خبرگزاری مهر- گروه استانها: عروس سفیدپوش مزارع گلستان مدت‌هاست جذابیتش را برای کشاورزان منطقه ازدست‌داده است. سال‌ها بود از پنبه، طلای سفیدی که روزگاری افتخار این سرزمین بود خبری نبود. اما خاطرات فراموش شده سرزمین طلای سفید این بار در کارخانه ای متروکه و خاکستری یادآوری شده است.
اینجا کارخانه متروکه پنبه پاک کنی است. قدم به فضای داخلی نمایشگاه که می‌گذارم در هجوم صداها و نمادها گم می‌شوم. صداهای مبهمی به گوش می‌رسد، گویی دستگاه‌ها مشغول به کارند و در کنار این صداهای مبهم نوای محلی «نه‌نا پنبه زار نشومبه» با آواز رادکانی و تنظیم زنده یاد محمدرضا لطفی گوش را می‌نوازد.
نمادهایی برای گوش زد کردن دوران خاکستری طلای سفید
در ورود به نمایشگاه اولین چیزی که جلب توجه می‌کند وجود نخ‌های پیچیده به دور دستگاه‌هاست که تمام فضا را در برگرفته است. گویی می‌خواهد به مخاطب بفهماند صنعت‌پنبه در بند است. روی این نخ‌ها گره‌های زیادی به چشم می‌خورد. گره‌هایی که شاید نماد مشکلات بر سر راه تولید این محصول باشد.
این کارخانه متروک پوشیده از خاک است و نوشته‌های روی این خاک‌ها یادآورکلمات و اصطلاحاتی است که در گذشته ورد زبان‌ها بوده است و امروز دیگر کمتر آن را می‌شنویم. غوزه کشی، وش، یک سفید و سرزمین طلای سفید نمونه کلمات حک شده روی گردو غبار موجود در کارخانه است.
در قسمتی از این نمایشگاه پنبه‌هایی معلق دیده می‌شود که با نخ نامرئی به سقف متصل شده و فضای زیبایی را به وجود آورده است. حجم این پنبه‌ها از زیاد به کم در حال نزول است.
کمی جلوتر مخروطی از جنس پنبه از روی زمین به سمت سقف کارخانه دیده می‌شود. انگار که حکایت این روزهای پنبه و نابودی آن را به تصویر کشیده باشد.
خاطرات دوران اوج بازار پنبه در گلستان برای دو هنرمند دغدغه می‌شود، دغدغه‌ای که آن‌ها را وادار می‌کند که دست به خلق هنر و برپایی نمایشگاهی با عنوان «پنبه زاری» بزنند تا بلکه تلنگری باشد به این استان و مسئولانش که فراموش نکنند در حال از دست دادن چه میراثی هستند.
جواد عظیمی، کارشناس ارشد نقاشی و حمید حسینی کارشناس ارشد معماری دو هنرمند دلسوزی هستند که تصمیم گرفتند خاطرات خود را برای هم‌شهریان خود در قالب هنری جدید به نام «اینستالیشن» به تصویر بکشند.
جواد عظیمی، فارغ‌التحصیل دانشگاه هنر تهران و مدرس دانشگاه نزدیک به ۲۰ سال است که کار هنری انجام می‌دهد و تاکنون سه نمایشگاه انفرادی نقاشی و ۲۰ نمایشگاه گروهی بر پا کرده‌ست.
از عظیمی درباره سبک اینستالیشن پرسیدیم و او در پاسخ به خبرنگار مهر، می گوید: اینستالیشن آرت یا هنر چیدمان، هنری است که مواد مجسمه‌سازی و دیگر رسانه‌ها را به کار می‌بندد تا شیوه رویارویی ما با فضایی مخصوص را بیافریند.
او هنر چیدمان را استفاده کردن از عناصر مختلف برای بیان تجربه هنرمند از فضایی معرفی می کند و توضیح می دهد که هنرمند خود این فضا را تجربه کرده و سعی دارد همان تجربه را برای مخاطب خود زنده کند.
عظیمی هنرپیشه اصلی در کار اینستالیشن و هدفی که همه چیز به‌سوی او و قصد او انجام می‌شود را مخاطب می‌داند و دراین‌باره می‌گوید: قبلاً در نمایشگاه‌های نقاشی، اثر ایستا بود و مخاطب روبه روی اثر می‌ایستاد و نظاره‌گر بود اما در اینستالیشن آثار مخاطب را احاطه کرده‌اند و فرد خود را در یک محیط زنده حس می‌کند.
جواد عظیمی معتقد است زمانی که خاطرات مشترک یک جامعه به وحدت درآمده و در یک موضوع به هم گره‌خورده است شکل‌گیری فرهنگ‌ها بین تعداد کثیری از مردم و هویت بخشی به آن باعث می‌شود که اتفاقات خوبی رخ دهد و شاید این اتفاق خوب بازگشت رونق کشت پنبه به سرزمینمان باشد.
