خبرگزاری مهر-گروه استانها: تبدیل‌شدن زندگی سنتی به مدرنیته و رشد و گسترش زندگی شهرنشینی توأم با افزایش میل کاذب به ساخت باغ ویلاها، مراکز تفریحی و سفره‌خانه‌های سنتی در طول سالیان اخیر بر حجم و وسعت تخریب باغات و اراضی در کشور افزوده است.
زمین رکن اصلی منابع طبیعی به شمار می‌رود و در طول حیات بشری، این عرصه منبعی بوده که نیازهای انسان اعم از لباس، مسکن، تغذیه، سوخت و...از آن تأمین شده است.
به‌طور طبیعی هرگونه خلل و دست‌اندازی بی‌رویه در این نعمت خدادادی، باعث بر هم خوردن تعادل موجود در آن می‌شود.
بسیاری از پدیده‌های مخرب و فاجعه‌بار که بشریت آن را حوادث و رخدادهای طبیعی قلمداد کرده، ناشی از دست‌اندازی‌های غیرمعمول و خارج از قاعده‌ای بوده که انسان‌ها خواسته یا ناخواسته در این بستر خاکی ایجاد کرده اند.
تصویر شهر ملارد دو سال پیش
باغات و اراضی کشاورزی فارغ از نقش ارزنده‌ای که در تولید فرآورده‌های زراعی ایفا می‌کنند، در حفظ سلامت زیست‌محیطی نیز بسیار اثرگذار هستند و در یک ارزیابی کلی مشاهده می‌شود، مناطقی که از پوشش گیاهی و درختان بیشتری برخوردار هستند، تعادل و پایداری سلامت در آن بیشتر به چشم می‌خورد.
تغییر کاربری غیر مجاز در کشور تمامی ندارد
بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته بیش از نیم‌قرن است که در حفظ اراضی زراعی خود توجه و حساسیت‌های بسیاری را لحاظ می‌کنند.
در کشور ما تا قریب به ۲۰ سال پیش، قانون خاصی برای صیانت از اراضی کشاورزی و بازدارندگی از تخریب و خُرد شدن آن‌ها وجود نداشت تا اینکه سرانجام در آخرین روزهای بهار سال ۷۴، قانون حفظ اراضی زراعی و باغ‌ها تصویب و ابلاغ شد.
برخی از کاستی‌های موجود در این قانون مسئولان را بر آن داشت تا در پاییز سال ۸۵، با اعمال اصلاحاتی، مجازات‌های پیش‌بینی‌شده برای برخورد با متخلفان عرصه تغییر کاربری‌های غیرمجاز را اعم از حقیقی، حقوقی، مردم و مسئولان دستگاه‌های اداری یا غیر اداری را تعریف و تشدید کنند.
پیرو این قانون، در صورت اقدام به تغییر کاربری‌های غیرمجاز، افراد یا گروه‌های ذینفع و خاطی، مرتکب به عمل مجرمانه شده‌اند و در قوانین کیفری برخوردهای لازم اعم از جریمه، انفصال از خدمات دولتی و...برای چنین افعالی پیش‌بینی‌شده است.
با این وجود، در طول دهه‌ها و سالیان اخیر کم‌وبیش تغییر کاربری‌هایی غیرمجاز به‌صورت جزئی یا گسترده و در سطوح مختلف، در بخش‌هایی از کشور مشاهده‌شده و هر از چند گاهی مطالبی در لابه‌لای سطور رسانه‌های جمعی و محلی مشاهده می‌شود که حکایت از این پدیده تلخ و نامبارک دارد.
تصویر هوایی شهر ملارد در سال جاری
شاید در نگاه اول درد نابودی جنگل‌ها، باغات و درختان آن‌قدر عمیق به نظر نرسد اما با بررسی اجمالی و در نظر گرفتن عناصر و مؤلفه‌هایی همچون آب، زمان، انرژی،غنای خاک و...که از الزامات رشد درختان و گونه‌های گیاهی به شمار می‌رود، می‌توان دریافت که قطع شدن،خشک شدن و ریشه‌کن شدن درختان و تخریب زمین‌هایی که به‌جای کشت بر زیر خشت می‌روند، چه هزینه سنگین و غیرقابل جبرانی را به همراه دارد.
خسارتی که نه‌تنها باعث هدر رفتن هزینه‌های دوران گذشته می‌شود،بلکه نسل‌های آینده را نیز به مخاطره می‌اندازد.
