قسمت دوم گزارش محمد البرادعي به شرح زير است:
A.6 گفتگو و بازديدهاي شفاف سازي
33- از سال 2004 ، آژانس منتظر توضيحات و اطلاعات اضافي مرتبط به تلاشهاي انجام شده بوسيله PHRC * در شيان لويزان و احتمال استفاده دو منظوره از مواد و تجهيزاتي كه مي تواند در غني سازي اورانيوم و فعاليتهاي تبديل بكار رود ، است . اين آژانس همچنين درخواست مصاحبه با اشخاص درگير در دستيابي به اين اقلام مانند ، رئيس سابق PHRC را نمود .
34- در اين ارتباط ، در 26 ژانويه سال 2006 ، ايران سندي از تلاشهاي خود را به آژانس ارائه داد كه نشان مي داد دستيابي به تعدادي از اقلام خاص كه استفاده دو منظور ازآنها امكانپذير است (تجهيزات هدايت الكترونيكي ، تجهيرات تامين برق ، تجهيزات ليزري مانند يك ليزر رنگي ) ناموفق بودند. ايران بيان داشت كه ، اين دستگاه واقعا براي يك آزمايشگاه در يك دانشگاه فني كه رئيس PHRC در آن به عنوان يك استاد مشغول بكار بود اختصاص يافت . ايران از در اختيار دادن فرد مورد نظر به آژانس براي مصاحبه خود داري كرد . دبيرخانه در خواست خود را براي مصاحبه با اين استاد بااين شرح كه براي در ك بهتر استفاده واقعي و پيش بيني شده از اين دستگاه مورد نياز است و همچنين دستگاه ديگري كه مي تواند مرتبط به غني سازي اورانيوم (ترازوها ، طيف سنجهاي انبوه ، آهن رباها ، و فلوئور راه اندازه دستگاه )باشد ، ياد آور مي شود .
35- همانظور كه مدير كل در بيانيه فوريه 2006 خود به شوراي حكام خاطر نشان كرد در ژانويه سال 2006 ، آژانس به ايران فهرستي از دستگاههاي مكنده پيشرفته خريداري شده توسط PHRC راارائه داد و با ديدار از اين دستگاهها در سايت و اجازه براي گرفتن نمونه محيطي از آن موافقت كرد. برخي از اين تجهيزات به آژانس در يك دانشكاه فني ارائه شد و نمونه هاي محيطي از آن گرفته شد كه نتايج آن هنوز مشخص نشده است . آژانس متعاقبا در نامه اي به ايران در خواست توضيحات اضافي مربوط به تلاشهاي تداركاتي PHRC و رابطه بين PHRC و دانشكاه فني را كرد . طي ديدار آژانس در اواسط فوريه 2006 ، ايران ازگفتگوي بيشتر درباره اين موضوع خودداري كرد .
36- در 26 فوريه 2006 ، آژانس درايران بارئيس سابق PHRC كه در بالا اشاره شد ، ملاقات كرد . وي بيان داشت كه تجهيزات هدايت الكترونيكي ، تجهيزات تامين برق ، تجهيزات ليزري و تجهيزات مكنده براي توسعه و تحقيق بخشهاي مختلف دانشگاه استفاده مي شد . اين استاد تشريح كرد كه تبحر و ارتباطاتش و همچنين منابع قابل دسترس در دفترش در PHRC براي تدارك تجهيزات براي دانگشاه فني مورد استفاده قرار گرفته است . وي اعلام كرد كه تجهيزات مكنده كه در بالا اشاره شد ، براي بخش فيزيك دانشگاه سفارش داده شده بود و در اين ارتباط ،ايران بيان داشت كه اين تجهيزات براي مكش پوششي استفاده مي شد و به تازگي براي كاربردهاي نانو تكنولوژي مورداستفاده قرار مي گيرد . آژانس در حال ارزيابي اين اطلاعات است . ايران همچنين موافقت كرد توضيحات مورد در خواست را در رابطه با دستگاههاي سنجش ، طيف سنجهاي انبوه ، آن رباها و فلئورين راه انداز تجهيزات را ارائه دهد .
