خبرگزاری مهر – گروه استانها: چگونه می‌توانیم انتظار داشته باشیم تمامی قواعد از پیش تعیین‌شده دنیا درباره سرزمینی چاره‌ساز باشد که هیچ شهری در برابر میراث کهن آن حرفی برای گفتن ندارد و هیچ گامی برنمی‌داری مگر اینکه باید احتمال دهی که با یک میراث ناشناخته روبرو شوی.
درست چند روز پس از افتتاح فاز نخست خط یک متروی اصفهان و در شرایطی که مدیران شهری خبر از تکمیل ادامه خط نخست مترو تا دو سال دیگر به دلیل قرار داشتن آن در بافت تاریخی چهارباغ عباسی می‌دادند بازهم میراث نهفته در دل خاک مدیران شهری را غافلگیر کرد و این بار در میدان تختی و به فاصله تنها یک ایستگاه از ایستگاه دردسرساز میدان امام حسین (ع) آثاری متعلق به دوره سلجوقی کشف شد تا بار دیگر عملیات مترو در این میدان ز متوقف شود.
گرچه مسئولان قطار شهری سعی کردند تا بگویند عملیات مترو در این بخش ادامه دارد اما مسئولان میراث خبر از توقف مترو در این بخش دادند.
فریدون الهیاری، مدیرکل میراث فرهنگی استان اصفهان، در گفتگو با خبرنگار مهر دراین‌ارتباط اظهار داشت: عملیات ساخت‌وساز ایستگاه متروی میدان تختی در نقطه‌ای که آثار سفالی تاریخی کشف‌شده است تا بررسی کامل گروه باستان‌شناسی متوقف‌شده است.
وی با توجه به اظهارنظرهایی مبنی بر ادامه عملیات مترو در این بخش ابراز داشت: تنها عملیات ساختمانی که در این بخش ادامه دارد نازک‌کاری دیواره‌های ایستگاه مترو است و عملیات ساختمانی در بخش ساخت هواکش‌های ایستگاه مترو و محل کشف آثار سفالی دوره سلجوقی به شکل کامل متوقف‌شده است.
شاید مسئولان قطار شهری تصور نمی‌کردند درجایی غیر از میدان دروازه دولت تا انقلاب با مشکل میراث فرهنگی روبرو شوند گرچه شعرباف مدیرعامل قطار شهری اصفهان درست دو روز قبل از این اتفاق و در مراسم افتتاح خط یک متروی اصفهان اظهار کرد یک سال است درگیر ساخت مترو در میدان امام حسین (ع) و انقلاب هستیم چراکه هر کلنگی که به زمین می‌زنیم به مشکلی میراثی برخورد می‌کنیم.
البته مسئولان شهری در مراسم افتتاح خط یک متروی اصفهان در کمال تعجب اعلام داشتند که ساخت متروی اصفهان تنها در بخش میدان تختی تا دروازه دولت یک سال طول می‌کشد که مدت‌زمان طولانی برای تکمیل ایستگاهی که تا آن زمان در آن خبری از آثار میراثی نبود، اعتراض استاندار اصفهان را نیز در پی داشت اما برخلاف تصورات اولیه اکنون به نظر می‌رسد که مسئولان از قبل پیش‌بینی‌هایی هرچند ضعیف دراین‌ارتباط داشته‌اند و شاید به همین دلیل زمان راه‌اندازی این بخش کوچک یک‌ساله برآورد شده است.
تمامی بافت شهر اصفهان تاریخی و ویژه است
مدیرکل میراث فرهنگی استان اصفهان در پاسخ به سؤال خبرنگار مهر مبنی بر اینکه چرا پیش‌ازاین به میدان تختی عنوان یک بافت تاریخی دقت نشده بود، ابراز داشت: بیشتر توجه میراث فرهنگی در مسیر خط یک متروی اصفهان به چهارباغ عباسی به‌عنوان یک خیابان تاریخی متمرکزشده بود اما اکنون باید اذعان کنیم که کل بافت شهری اصفهان ویژه است و ممکن است هر بخشی که مورد کاوش قرار گیرد آثاری تاریخی در آن یافت شود.
اما علیرضا جعفری زند باستان‌شناس در گفتگو با خبرنگار مهر، دراین‌ارتباط می‌گوید: از قبل هشدارهای لازم در این زمینه به مسئولان داده‌شده است.
وی افزود: حدود دو ماه پیش در گفتگو با رسانه‌ها مکان‌های تاریخی اصفهان که امکان کشف آثار تاریخی در آن‌ها وجود دارد مانند خیابان‌های فروغی، ابن‌سینا، منطقه دوباره و دردشت، بیدآباد، و ازجمله میدان تختی را نام بردم چراکه اغلب بخش‌های این سمت رودخانه بافت تاریخی محسوب می‌شود.
باستان‌شناس میراث فرهنگی بابیان اینکه اصلاً عجیب نیست که در این منطقه آثار تاریخی یافت شود، تأکید کرد: این منطقه ادامه راهی است که آثار تاریخی از دل زمین در میدان عتیق به‌دست‌آمده که این بافت در ادامه از عبدالرزاق تا چهارراه تختی ادامه داشته است.
وی تأکید کرد: بافت تاریخی اصفهان به‌تدریج درگذر زمان تکامل‌یافته است و بارها بیان کرده‌ایم که از میدان شهدا تا دروازه دولت و از این منطقه تا خیابان حافظ نیز از مهم‌ترین بافت‌های تاریخی اصفهان است.
وی در ارتباط با آثار کشف‌شده در منطقه میدان تختی اصفهان ابراز داشت: تصاویر سفال‌های یافت شده در این منطقه نشان می‌دهد که این آثار مربوط به قرن چهار و حتی قبل از دوره سلجوقی است.