اراضی کشاورزی و باغ‌ها به دلایل متعددی موردتوجه سرمایه‌گذاران در بخش ساخت‌وساز قرار می‌گیرد، نخست فاصله قابل‌توجهی است که در ارزش‌افزوده زمین در مقایسه با سودآوری حاصل از فعالیت‌های زراعی و باغی وجود دارد و دیگری موقعیت و بافت طبیعی چنین زمین‌هایی است که می‌تواند با بنا شدن سفره‌خانه یا مراکزی تفریحی در آن به عاملی سودآور و تجاری تبدیل شود و قاعدتاً در چنین شرایطی انگیزه‌ها برای ساخت‌وساز در چنین اماکنی تقویت می‌شود.
از درختان سر به فلک کشیده دیروز تا برج های متعدد امروز در ملارد
در این حجم انبوه و گسترده از تغییر کاربری‌های غیرمجاز در سالیان اخیر که کم‌وبیش در برخی نقاط کشور مشاهده‌شده، شهرستان ملارد نیز مصون نمانده است، منطقه‌ای که با قریب به ۹۵۰ کیلومترمربع، ۶/۸ درصد از مساحت استان تهران را دربرمی گیرد.
بومیان این منطقه هنوز از یاد نبرده‌اند درختان سر به فلک کشیده‌ای که بر جای‌جای این شهرستان تاریخی،سایه افکنده بود.
تصویر هوایی شهر ملارد ۸سال پیش
اما امروز...
برج و باروها، ساختمان‌های مسکونی متعدد و سر به فلک کشیده، قدم‌به‌قدم و گام‌به‌گام بر این پهنه جغرافیایی روییده‌اند.
رویشی که با ریزش شاخه‌ها، ریشه‌ها و درختان تنومند این خطه از کشور همراه بوده است و چه بسیار باغاتی که به محل سکونت شهروندان این منطقه تبدیل‌شده‌اند و اغراق نیست که بگوییم در دو دهه گذشته این ساختمان‌ها بودند که در بین وسعت انبوه باغات و اراضی کشاورزی به‌صورت محدود مشاهده می‌شدند و امروز این باغات و اراضی کشاورزی هستند که در تنگنای ساخت‌وسازهای گسترده در دو دهه اخیر محدود و محدودتر شده‌اند.
اگر نگوییم همیشه، اما به‌طورمعمول تغییر کاربری‌ها با از بین رفتن درختان و با تمسک به روش‌هایی همچون محروم کردن آن‌ها از آب، آتش زدن درختان یا با فرود آمدن تبر بر پیکر آن‌ها همراه می‌شود.
تراژدی غمبار نابودی باغات در ملارد
نابودی باغات و اراضی کشاورزی شهرستان ملارد، درد غمبار امروز یا دیروز نیست، بلکه موضوع تراژدی و حزن‌انگیزی است که در طول سالیان اخیر به‌تدریج گسترش‌یافته و البته در این واقعه تلخ نمی‌توان به‌صورت صرف، انگشت اشاره را به سمت دستگاه‌ها و مسئولان ذی‌ربط در این شهرستان نشانه گرفت.
چه بسیار مردم و شهروندانی که آگاهانه یا ناآگاهانه بر سرعت تخریب این اراضی در دهه‌های اخیر افزودند، لکن با همه این اوصاف و با عنایت به‌تمامی تحولات اجتماعی و شهری در سال‌های اخیر همچون مهاجرپذیری فزاینده، رشد جمعیت و... نافی مسئولیت و وظیفه مدیران دستگا های ذی‌ربط شهرستان ملارد در قبال چنین رخدادی در سال های گذشته نبوده و در آینده نیز نخواهد بود.
در دو سال اخیر شاهد تغییر کاربری با مقیاس وسیع نبوده‌ایم
حسن کریمی معاون عمرانی استانداری تهران در پاسخ به سؤال خبرنگار مهر در خصوص میزان تغییر کاربری‌ها در استان تهران عنوان کرد: از زمان آغاز به کار دولت یازدهم هیچ‌گونه تغییر کاربری با مقیاس و وسعت گسترده در استان تهران واقع نشده و اگر هم بوده بسیار جزئی به شمار می‌رود یا اینکه به قبل از آغاز کار این دولت، بازمی‌گردد.
کریمی گفت: در حال حاضر نیز بررسی پرونده تغییر کاربری‌های دوران گذشته در دست بررسی است.
