خبرگزاری مهر - گروه استانها: خشک‌سالی و خشک شدن حوزه‌های آبریز استان کرمان در کنار خسارات گسترده‌ای که به اقتصاد استان کرمان وارد کرده پیامدهای ثانویه بسیاری را نیز به همراه داشته است.
خشک شدن بستر رودخانه‌ها و دریاچه‌های محلی و به‌خصوص باتلاق جازموریان هرچند موجب شده از میزان آب‌های سطحی کرمان به‌شدت کاسته شود اما برخی از آب گل‌آلود این رودخانه‌های خشک، ماهی گرفته‌اند و اقدام به تصرف حریم رودخانه‌های کرمان کرده‌اند این مشکل در اکثر شهرستان‌های کرمان دیده می‌شود.
تصرف زمین‌های بستر رودها و مسیر سیلاب‌ها به حدی بوده که گاه این خانه‌سازی‌ها و توسعه کشاورزی منجر به تخریب و در معرض خطر قرار گرفتن سیل بندهای مهم شهرهای بزرگ استان نیز شده است
تصرف زمین‌های بستر رودها و مسیر سیلاب‌ها به حدی بوده که گاه این خانه‌سازی‌ها و توسعه کشاورزی منجر به تخریب و در معرض خطر قرار گرفتن سیل بندهای مهم شهرهای بزرگ استان نیز شده است. ازجمله می‌توان به سیل بند بزرگ مملکت در حاشیه شهر کرمان اشاره کرد که از ورود آب ارتفاعات مشرف‌به کرمان در زمان بروز سیلاب جلوگیری می‌کرده است و یکی از سیل بندهای تاریخی شهر محسوب می‌شود اما حاشیه‌نشینی‌های اطراف کرمان به این سیل بند نیز رحم نکرده است و آن را در معرض تخریب قرار داده است.
در کنار تصرف سیل بندها و بستر رودخانه‌ها که بیشتر در شمال استان و در قالب حاشیه‌نشینی و یا تصرف اراضی در روستاهای گردشگر پذیر انجام می‌شود روند رو به رشد تصرف اراضی طبیعی در روستاها نگران‌کننده است این رویه بیشتر در شهرستان‌های جنوبی استان کرمان مشاهده می‌شود.
سال‌ها خشک‌سالی و عدم جاری شدن رودخانه‌های فصلی موجب شده است روستاییان زمین‌های کشاورزی و باغ‌های خود را به سمت بستر رودخانه‌ها که دارای خاکی حاصلخیز است سوق دهند همین امر موجب بروز حوادث ناگوار و به‌جای ماندن خسارت‌های هنگفت به بخش کشاورزی جنوب کرمان شده است.
ساخت خانه های مسکونی در بستر رودخانه
این تصرف‌ها تنها مختص تغییر کاربری به بخش کشاورزی نیست بلکه در مواردی روستاییان خانه‌های خود را نیز در بستر رودخانه‌ها و حریم خطرناک بناکرده‌اند.
محمد خسروی، فعال محیط‌زیست در گفتگو با مهر اظهار داشت: تداخل غیرمنطقی بین تعارضات انسانی و طبیعت مسئله نگران‌کننده‌ای در کرمان شده است متأسفانه نماد این مشکل را به‌سادگی می‌تواند در استان کرمان مشاهده کرد.
ویلاسازی در رودخانه های کوهپایه
وی افزود: در منطقه کوهپایه شهرستان کرمان ویلا سازی‌های گسترده موجب شده، بسیاری از عرصه‌های طبیعی به‌خصوص کوه‌ها و حریم رودخانه‌ها به ویلا تبدیل شوند بطوریکه در کناره اکثر رودخانه‌های خطرناک این منطقه ویلاهای متعدد احداث‌شده است و نظارتی در این خصوص وجود ندارد.
خسروی ادامه داد: در جنوب کرمان وضعیت بسیار بدتر است زیرا مردم به‌خصوص در روستاها زمین‌های کشاورزی را در دل رودخانه‌ها احداث کرده‌اند این مسئله موجب شده است مسیر رودخانه‌ها نیز تغییر کند و در صورت بروز سیلاب به‌سادگی شاهد خسارت‌های قابل‌توجه در استان باشیم.
در سیلاب‌های ابتدای ماه جاری بسیاری از خسارت‌هایی که به کشاورزان وارد شد در حقیقت یا به دلیل جاری شدن سیل در بستر رودخانه‌ها بود و یا اینکه خانه‌های ساخته‌شده در مسیر سیل آب‌ها آسیب‌دیده‌اند
وی گفت: در سیلاب‌های ابتدای ماه جاری بسیاری از خسارت‌هایی که به کشاورزان وارد شد در حقیقت یا به دلیل جاری شدن سیل در بستر رودخانه‌ها بود و یا اینکه خانه‌های ساخته‌شده در مسیر سیل آب‌ها آسیب‌دیده‌اند و یا موجب تغییر مسیر رودخانه‌ها به سمت روستاها و شهرها شده‌اند.
وی ادامه داد: به نظر می‌رسد طی دهه گذشته کمترین توجه به این بخش شده است و در مقابل چشمان مسئولان مردم به ساخت‌وساز در بستر رودخانه‌ها پرداخته‌اند.
مدیرکل ستاد بحران استان کرمان در گفتگو با مهر اظهار داشت: این‌یک واقعیت است که طی سال‌های گذشته این اتفاق رخ‌داده است و باید جلوی این مشکل را بگیریم و از خطراتی که کشاورزی و ساخت‌وساز در بستر رودخانه ایجاد می‌کند جلوگیری کنیم.
