خبرگزاری مهر - گروه استانها: کوچ‌نشینی کهن‌ترین شیوه زیست بشر است كه پابرجا بودن آن تا عصر حاضر از بزرگ‌ترین جاذبه‌های این شیوه معیشت است و همین شیوه خاص زندگی سبب شده ایلات و عشایر «دیدنی‌ترین جاذبه عصر فنّاوری» لقب بگیرند.
عشایر به شیوه‌ای جذاب و باورنكردنی طی قرن‌ها وصال‌های طولانی اقدام به حفظ سنن و آداب‌ورسوم گذشته خود نموده‌اند و این اصالت به جاذبه‌ای برای صنعت گردشگری تبدیل‌شده است.
مسكن عشایر و نوع زندگی آن‌ها، زبان و موسیقی، غذاهای محلی، صنایع‌دستی، رقص و لباس‌های محلی به همراه آیین‌های به‌جای آوردن جشن‌های عروسی و محلی از مهم‌ترین جاذبه‌های ایلات و عشایر است. بارزترین مشخصه ایلات و عشایر شیوه زیست آنان است كه برخلاف یکجانشینان روستایی و شهری در كوچ و نقل‌وانتقال دائمی سیاه‌چادرها و رمه‌های خود هستند.
اما این‌همه زیبایی و هنر در سال‌های اخیر با مخاطراتی همراه بوده که اگر بخواهیم از مشکل راه عشایر عبور کنیم هرگز نمی‌توانیم مشکلات مراتع عشایر را نادیده بگیریم.
مشکل کم‌آبی و نبود منابع آبی یکی از مشکلات اساسی است که در چند سال اخیر گریبان گیر روستاییان و مناطق عشایری تمام نقاط کشور ازجمله استان کهگیلویه و بویراحمد شده است.
آبرسانی به ۱۸۰۰ خانوار عشایری
رئیس اداره امور عشایر گچساران در این خصوص به خبرنگار مهر گفت: در سال‌های اخیر به دلیل کم‌بارشی امور عشایر علاوه بر آب شرب که همه‌ساله به‌وسیله تانکر توزیع می‌کرد در سال‌های اخیر آبرسانی برای دام‌ها نیز انجام می‌دهد.
قربان کرمی افزود: میانگین آبرسانی به عشایر منطقه گچساران روزانه ۲۵۰ هزار لیتر است، که این میزان روزانه با هفت تانکر آب‌رسان برای بیش یک هزار و ۸۰۰ خانوار عشایر در سطح مناطق عشایری این شهرستان توزیع می‌شود.
کرمی تصریح کرد: عشایر از ۱۵ آبان در منطقه گچساران مستقر می‌شوند، و در مدت حضور عشایر ۵۳۳ منبع ذخیره آب در سراسر منطقه عشایری گچساران آب موردنیاز این قشر را تأمین می‌کند.
وی بابیان اینکه بسیاری از مراتع گچساران برای استقرار عشایر در این مناطق مناسب نیست، اظهار داشت: در سال‌های گذشته کم‌بارشی و استفاده بیش‌ازاندازه از مراتع، عشایر را در شهرستان گچساران با معضل جدی مواجه کرده است.
به گزارش خبرنگار مهر، باوجود اهمیت بسیار زیاد مراتع در ایران، هرسال بر شدت تخریب آن‌ها افزوده می‌شود. دام مازاد بر ظرفیت مراتع و جمعیت انسان بهره‌بردار مازاد بر ظرفیت مراتع در کنار سایر عوامل، به‌عنوان دو عامل اصلی تخریب مراتع در ایران به‌حساب می‌آیند.
طرح ملی تعادل دام و مرتع با تکیه‌بر بسیج همه عوامل مؤثر در سیاست‌گذاری، برنامه‌ریزی، اجرا و نظارت و ارزیابی، تصمیمی است در جهت حذف عوامل مخرب مذکور. مجریان و بهره‌برداران هسته مرکزی فعالیت‌ها و برنامه‌های پیش‌بینی‌شده در طرح را تشکیل می‌دهند. بررسی و شناخت تصویری از مشارکت این افراد در اجرای طرح در سال‌های اخیر زمینه را برای مشارکت سایر مجریان فراهم خواهد کرد.