باغ ۱۶هکتاری ملارد شیر در حال خشک شدن است
عزیز عبدل‌زاده رئیس اداره محیط‌زیست شهرستان‌های ملارد و شهریار در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به لزوم نگاه فرا بخشی به حوزه محیط‌زیست اظهار داشت: مسائل زیست‌محیطی به‌صورت فراگیر و بین‌المللی و در قالب معاهده‌ها، کنوانسیون‌ها و با مشارکت چندجانبه کشورها پیگیری می‌شود.
وی افزود: این چارچوب مؤید فراگیر بودن عرصه زیست‌محیطی است و باید تمامی دستگاه‌ها، نهادها، مسئولان و مدیران با دقت نظر کامل در تمامی تصمیم‌گیری‌ها و پروژه‌های شهری، عمرانی و...ملاحظات این عرصه را مدنظر قرار دهند.
عبدل‌زاده عنوان کرد: برای پیشبرد اهداف زیست‌محیطی باید الزامات آن تأمین شود و صرفاً با شعار دادن نمی‌توان به دغدغه‌های این حوزه حیاتی رسیدگی کرد.
رئیس محیط‌زیست شهرستان‌های شهریار ملارد افزود: ضعف در زیرساخت‌های زیست‌محیطی، حفظ سلامت محیط‌زیست را با چالش‌های سنگین و جدی مواجه می‌کند.
وی عنوان کرد: شهرستان‌های ملارد و شهریار از موقعیت جغرافیایی خاصی برخوردار هستند و باغات و اراضی موجود در این منطقه ظرفیت‌های ویژه‌ای محسوب می‌شوند که در سلامت محیط‌زیست پایتخت نیز اثرگذار هستند.
عبدل‌زاده گفت: باغ ۱۶هکتاری ملارد شیر این شهرستان در حال خشک شدن است و در چنین شرایطی می‌طلبد دستگاه‌های ذی‌ربط با جدیت هر چه بیشتری ورود کنند و مانع استمرار وضعیت موجود شوند.
رئیس اداره محیط‌زیست شهرستان‌های ملارد و شهریار عنوان کرد: طبق قانون، حتی اگر صاحب یک باغ از آبیاری باغ خود پرهیز کند، مدیریت شهری موظف است نسبت به تأمین تزریق آب به درختان چنین باغ‌هایی اقدام کند و در چارچوب‌های قانونی اعمال جریمه کند.
وی افزود: در شرایطی که منطقه ملارد و اخترآباد به‌عنوان یکی از کانون‌های اصلی گردوغبار در استان تهران شناسایی‌شده‌اند، تخریب چنین اراضی و باغاتی، مشکلات زیست‌محیطی در این شهرستان را تشدید می‌کند.
کاهش تخریب تغییر کاربری‌های غیرمجاز در مقایسه با سال گذشته
علی شاکری جهاد کشاورزی شهرستان ملارد در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: برخورد با قطع اشجار بر عهده شهرداری است و مجموعه جهاد کشاورزی به‌واسطه تغییر کاربری قادر به ورود به این موضوع است.
وی افزود: در حوزه تخریب تغییر کاربری‌های غیرمجاز، همکاری موردنظر با مدیریت شهری وجود دارد اما در صورت ورود محکم و جدی عوامل شهرداری به عرصه تغییر کاربری‌های غیرمجاز، موفقیت‌های بیشتری حاصل می‌شود.
شاکری گفت: با عنایت به کثرت نیروهای مدیریت شهری در مقایسه با جهاد کشاورزی، با ورود به‌موقع شهرداری در نقطه آغازین چنین تغییر کاربری‌هایی، نیازی به ورود جهاد کشاورزی در مراحل بعدی نخواهد بود.
رئیس جهاد کشاورزی شهرستان ملارد عنوان کرد: در سال گذشته، ۱۲۰ مورد تخریب در تغییر کاربری غیرمجاز عملیاتی شد اما به دلیل بازنشسته شدن تعدادی از نیروهای جهاد کشاورزی در سال جاری، متأسفانه تنها ۳۰ مورد تخریب، اجرایی شد.
شاکری در پاسخ به سوال خبرنگار مهر در ارتباط با میزان وسعت تغییر کاربری‌ها در اراضی زراعی و کشاورزی این شهرستان گفت: وسعت کل اراضی و باغات منطقه مذکور در حال حاضر 4 هزار هکتار است و آماری از میران تغییر کاربری‌ها در دست نیست.
ادامه دارد.....
خبرنگار و عکاس: ناصر رمضانی
نظر شما