37- همانطور كه توسط مديركل در بيانيه فوريه 2006 وي به شوراي حكام خاطر نشان شد در ژانويه 2006 ، ايران توضيحات اضافي از تلاشهايش در سال 2000 براي تهيه برخي مواد دو منظوره (آلومينيوم بسيار مستحكم ، فولاد مخصوص ، تيتانيوم و روغنهاي مخصوص )ارائه داد . همانطور كه در ژانويه سال 2005 مورد بحث و گفتگو قرار گرفت ، آلومينيوم با استحكام بالا در اختيار آژانس قرار گرفت و نمونه هاي محيطي ازآن گرفته شد . ايران بيان داشت كه اين مواد براي ساخت هواپيما بدست آمده است ، اما به خاطر ويژگيهايش مورداستفاده قرار نگرفت و موافقت كرد كه اطلاعات اضافي بيشتري در باره تحقيقات مربوط به خريداري فولادهاي مخصوص ، تيتانيوم و روغنهاي مخصو ص در اختيارآژانس قرار دهد. ايران همچنين اطلاعاتي در باره كسب فولاد ضد زنگ ، در يچه ها و فيلترها كه آژانس توانست در 31 ژانويه 2006 به ان دست يابد و نمونه محيطي بگيرد ارائه داد .نتايج نمونه هاي محيطي هنوز دردست اقدام است .
38 - در 5 دسامبر 2005 ، دبير خانه در مورد پروژه ادعايي "نمك سبز" كه به تبديل دي اكسيد اورانيوم به UF4 مصطلح است و همچنين همه آنچيزي كه ممكن است با طراحي مواد مرتبط با سلاح هسته اي ارتباط داشته باشند در خواست اطلاعات اضافي كرد. در 16 دسامبر 2005 ، ايران پاسخ داد كه اين موضوعات به ادعاهاي بي اساس مربوط است . ايران در 23 ژانويه 2006 با ملاقاني با مدير كل براي توضيحات در باره پروژه ادعايي نمك سبز موافقت كرد اما دراين نشست از رسيدگي به موضوعات ديگر خود داري كرد. در اين نشست كه در 27 ژانويه سال 2006 روي داد آژانس براي بازنگري ايران يك كپي از يك روند از جريان كارها در نموداري مرتبط به تبديل مقياس آزمايشي و تعدادي از ارتباطات مرتبط به اين پروژه را ارائه داد . ايران دوباره تاكيد كرد كه تمامي طرحهاي هسته اي ملي توسط سازمان انرژي اتمي ايران انجام مي شود و اين ادعاها بي اساس است و اينكه بعد توضيحات اضافي را دراختيار آژانس قرار خواهد داد .
39 - در 26 فوريه 2006 ، مدير كل آژانس در ملاقات با مقامات ايراني درباره طرح نمك سبز ادعاشده گفتگو كرد . ايران دو باره تكرار كرد اين ادعاها براساس اسناد جعلي و نادرست است بنابراين آنها بي اساس مي باشند و اينكه نه چنين طرحي و نه چنين مطالعاتي وجوددارد . ايران خاطر نشان كرد كه تمامي تلاشهاي ملي صرف طرح UCF شده است و اينكه معني ندارد كه توانمنديهاي بومي گسترده در توليد هگزا فلورايد اورانيوم را براي توليد UF4 ، زمانيكه كه چنين فناوري را تا كنون از خارج بدست آمده است توسعه دهيم . طبق اطلاعاتي كه ايران پيشتر فراهم كرد ادعا شده كه شركت مذكور با طرح به اصطلاح نمك سبز ارتباط نداشته و در تدارك UCF مشاركت داشته و نيز در طراحي و ساخت مجتمع فرآوري سنگ معدن گچين مشاركت داشته است .
40 - اين آژانس در حال ارزيابي اين موضوع و ديگر اطلاعاتي كه در اين رابطه بدست آمده است مي باشد و منتظر ايران است تا در باره موضوعات ديگر كه ممكن است يك بعد هسته اي نظامي داشته باشد ، چنانچه در بالا ذكر شد ، همكاري كند.
A.7 تعليق
در ادامه گزارش ماه مارس البرادعي در مورد فعاليتهاي هسته اي ايران كه خبرگزاري "مهر" منتشر نموده آمده است:
41 - در نامه اي به تاريخ 3 ژانويه سال 2006 ، ايران آژانس را مطلع كرد كه تصميم به از سر گيري فعاليتها از 9 ژانويه سال 2006 دارد ، چرا كه اين امر براي تحقيق و توسعه روي برنامه انرژي هسته اي صلح آميز كه به عنوان بخشي از تعليق حقوقي الزام آور غير حقوقي و داوطلبانه است ضروري مي باشد. در 7 ژانويه 2006 ، آژانس نامه اي را از ايران دريافت كه اعلام مي كرد آژانس مهروموهاي بكار گرفته شده در نطنز ، تكنيك فرايند ، پارس تراش را براي نظارت تعليق غني سازي مرتبط به فعاليتها را بردارد . اين مهر و موها توسط ايران در 10 و 11 ژانويه 2006 در حضور بازرسان آژانس برداشته شد .