احتمال وجود خانه‌های تاریخی در مسیر مترو
اما سؤالی که پیش می‌آید این است که دلیل وجود این سفال‌ها در این منطقه چیست؟
پیش‌ازاین مدیر میراث فرهنگی بیان داشته بود که با توجه به اینکه عمق محل یافت این اشیای سفالی خیلی زیاد نیست احتمال می‌رود که این اشیاء ارتباطی به منازل در این منطقه نداشته باشد اما جعفری زند دراین‌ارتباط عقیده دیگری دارد.
اما جعفری زند خلاف این عقیده را دارد و دراین‌ارتباط به مهر می‌گوید: همان‌گونه که امروزه اغلب وسایل خانه‌های ما شیشه‌ای است زمانی تمام مایحتاج مردم از سفال بوده است.
وی افزود: سفال از دیدگاه ما یک نشانه خاص است چراکه هر جا سفال هست به معنای وجود زندگی و خانه‌های تاریخی است.
این باستان‌شناس بابیان این نکته که به‌یقین این سفال‌ها بیهوده بر زمین این منطقه نریخته است، اضافه کرد: ما مطمئن هستیم که در این منطقه بلکه بنا و آثار معماری وجود دارد اما چگونه می‌توان انتظار داشت که دستگاه‌هایی مانند لودر در این مناطق کار کند و این آثار معماری که اغلب آن‌ها خشتی است سالم بماند.
وی تصریح کرد: آثار باستانی باید باظرافت و شیوه‌های خاص از دل زمین خارج شود اما من زمانی که هر بار از سر برآوردن آثار در دل زمین طی توسعه شهری مطلبی می‌شنوم به‌عنوان یک باستان‌شناس تأسف می‌خورم که چه آثار گران‌قیمتی ازمیان‌رفته است؛ بر این اساس مطمئناً در میدان تختی نیز تعداد زیادی آثار سفالی شکسته و نیز ازمیان‌رفته است تا تعدای سفال سالم به‌دست‌آمده است.
اجازه عبور مترو از بافت تاریخی اصفهان را نمی‌دادیم
مدتی است مسئولان از هماهنگی و همدلی میان میراث و شهرداری برای حفظ میراث فرهنگی اصفهان در عین پیشبرد پروژه قطار شهری خبر می‌دهند چراکه داستان عبور مترو از بافت تاریخی اصفهان موضوعی است که دیگر چاره‌ای برای آن وجود ندارد.
مدیر میراث فرهنگی دراین‌ارتباط معتقد است: زمانی که من در میراث اصفهان حضور پیدا کردم مترو دیگر از چهارباغ عبور کرده بود و اگر ۱۰ سال پیش بود به‌هیچ‌عنوان اجازه نمی‌دادیم مترو از چهارباغ رد شود.
وی ادامه داد: برای عبور مترو از سایت‌های تاریخی دو نظریه مطرح بود که یکی مخالف بود و دیگری پروژه‌های مشابه در جهان را الگو قرار داده بود که «آن‌ها توانستند پس ما هم می‌توانیم» اما از این نکته غفلت کردیم که اولاً ما فناوری دنیا را نداریم و دوم شرایط زمین‌شناسی کشورهای مختلف متفاوت است.
مدیر میراث فرهنگی اصفهان تأکید کرد: بر این اساس در اصفهان محدودیت‌های زیادی دراین‌ارتباط وجود دارد و با توجه به اینکه سطح آب‌های زیرزمینی در اصفهان بسیار بالاست مشکلات فنی بسیاری نیز در راستای خط اول مترو ایجاد شد.
وی افزود: به‌هرحال آنچه که امروز اهمیت دارد اینکه پس‌ازاین همه سرمایه‌گذاری دیگر نمی‌توان مترو را متوقف کرد و این پروژه به دلیل ترافیک شهری و مشکلات زیست‌محیطی باید هرچه سریع‌تر انجام شود و امیدواریم بخش باقیمانده با تعامل رفع شود.
دلهره از تکرار تجربه ناگوار خط یک متروی اصفهان
با توجه به سخنان ضدونقیض‌ی که در ارتباط با عبور خط دوم مترو اصفهان از میدان نقش‌جهان از سوی مسئولان مختلف شهری شنیده می‌شود دلهره تکرار تجربه خط یک متروی اصفهان دست از سر مردم اصفهان و دوست داران میراث فرهنگی برنمی‌دارد.
البته مدیرکل میراث فرهنگی اصفهان در این زمینه اعلام داشت که حتی حفظ یک خشت میراثی نیز برای ما مهم است.
وی با اشاره به اینکه برخی افراد اگر بتوانند حاضرند برای کم کردن ترافیک شهری و ساخت خیابان، عالی‌قاپو را هم خراب کنند، گفت: وظیفه میراث فرهنگی اصفهان حفظ میراث این شهر تاریخی از یک خشت گرفته تا آثار بزرگ باستانی است و وظیفه دارد در این زمینه وسواس به خرج دهد.
الهیاری بیان داشت: موضع ما در ارتباط با خط دو مترو جدی است و اجاره نخواهیم داد خلاف صلاح حفظ آثار میراثی اصفهان اتفاقی رخ دهد.
امید همه دوستداران میراث فرهنگی این است که این بار توسعه شهری به احترام شهری که همه بافت آن تاریخی است توقف کند و به بافت تاریخی اصفهان اجازه دهد که به شکل طبیعی و نه مصنوعی نفس بکشد؛ شاید که رایحه دلپذیر خشت‌ها و سفال‌های قدیمی اصفهان از کوچه‌های مدرن آینده نیز عبور کند.
خبرنگار: فاطمه کازرونی
نظر شما