مذاکره، مذاکره می‌کرده است.آنچه این ادوار را از هم متمایز کرده و باعث شده است تا مذاکرات دوازده ساله در دوره اخیر به نتیجه برسد، نه تغییر در راهبردها؛ بلکه مربوط به تغییری است که در مطالبات و ترتیب مطلوبیت‌ها پدید آمده است. این نکته‌ای است که اهمیتش برای آینده نظام به مراتب بیش از سرنوشتی است که برای صنعت هسته‌ای در ایران رقم زده شده و نیازمند بذل توجه بیشتر است.
استاد جامعه‌شناسی دانشگاه تربیت مدرس با تأکید بر ایجاد تقابل و تعارض دولت با نظام آرمانی گفت: یکی از علل این تقابل درگیری دولت در مشکلات عملی و اقتضائات عمل است و این امر باعث می شود دولت از آرمان‌ها تنازل کند و دچار عملگرایی شوند.
وی دومین دلیل شکل‌گیری تعارض دولت و نظام را در جامعه ایران مسئله انتخابات دانست و گفت: کاندیداها به دنبال طرحی نو دادن و مطرح کردن تغییر هستند از این رو به گونه‌ای سخن می‌گویند که تا قبل از این نظام به مسائلی که این کاندیدا می‌گوید توجهی نشان نمی‌داده است و این باعث می‌شود مقابل نظام قرار بگیرند. در این برهه هم شعار گشودگی و ارتباط با دنیا داده شد گویی که تابحال ما با تمام دنیا قهر بوده‌ایم و یا به گونه‌ای صحبت شد که گویی راهبرد مذاکره و حضور در مجامع جهانی وجود نداشته است در حالی که اینگونه نبوده است.
شجاعی‌زند در تحلیل علت حصول توافق در این دوره زمانی علاوه بر آمادگی طرف مقابل برای توافق، عوامل دیگری همچون اثرگذاری و فعال بودن ایران در جهان و نیز علامت‌هایی که دولت به طرف مقابل داد را مؤثر دانست. وی از جمله علامت‌هایی که طرف مقابل را قانع کرد می‌تواند با این دولت راحت‌تر مذاکره کند به این موارد اشاره کرد. شعار آشتی با دنیا و کنارگذاشتن فعالیت‌های تنش‌زا، مطرح کردن خالی بودن خزانه درست قبل از مذاکرات، رویکردهای فرهنگی و هنری فارغ ارزش، نشان دادن عطش به مذاکره و تماس تلفنی و دست دادن، علامت دادن به اینکه طرف مقابل می‌تواند وارد مسابقات انتخاباتی داخلی بشود و به نفع یک جناح نقش‌آفرینی کند، طرح بازی برد-برد و نیز سکوت در مقابل یاوه‌گویی‌های دشمنان.
عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس در تبیین شعار برد-برد و سکوت در مقابل یاوه‌گویی دشمنان گفت: این شعار زمانی قابل طرح است که ما چیزی بدهیم و امتیازی بگیریم نه زمانی که ما برخی حقوقمان را داده‌ایم تا بخش دیگری از آن را بدست بیاوریم. همچنین برخی فکر می‌کنند با سکوت در مقابل سخنان کری و اوباما و یا پاسخ توسط سخنگوی وزیر امور خارجه شأن طرف مقابل را کاهش داده‌ایم در حالی که اینگونه نیست و این سکوت به معنای سازشکاری تفسیر می‌شود. برخی می‌گویند صحبت‌های طرف مقابل کارکرد داخلی داشته است؛ باید گفت کری و اوباما هم می‌دانند خیلی از رجزهای آنان عملی نمی‌شود ولی آنها عزت و اقتدار نظام را از بین ببرند چراکه افکار عمومی از طریق رسانه‌ها با برجام ارتباط برقرار می‌کنند نه از طریق متن برجام.
وی با اشاره به اینکه اگر این علامت‌ها به عنوان فریب دشمن بوده است جای نگرانی نیست هر چند روش خوبی نبوده است گفت: اینگونه به نظر نمی‌رسد که این علامت‌ها برای فریب دشمن بوده باشد. اگر این علامت‌ها و نشانه‌ها گسترش پیدا کند و تبدیل به یک گفتمان شود دیگر مسئله و ابعادش خیلی مهمتر از مسئله هسته‌ای می شود و خیلی از اصول و آرمان‌های ما را زیر سؤال می‌برد.
نظر شما