42 - اززمان برداشتن اين مهر و موها ، ايران بازسازي واقعي سيستم گاز رساني در مجتمع غني سازي آزمايشي سوخت در نطنز را آغاز كرد . ايران همچنين به آژانس اطلاع داد كه كيفيت كنترل قطعات و برخي آزمايشهاي آرميچر در حال انجام در تكنيك فرايند و نطنز است . به خاطر اين حقيقت كه هيچ سانتريفوژي مرتبط به مواد خام و قطعات تحت مهر و موم آژانس نيستند ، آژانس قادر به نظارت موثر بر فعاليتهاي تحقيق و توسعه كه توسط ايران به جزء در PFEP كه اقدامات نظارتي و جلوگيري برروند غني سازي بكار گرفته شده است نيست .
43- 8 فوريه 2006 اطلاعات طراحي به روز در آمده ، براي مجتمع غني سازي سوخت نطنزتوسط آژانس در يافت شد . تجهيزاتي مانند مخازن عمل آوري و يك اتو كلاو به تازگي به (FEP) منتقل شده است ، آغاز نصب اولين دستگاههاي P-1 جديد مقررشد كه در سه ماه چهارم 2006 انجام شود .
44- 11 فوريه 2006 ، ايران آزمايشهاي غني سازي را با خوراندن گاز UF6 به يك دستكاه P-1 آغاز كرد ، در همان زمان دستگاهاي ديگر P-1 آماده عمليات بودند و يك مجموعه ده تايي از دستگاههاي آبشاري تحت آزمايشات مكش بودند . خوراندن مواد به 10 دستگاه آبشاري 15 فوريه 2006 آغاز شد و 22 فوريه 2006 يك مجموعه از 20 دستگاه آبشاري در معرض آزمايش مكش قرار گرفتند و روند غني سازي در نطنز توسط اقدامات نظارتي و جلو گيري پادمانهاي آژانس مورد پوشش قرار گرفته مي شود .
45 - در نامه اي كه ازايران به تاريخ 6 فوريه 2006 دريافت شد (و در پاراگراف 31 در بالا بدان اشاره شد) ايران ضمنا بيان داشت كه اجراي اقدامات پادماني تنها بر پايه توافقنامه پادماني ان پي تي خواهدبود و درخواست توقف (تمامي ) اقدامات جلو گيري و نظارتي آژانس در اين زمينه تا اواسط فوريه 2006 را نمود . بنابراين ، در 12 فوريه 2006 ، آژانس اقدامات جلو گيري و نظارتي رادر UCF ، ايستگاههاي پمپاژUF6 ، تمامي سيلندرهاي UF6 پرشده و تمامي UF6 توليد شده در UCF تعديل كرد ، هر چند اقدامات نظارتي و جلوگيري پادمانهاي آژانس باقي مانده است . تلاش براي تبديل اورانيوم كه در نوامبر 2005 در UCFآغاز شد ادامه دارد و هم اكنون انتظار مي رود در آوريل سال 2006 پايان يابد از سپتامبر 2005 ، به طور تخميني 68 تن از UF6 در UCF توليد شده است .
B: ارزيابيهاي كلي فعلي
به گزارش "مهر" بخش بعدي گزارش البرادعي به ارزيابي هاي وي در مقطع فعلي چنين اشاره دارد:
46 - يك ارزيابي كلي مفصل از برنامه هسته اي ايران و تلاشهاي آژانس براي راست آزمايي اعلاميه هاي ايران درباره اين برنامه توسط مدير كل در نوامبر 2004 ارائه گرديد و دوباره نيز در سپتامبر 2005 ارائه شد . همانطور كه در آن گزارشها خاطر نشان شد ايران در دو دهه گذشته تلاشهاي واقعي را براي تسلط بر يك چرخه سوخت هسته اي انجام داد و در نهايت تجربيات خود رابراي دستيابي به فوت و فن كامل اين تكنولوژي تكميل كرد . ابعاد بسياري از تجربيات فعاليتهاي چرخه سوخت هسته اي ايران به ويژه در زمينه هاي غني سازي اورانيوم ، تبديل اورانيوم ، تحقيق پلوتونيوم طبق تعهدات ايران در قبال توافقنامه پادماني به آژانس اعلام نشد . سياست پنهان كاري ايران تا اكتبر سال 2003 ادامه داشت و منجر به تخلف بسيار از تعهدش به اطاعت ازاين توافقنامه شد همانطور كه در گزارش سپتامبر 2005 مدير كل خلاصه آن اعلام شد.