لزوم تعادل دام و مرتع
رئیس امور عشایر شهرستان گچساران در این خصوص به خبرنگار مهر گفت: علاوه بر طرح ملی تعادل دام و مرتع، با کمک اداره منابع طبیعی می‌توان با غنی‌سازی مراتع به‌وسیله تخم‌ریزی یونجه در احیا بسیاری از این مراتع گام مثبتی را برداشت.
کرمی یکی دیگر از راه‌های احیا و حفظ مراتع را اصلاح نژاد دام عنوان کرد و افزود: دام‌های عشایر بایستی با نوع مراتع تناسب داشته و شرایط زیست بومی را داشته باشند، مثل در منطقه گچساران بیشتر دام‌های ترکی سازگار هستند.
وی اظهار داشت: تاریخ کوچ یکی از مهم‌ترین عوامل در حفظ مراتع عشایر بوده که مدیریت این تاریخ بر عهده استاندار به‌عنوان رئیس کمیته کوچ استان است.
حضور در مناطق عشایری و بازدید موقت و تهیه یک گزارش تا حدودی انسان را با مشکلات و سختی‌های زندگی عشایر آشنا خواهد کرد، اما نحوه رفع این مشکلات برای عشایر که روزانه با بسیاری از کمبودها و سختی‌ها سروکار دارند حمایت بیشتر مسئولان و ادارات ذی ربط را می‌طلبد.
تصرف ایل‌راههای عشایر
سختی راه عشایر و تصاحب بسیاری از راه‌های مالرو عشایر توسط افراد متمکن و تغییر کاربری بسیاری از زمین‌های مسیر عبور ایل مشکلات بسیاری را برای این قشر خودکفا و زحمت‌کش باوجود آورده است.
راه‌های صعب‌العبور، و سرقت احشام در برخی مناطق موجب شده امنیت زندگی عشایری را مورد تهدید قرار بگیرد و خسارات جبران‌ناپذیری را برای عشایر منطقه باوجود آورد.
کمبود علوفه یارانه‌ای و عدم تخصیص اعتبار برای ارائه خدمات مطلوب کوچ موجب نارضایتی بسیاری از عشایر استان کهگیلویه بویراحمد شده است.
رئیس امور عشایر شهرستان گچساران در این خصوص اظهار داشت: اعتبار اداره امور عشایر در سال جاری یک میلیارد تومان بوده که برای خدمات و تأمین علوفه نیازمند اعتبار ویژه‌ای با توجه به مشکلات کم‌بارشی هستیم.
کرمی افزود: علوفه یارانه‌ای سال گذشته یک هزار و ۶۰۰ تن توزیع‌شده و در سال جاری یک هزار تن توزیع‌شده که این نیازمند یک اعتبار ویژه است که می‌توانند آن را از طریق صندوق تشکل‌های عشایری یا از طریق تسهیلات در اختیار عشایر قرار دهند.
وی همچنین از کاهش سرقت دام عشایر طی یک سال گذشته خبر داد و افزود: در سال ۹۲ سرقت دام عشایر در منطقه گچساران به ۱۰۰ رأس رسیده بود که این میزان در یک سال گذشته با برنامه‌ریزی و نشست‌های مختلف با نهادهای انتظامی و امنیتی تا ۹۰ درصد کاهش پیداکرده است.
دلالان در کمین دام عشایر
ساتیار کریمی از عشایر منطقه گچساران که از وضعیت کمبود علوفه انتقاد می‌کرد، در گفتگو با خبرنگار مهر افزود: توزیع علوفه یارانه‌ای در بسیاری از مواقع بدون اطلاع قبلی صورت می‌گیرد و بسیاری از عشایر از گرفتن آن محروم هستند.
کریمی که رضایت نسبی از وضعیت مرتع خود به دلیل بارش‌های چند هفته اخیر داشت، گفت: در فصل کوچ عشایر با مشکلات زیادی ازجمله آب آشامیدنی و آب برای دام‌ها مواجه هستند.
وی تصریح کرد: با نصب مخازن زیرزمینی و روزمینی که توسط امور عشایر در نقاط مختلف توقف عشایر نصب‌شده بسیاری از مشکلات حل‌شده اما همچنان برخی از عشایر با مشکل جدی کمبود آب و ضعف مرتع روبرو هستند.
