مدير كل دفتر علوم، تحقيقات و فناوري سازمان مديريت در گفتگوي مشروح با "مهر" : مدل سازمان مديريت در محاسبه بودجه دانشگاه ها منطبق بر واقعيات است / نمي توان پذيرفت كه هزينه سرانه بدون محاسبه انجام شده است

دكتر "محمد جعفر صديق دامغاني زاده" در گفتگوي اختصاصي با خبرنگار دانشگاهي مهر، به تشريح مدل سرانه دانشجويي و به كارگيري اين مدل در بودجه سال آينده وزارت علوم پرداخت و افزود: هيات وزيران در زمان دولت هشتم، مصوبه اصلي سرانه دانشگاه ها در مرداد ماه ارائه كرد و مقرر شد نرخ هزينه سرانه توسط سازمان مديريت و برنامه ريزي بررسي و ابلاغ و نحوه افزايش آن نيز سالانه بر اساس تورم مشخص شود.

وي اظهار داشت: از آغاز سال جاري سازمان مديريت و برنامه ريزي بحث محاسبه هزينه سرانه را در دستور كار قرار داد. هزينه سرانه را با دو روش محاسبه كرده و طرح تحقيقاتي در سازمان آغاز شد.

هزينه سرانه به روش "پس رو" (بك وارد) و "پيش رو" (فوروارد) مورد محاسبه قرار داده شده است. در روش "پس رو" اعتباراتي كه داده مي شود براي انجام عمليات مشخصي است كه در آموزش عالي ملموس است. مانند تربيت تعدادي دانشجو در مقاطع و گروه هاي مشخص

مدير كل دفتر علوم تحقيقات سازمان مديريت و برنامه ريزي با بيان اين كه هزينه سرانه به روش "پس رو" (بك وارد) و "پيش رو" (فوروارد) مورد محاسبه قرار داده شده است، خاطر نشان كرد: در روش "پس رو" اعتباراتي كه داده مي شود براي انجام عمليات مشخصي است كه در آموزش عالي ملموس است. مانند تربيت تعدادي دانشجو در مقاطع و گروه هاي مشخص.  وي تصريح كرد: در صورتي كه بخواهيم نسبت هزينه در گروه ها و مقاطع را مورد ملاحظه قرار دهيم، در رابطه اي كه حاصل ضرب تعداد دانشجو در ضريب نسبت هزينه ها در گروه و مقطع و جمع اينها با يكديگر، به يك نوع معادل سازي مي رسيم و بودجه موجود را بر آن تقسيم كرده، هزينه سرانه پايه به دست مي آيد. اين روش اساس مدل پس رو است. 

"صديق" اين مدل را ساده ترين مدل دانست و گفت: اولين عيب مدل "پس رو" اين است كه اگر اصل بودجه غلط باشد عين همان در مدل نيز منتقل مي شود. مزيت آن اين است كه مي تواند به عنوان يك نقطه چك نهايي عمل كند. سازمان مديريت اين مدل را مبناي كار قرار نداده و تنها به عنوان نقطه كنترل مدل "پيش رو" در نظر گرفته است.

مدل محاسبه اي "پيش رو" از 4 منشا اصلي هزينه يعني هزينه هاي آموزشي، پژوهشي، مديريتي، رفاهي و فرهنگي تشكيل شده است

وي در خصوص مدل "پيش رو" افزود: در اين مدل، ميزان پولي كه دانشگاه ها دريافت مي كنند، مورد نظر نيست، اين كه تربيت دانشجو در دانشگاه چه هزينه اي را در بردارد، محاسبه مي شود. در اين مدل 4 منشأ اصلي هزينه (هزينه هاي آموزشي، پژوهشي، مديريتي، رفاهي و فرهنگي) مد نظر قرار گرفته كه هر كدام از اين منابع دوباره تفكيك شده است. در آموزش 6 هزينه هيات علمي، هزينه كادر آموزشي و پشتيباني، هزينه سالانه بهره برداري از فضاهاي آموزشي، بهره برداري از فضاهاي باز و كمك آموزشي، خريد مواد و سايل مصرفي كه شامل هزينه ها است و خارج از اعتبارات تملك دارايي است.

هزينه سالانه بهره برداري از فضاهاي آموزشي، بهره برداري از فضاهاي باز و كمك آموزشي، خريد مواد و سايل مصرفي خارج از اعتبارات تملك دارايي است

مدير كل دفتر علوم و تحقيقات سازمان مديريت و برنامه ريزي اضافه كرد: در بحث پژوهشي 4 منشأ شناسايي شده كه شامل هزينه خريد نشريات، پهناي باند اينترنت، اعتبارات طرح هاي پژوهشي و هزينه فرصت هاي مطالعاتي اساتيد است.  وي  با اشاره به هزينه هاي رفاهي در محاسبه هزينه سرانه خاطر نشان كرد: هزينه بهره برداي از خوابگاه ها، اياب و ذهاب و يارانه غذا نيز در هزينه هاي رفاهي دانشگاه ها محاسبه مي شوند و بخش 4 نيز به هزينه هاي مديريتي اختصاص مي يابد.