47 - از اكتبر 2003 ايران اقدامات بهبودبخش درباره اين تخلفها را برداشته است . آژانس قادر شده است كه ابعاد مشخصي از بيانيه هاي فعلي ايران به ويژه دررابطه با فعاليتهاي تبديل اورانيوم ، غني سازي ليزري ، فرآوري سوخت ، و برنامه راكتور تحقيقاتي آب سنگين را كه آژانس به عنوان موضوعات اجرايي عادي تحت توافقنامه پادماني ايران و تا 6 فوريه 2006 ، پروتكل الحاقيش دنبال كرده است ، تاييد كند .
48 . در گزارش نوامبر سال 2004 مشخص شد كه مدير كل براي فراهم آوردن اين اطمينان كه فعاليتهاي غني سازي اعلام نشده اي در ايران وجود ندارد ، به ويژه 1- در خصوص منشا ذرات آلوده سطح پايين و سطح بالا(HEU , LEU )كه در اماكن مختلف ايران پيدا شد و 2- ميزان تلاشهاي ايران براي واردات ، ساخت و استفاده از سانتريفوژهاي طرح هاي P-1 , P-2 آژانس را در بررسي هاي خود هدايت مي كند.
49 - درباره اولين مسئله - آلودگي- همانطور كه در بالا ذكر شد . براساس اطلاعاتي كه به تازگي آژانس به انها دست يافته است نتايج انجام تجزيه و تحليل نمونه محيطي با در نظر گرفتن همه جوانب از اظهارات ايران در باره خارجي بودن منشا آلودگي سطح بالا HEU حمايت مي كند و آن را تاييد مي نمايد . گرچه هنوزدر اين زمان ممكن نيست يك نتيجه قطعي درباره تمامي آلودگي به ويژه آلودگي HEU حاصل شود . اين امر بر اهميت اطلاعات اضافي در باره دامنه و گاهشمار برنامه هاي سانتريفوژ P-1 , P-2 كه ممكن است به حل مسائل باقي مانده آلودگي نيز كمك كند ، تاكيد مي كند .
50 - درباره مسئله دوم يعني برنامه هاي سانتريفوژP-1 , P-2 ، هر چند برخي پيشرفتهايي از نوامبر سال 2004 درراست آزمايي بيانيه هاي ايران درباره گاهشمار برنامه غني سازي سانتريفوژ حاصل شده است ، آژانس هنوز قادر به راستي آزمايي صحت و سقم بيانيه هاي ايران درباره اين برنامه ها نيست . در حاليكه ايران توضيخات بيشتر و دسترسي به اسناد اضافي كه به 1987 و تلاشهاي دهه 1980 مرتبط به طرح P-1 را فراهم كرده است تحقيقات اژانس درباره شبكه تامين تجهيزات خاطرنشان مي كند كه ايران بايد اطلاعات اضافي را كه مي تواند در اين زمينه مفيد باشد فراهم كند . همچنين ازايران خواسته شده است جزئيات بيشتري در باره روندي كه منجر به تصميم ايران در سال 1985 براي پيگيري غني سازي سانتريفوژي و گامهايي كه منجربه كسب فناوري غني سازي سانتريفوژي در 1987 گرديد ، فراهم كند . هر چندايران ذكر كرده است كه هيچ اطلاعاتي بيشتر از آنچه كه تاكنون در اختيار آژانس قرار داده است ، وجودندارد .
51- هيچ اطلاعات يااسناداضافي درباره اظهارات ايران مبني بر اينكه هيچ كاري را روي طرح P-2 بين سالهاي 1995 و 2002 دنبال نكرده است وجود ندارد. همانطور كه در بالا ذكر شد از ايران خواسته شده است كه براي اطلاعات بيشتر و هر گونه سند تاييد شده مرتبط به برنامه P-2 به ويژه درباره دامنه پيشنهاد منشا مرتبط با طراحي سانتريفوژ P-2 و كسب اقلام مرتبط به اين برنامه همكاري كند هرچند ايران تاكيد دارد كه هيچ چنين اطلاعات اضافه اي وجود ندارد.