محسن صالحی تصریح کرد: اکثر این مسائل در مناطق دوردست اتفاق افتاده است و مردم به گمان اینکه رودخانه‌ها خشک‌شده‌اند حریم رودها را تصرف کرده‌اند.
جنوب کرمان کانون تصرف رودخانه ها
صالحی ادامه داد: بیشترین موارد تصرف رودخانه‌ها در جنوب استان کرمان دیده می‌شود و بیشترین تصرف نیز توسط روستاییان و عشایر صورت گرفته است.
وی گفت: باید مردم را از خطر بروز سیلاب در این اراضی آگاه کنیم و در شهرها شهرداران با استفاده از کمیسیون ماده ۱۰۰ مشکل را برطرف کنند و در روستاها نیز دهیاران موارد را به فرماندارها اطلاع دهند تا بتوان از قوانین همین ماده‌قانونی برای رفع تصرفات استفاده کرد.
وی ادامه داد: ما مجوز تخریب این ساخت‌وسازها را به‌صورت مستقیم نداریم اما بر اساس برنامه‌های پیشگیرانه در برخی مکان‌ها که درگذشته تغییراتی روی‌داده و موجب تغییر مسیر سیل و یا تخریب سیل بندها شده‌اند مشغول آزادسازی هستیم.
صالحی افزود: اما خبر جدید در این خصوص هماهنگی‌هایی است که با مسئولان قضایی صورت گرفته است و امور در این خصوص به‌صورت ویژه پیگیری می‌شود و قرار است با حضور نماینده ویژه دادگستری که حتی ممکن است قاضی باشد این تصرفات در محل‌های تصرف‌شده برطرف شود.
ال نینو و خطرات ناشی از آن در کرمان
فرماندار منوجان در جنوب استان کرمان نیز در گفتگو با مهر اظهار داشت: طبق تحقیقات صورت گرفته بیشترین میزان تصرفات در روستاها روی‌داده است و این ساخت‌وسازها در مسیر رودخانه‌ها مشکل‌ساز شده است بطوریکه در سیل چند هفته قبل شهرستان شاهد تغییر مسیر سیل به سمت خانه‌ها مردم به دلیل این ساخت‌وسازها بوده‌ایم.
ایوب فلاحی ادامه داد: بیشترین مشکل در بخش مرکزی و آسمینون روی‌داده است و حریم رودخانه‌ها درگذشته تصرف‌شده و حالا با مشکل مواجه شده‌ایم.
وی با اشاره به‌احتمال پدیده آل نینو در کرمان و بارش‌های قابل‌توجه در جنوب کرمان، این ساخت‌وسازها را خطرناک توصیف کرد و خواستار برخورد قضایی با این تصرفات غیرقانونی شد.
برای حل مشکل شورای حفظ حقوق بیت‌المال تشکیل‌شده است و سعی داریم مجدداً مسیر رودخانه‌ها را آزادسازی کنیم که امیدواریم مردم نیز در این راه همکاری لازم را داشته باشند
وی ادامه داد: برای حل این مشکل شورای حفظ حقوق بیت‌المال تشکیل‌شده است و سعی داریم مجدداً مسیر رودخانه‌ها را آزادسازی کنیم که امیدواریم مردم نیز در این راه همکاری لازم را داشته باشند.
رئیس‌کل دادگستری استان کرمان نیز در گفتگو با مهر اظهار داشت: مبارزه با زمین‌خواری یکی از اصول دادگستری در استان کرمان است و به‌هیچ‌عنوان اجازه این پدیده را نمی‌دهیم در این خصوص اقدامات خوبی نیز در کرمان صورت گرفته است.
یدالله موحد افزود: صیانت از حریم رودخانه‌ها امری است که درگذشته نیز مورد تأکید قرار داشته است و هم‌اکنون نیز حفاظت از حریم ملی و رودخانه‌ها به‌شدت موردتوجه است.
وی تأکید کرد که در شوراهای حفظ حقوق بیت‌المال در شهرستان‌های شناسایی و حفاظت از حریم رودخانه‌ها موردتوجه قرارگرفته است و با توجه به‌احتمال بروز سیلاب و خسارت‌های جبران‌ناپذیر به‌عنوان یک اهرم پیشگیرانه از حوادث با جدیدت پیگیری می‌شود.
در مقابل رودخانه‌خواری سکوت نمی‌کنیم
وی پدیده رودخانه خواری را غیرقابل‌قبول دانست و گفت: باید حریم رودخانه‌ها ابتدا توسط دستگاه‌های مربوط مشخص و ابلاغ شود تا بتوان در مقابل این پدیده ایستاد.
وی همچنین از تشکیل کمیسیون فرعی رودخانه‌ها در شورای حفظ حقوق بیت‌المال در استان کرمان خبر داد.
بااین‌وجود به نظر می‌رسد تعیین حریم روستاها نیز در کنار تعیین حریم رودخانه‌ها می‌تواند راهکاری اساسی در برخورد با پدیده رودخانه خواری باشید. اجرای طرح کاداستر در این مناطق ضمن کمک به توسعه روستاها و اجرای امور زیر بنایی امکان مقابله با زمین‌خواری را نیز در بعد گسترده مهیا می‌کند.
بااین‌وجود بخش‌های قابل‌توجهی از حریم رودخانه‌ها به‌خصوص در جنوب استان کرمان هم‌اکنون زیر کشت محصولات کشاورزی قرارگرفته و یا شاهد ساخت‌وسازهای مسکونی است که با افزایش احتمال بروز سیلاب خطری بالقوه را نیز ایجاد کرده است.
خبرنگار: اسما محمودی
نظر شما