صديق اظهار داشت: در هر يك از اين منابع دوباره اجزا تفكيك و تعريف شده و به عنوان مثال هزينه آب، برق، نظافت و نگهباني و ... مورد بررسي قرار گرفت. روش محاسبه استفاده از استانداردها بوده است. در اين روش نمي گوييم دانشگاه چقدر فضا دارد. ممكن است دانشگاهي 4 برابر فضاي استاندارد و دانشگاهي ديگر فضاي كافي نداشته باشد. اگر با اين روش عمل مي كرديم دوباره دچار مريضي هاي بودجه مي شديم. اين در حالي است كه در بحث سرانه اصل بر اقتصادي شدن است و فرض بر اين است كه نبايد در اين روش فضاي اضافي در دانشگاه ها وجود داشته باشد.  

وي افزود: به عنوان مثال، سرانه فضاي آموزشي در رشته فني و مهندسي دوره ليسانس 12 متر است و از اين موضوع هزينه دانشجو محاسبه مي شود. سازمان مديريت براي تمامي اين موارد به تفكيك گروه و مقطع تحصيلي آمار استانداردي تهيه كرده است.

"صديق" تصريح كرد: قدم بعدي، جمع آوري آمار ملي بوده است كه طيف وسيعي از اطلاعات در اين زمينه فراهم شد و با برآورد ميزان متوسط ملي، بررسي چند دانشگاه كشور، گزارش كار در مرداد ماه در اختيار معاونين مالي - اداري كل دانشگاه ها قرار گرفت.

وي ياد آور شد: در اين مرحله اطلاعات خود را با دانشگاه ها هماهنگ كرديم تا آنها سه سئوال "مدل از پايه غلط است يا نه ؟" "اجزا هزينه ها كامل ديده شده است يا نه؟" و "در اجزا هزينه پارمترهايي كه در نظر گرفته شده با آمار دانشگاه ها متفاوت است يا نه؟" را پاسخ دهند.

سازمان مديريت سرانه اي را در نظر گرفته كه با واقعيت ها تطابق دارد، بر همين اساس برخي هزينه ها با مشورت دانشگاه ها تغيير و اصلاح شد

مدير كل دفتر علوم تحقيقات سازمان مديريت و برنامه ريزي يادآور شد: سازمان مديريت و برنامه ريزي سرانه اي را در نظر گرفته كه با واقعيت ها تطابق دارد، بر همين اساس برخي هزينه ها با مشورت دانشگاه ها تغيير و اصلاح شد. در تمام اين مقاطع سر جمع بودجه كه نمي تواند از ميزاني نسبت به سال گذشته بيشتر يا كمتر باشد مورد نظر قرار گرفت.  وي خاطر نشان كرد: در مورد روش محاسبه "دانشگاه به دانشگاه" قاعده اي گذاشتيم كه بر اساس آن 75 درصد دانشگاه ها بايد در رنج مثبت-منفي 10درصد نسبت به وضعيت موجود با رسيدگي كسري قرار گيرند. در صورتي كه مدل در اين محدوده قرار نگيرد، مدل ارتباطي با بودجه واقعي نخواهد داشت.

"صديق" اضافه كرد: وضعيت بودجه موجود دانشگاه ها كه بايد در محدوده قابل قبول (10 + يا - درصد ) قرار گيرند به عنوان چك پوينت (نقطه كنترل) اول در محاسبه مدل سرانه در نظر گرفته شد. دومين نقطه كنترل در بودجه دانشگاه ها، هزينه عضو هيات علمي و كاركنان (دو جز اصلي هزينه در دانشگاه ها) است. در مورد اين نقطه كنترل نسبت استاد به دانشجو و كارمند به دانشجو بايد متناسب با مصوبات باشد. طبق مصوبات اين رقم (نسبت استاد به دانشجو) بايد در آموزش عالي 1به 18 و در وزارت بهداشت 1به 10باشد.

وي تصريح كرد: نهايتا به نقطه اي كه جز به جز هزينه ها محاسبه شده بود رسيديم. در حال حاضر نمي توان پذيرفت كه  هزينه سرانه بدون محاسبه انجام شده است.  

به گزارش مهر، دكتر محمد جعفر صديق دامغاني زاده فارغ التحصيل دكتري مهندسي هوا فضا از دانشگاه مك گيل كانادا است. وي علاوه بر مدير كل دفتر علوم، تحقيقات و فناوري سازمان مديريت استاديار دانشگاه صنعتي اصفهان نيز است.                                                                                                                             ادامه دارد ...