52 - اين آژانس به پيگيري تمامي اطلاعات مربوط به برنامه ها و فعاليتهاي هسته اي ايران ادامه مي دهد . هرچند عدم برخي محدوديت ها ، قدرت قانوني آژانس را براي دستيابي به فعاليتهاي مرتبط تسليحات هسته اي احتمالي محدود مي كند . اين آژانس به همكاري با ايران در جهت شفاف سازي گزارشهاي مرتبط با تجهيزات ، مواد و فعاليتهايي كه هم در زمينه نظامي متعارف و هم در زمينه غير نظامي وهمچنين در زمينه نظامي هسته اي احتمال كاربرد دارند ، ادامه داده است . در اين باب ، ايران به آژانس اجازه داده است از سايتهاي مرتبط دفاعي در كلاهدوز، لويزان ، و پارچين بازديد كند ، آژانس هيچگونه فعاليتهاي غير متعارف در ساختمانهايي كه در كلاهدوز و پارچين بازديد كرد مشاهده نكرد و نتايج نمونهاي محيطي نيز حتي وجود مواد هسته اي در اين اماكن را نشان نمي دهد . آژانس هنوز در حال ارزيابي اطلاعات قابل دسترس و منتظر ديگر اطلاعات اضافي در رابطه با سايت لويزان و پارچين است .
53 - همانطور كه در نوامبر سال 2004 و دوباره در سپتامبر 2005 خاطر نشان شد، تمامي موادهسته اي اعلام شده درايران مورد حسابرسي آژانس قرار گرفته است . گرچه آژانس هيچ گونه انحراف از مواد هسته اي به سمت تسليحات هسته اي يا ديگر وسايل منفجرهسته اي را مشاهده نكرده است ، اما در اين برهه از زمان در جايگاهي نيست كه نتيجه گيري كند كه هيچ مواد يا فعاليتهاي هسته اي اعلام نشده اي درايران وجودندارد . روند گرفتن چنين نتيجه اي تحت شرايط عادي ، روند اتلاف وقت حتي با يك پروتكل الحاقي اجباري است . در مورد ايران ، اين نتيجه گيري نظر به اينكه ماهيت اعلام نشده برنامه هسته اي گذشته ايران و به ويژه ناكافي بودن اطلاعات دسترس درباره برنامه غني سازي سانتريفوژش ، وجود يك سند كلي مرتبط با ساخت قطعات تسليحات هسته اي، و كمبود توضيحات درباره نقش بخش نظامي در برنامه هسته اي ايران - عليرغم اطلاعاتي كه به تازگي در دسترس آژانس قرار گرفته است - مي تواند حتي خيلي طولاني تر شود.
54- اين موضوع موجب نگراني و تاسف است كه ترديد هاي مرتبط با دامنه و ماهيت برنامه هسته اي ايران پس از سه سال راست آزمايي فشرده آژانس روشن نشده است . براي روشن شدن اين ترديد ها ، شفاف سازي كامل ايران هنوز هم ضروري است . شفاف سازي كامل در شرايطي فراتر از نيازهاي قانوني رسمي از نوع توافقنامه پادماني و پروتكل الحاقي باشد ممكن خواهد بود و در غير اينصورت توانايي آژانس براي بازسازي تاريخ برنامه گذشته ايران و روشن ساختن صحت و سقم بيانيه هاي ايران به ويژه درباره برنامه غني سازي سانتريفوژي محدود خواهد بودو سوالات درباره گذشته ومسير فعلي برنامه هسته اي ايران همچنان ادامه خواهد يافت . چنين شفاف سازي مي تواند در ابتدا شامل دسترسي ، همكاري اشخاص مرتبط ، دسترسي به اسناد مرتبط ، سطح تدارك و استفاده دومنظوره از تجهيزات ، دسترسي به گارگاههاي متعلق به سايتهاي نظامي و اماكن توسعه و تحقيق باشد كه آژانس ممكن است نياز به باز ديد ازآنها درآينده به عنوان بخشي از تخقيقات خود داشته باشد .
55-آژانس تحقيقاتش را در باره مسائل لاينحل باقي مانده مربوط به برنامه هسته اي ايران دنبال خواهد كرد و مدير كل به طور مناسب به گزارش خود به شوراي حكام همچنان ادامه خواهد داد .
-----------------------------------------------------
* PHRC بنابر اظهارات ايران يك مجتمع پژوهشي و تحقيقاتي وزارت دفاع براي پشتيباني خدمات علمي بوده كه به مرحله راه اندازي نيز نرسيده و در پي اختلاف وزارت دفاع ايران با شهرداري پروژه تخريب و تسطيح شده است. آژانس در 3 گزارش گذشته تاكيد كرده است كه نمونه برداريهاي محيطي از محل اين سايت هم از گردش مواد يا فعاليت هسته اي حكايت نمي كند.
نظر شما