این ایلیاتی منطقه گچساران یکی دیگر از مشکلات خود را وجود افراد سودجو در خرید دام‌ها عنوان کرد، افزود: بسیاری از افراد سودجو و دلال گوشت دام را باقیمت بسیار ناچیز از دامدار عشایر که جو را باقیمت یک هزار و ۵۰۰ تومان به‌صورت آزاد تهیه‌کرده، خریداری می‌کنند و به قیمتی بسیار گزاف در سطح شهر به فروش می‌رسانند که این مسئله موجب شده سود بسیار ناچیز نصیب دامدار عشایر شود.
کریمی همچنین از خریداری گوشت به قیمت پنج هزار تومان توسط افراد سودجو و فروش آن به چندین برابر قیمت انتقاد کرد و از مسئولان خواست تا برای جلوگیری از این دلال‌بازی‌ها تصمیم جدی اتخاذ گردد.
رئیس امور عشایر گچساران با تأیید مشکلات خرید دام عشایر توسط برخی افراد سودجو در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار داشت: یکی از روش‌های جلوگیری ازاین‌گونه سوءاستفاده‌ها طرح خرید تضمینی دام توسط دولت است.
کرمی بیان کرد: دولت می‌تواند با تصویب قانونی خرید تضمینی دام عشایر را پیش از فصل ییلاق انجام دهد و با این کار هم‌دست افراد سودجو کوتاه کی شود و هم دامدار سود بیشتری را دارد و این اقدام موجب افزایش انگیزه دامدار برای ادامه زندگی عشایری و جلوگیری از مهاجرت به شهرها می‌شود.
رئیس امور عشایر گچساران افزود: سالانه افزون بر سه هزار و ۶۰۰ تن گوشت قرمز افزون بر شش هزار و ۸۰۰ تن شیر، ۱۵۰ تن پشم، ۱۴۰ تن عسل و ۲۵ تن گوشت مرغ توسط عشایر این شهرستان تولید می‌شود.
کرمی اظهار داشت: تولیدات صنایع‌دستی عشایر گچساران ازجمله محصولات درآمدزا برای آن‌ها بوده که معمولاً در استان کهگیلویه و بویراحمد و استان‌های هم‌جوار همچنین کشورهای همسایه بازار خوبی دارد.
وی تصریح کرد: گلیم، جاجیم و قالیچه به‌عنوان مهم‌ترین تولیدات صنایع‌دستی عشایر گچساران شناخته‌شده است.
به گزارش خبرنگار مهر، با یک بررسی خیلی ساده می‌توان پی برد که طی سال‌های اخیر با همه اقدامات مثبتی که برای ارائه خدمات مناسب کوچ به عشایر صورت گرفته، اما همواره مشکلات این قشر زحمت‌کش و پرتلاش به‌طور کامل برطرف نشده است.
هرچند تلاش‌های امور عشایر شهرستان و استان به‌عنوان متولیان امر تاکنون اثرات مثبتی نیز داشته است اما سایه نبود همکاری مؤثر سایر ادارات در حوزه عشایر گچساران به‌خوبی بر سر مشکلات این قشر سنگینی می‌کند.
مشکلات ضعف مراتع با یک برنامه‌ریزی دقیق توسط منابع طبیعی قابل‌حل خواهد بود و مشکلات جابجایی مراتع عشایر به دلیل قرار گرفتن در مسیر تأسیسات و خطوط لوله نفت و گاز که زندگی آن‌ها و دام‌هایشان را به خطر می‌اندازد از نکات دیگری است که می‌توان با همکاری امور عشایر و شرکت نفت و گاز گچساران تا حدود زیادی قابل‌حل شود.
در شرایط فعلی کشور، عشایر به‌عنوان یک از ارکان مهم اقتصاد مقاومتی می‌توانند نقش ارزنده‌ای در تولید و توسعه بخش دامی و صنایع‌دستی کشور ایفا کنند که این مهم تنها با همکاری و حمایت همه ارگان‌های مرتبط با خدمات کوچ و اسکان عشایر میسر خواهد شد.
خبرنگار و عکاس: امین دهقانی
نظر شما