یکی از دغدغه‌های این هنرمند، ناآشنا بودن فرزندان این آب‌وخاک با این گیاه است. او می‌گوید اگر درگذشته در هر نقطه از استان از کودکی در مورد پنبه پرسیده می‌شد اطلاعاتی برای ارائه داشت اما نسل کودکان امروزی هیچ خاطره‌ای از این گیاه مهربان ندارد.
اساس کار اینستالیشن مفهوم است
عظیمی می‌گوید که اساس کار اینستالیشن مفهوم است. «شاید فردی که برای دیدن نمایشگاه می‌آید انتظار دیدن یک تابلوی نقاشی زیبا را داشته باشد، اما ما شرایطی را فراهم کردیم که مخاطب را درگیر می‌کند و جدا از هم دیده نمی‌شود درواقع مخاطب زمانی که وارد کارخانه می‌شود با اثری هنری مواجه می‌شود حتی فضای کارخانه، دستگاه‌ها و سقف آن‌هم جزو این اثر هنری است.»
حمید حسینی، دیگر هنرمند نمایشگاه «پنبه زاری»، مدرس و عضو هیئت‌علمی موسسه آموزش عالی لقمان حکیم گلستان است. او کار حرفه‌ای معماری را از سال ۸۶ آغاز کرده و طراحی و کار نظارت هتل پارتیا گرگان جزو کارنامه اوست. حسینی دستی هم در نقاشی دارد و آثار خود را با آبرنگ خلق می‌کند.
وی هم ویژگی اینستالیشن را مرتبط بودن فضا با موضوع می‌داند و می‌گوید: موضوع اینستالیشن ما پنبه است و فضای اجرا کارخانه متروکه پنبه‌پاک‌کنی است. منطقه‌ای که اجرا می‌شود یک‌زمانی به سرزمین طلای سفید شهرت داشته است.
اگر این نمایشگاه را در گالری برگزار کنیم تأثیرش کم می‌شود، چون هدف ما ایجاد تلنگر به چیزی است که هرروز بیشتر آن را از دست می‌دهیم
از حسینی درباره دلایل انتخاب یک کارخانه پنبه پاک کنی متروکه به عنوان محل نمایشگاه پرسیدیم و او در جواب توضیح می دهد: اگر این نمایشگاه را در گالری برگزار کنیم تأثیرش کم می‌شود، چون هدف ما ایجاد تلنگر به چیزی است که هرروز بیشتر آن را از دست می‌دهیم.
وی از خصوصیات هنر اینستالیشن را فعال‌سازی یک محیط یا یک مفهوم با برخوردهای ظاهراً هنری که باعث می‌شود اثر معنا، مفهوم و ارزش هنری پیدا کند می داند و می گوید: موادی که در چیدمان استفاده می‌شوند شامل طیف وسیعی هستند، ازجمله مواد و اشیاء زندگی روزمره و طبیعت گرفته تا رسانه‌های جدید نظیر ویدئو صدا پرفورمانس (هنر اجرا) کامپیوتر و حتی اینترنت.
رسالت هنر برقراری ارتباط با مردم است
حسینی در رابطه با هزینه‌های این نمایشگاه اظهار می‌کند: تمام هزینه‌های این نمایشگاه شخصی پرداخت‌شده است و ما از ابتدا به دنبال حامی مالی نبودیم چون معتقدیم رسالت هنر برقراری ارتباط با مردم است و برای اینکه این رسالت به سرانجام برسد از هیچ هزینه‌ای نباید فروگذاری کرد.
البته خانواده فلسفی، مالک کارخانه پنبه‌پاک‌کنی شمال که اکنون متروکه ای از آن باقی مانده است هم در برگزاری این نمایشگاه موثر هستند.
اما آنچه که روزبه‌روز برای همه ما در حال اثبات است روند رو به کاهش کشت پنبه در استان است استانی که روزگاری ۲۰۰ هزار هکتار پنبه در سال در آن کشت می‌شده اما امروزه این آمار به چیزی حدود هشت هزار هکتار در سطح استان رسیده است.
جای بسی تأمل وجود دارد، ممکن است روزی از راه برسد که دیگر کشاورزی راضی نباشد در زمین کشاورزی‌اش طلای سفید بکارد، شاید برگزاری نمایشگاه‌هایی این‌چنینی سالی یک‌بار به ما یادآوری کند کجا بوده‌ایم و به کجا می‌رویم.
یادمان باشد در این بازار داغ عکس‌های سلفی که یک روز تلالوء زرد طلایی کلزاها سوژه‌مان است و یک روز شکوفه‌های بهارنارنج، یک عکس سلفی هم با این گیاه مهربان و لطیف بگیریم شاید روزی برای یادآوری هویت سرزمینمان به خودمان و فرزندانمان به آن احتیاج داشته باشیم.
نظر شما