خبرگزاري مهر - گروه دين و انديشه : كتاب نقد عقل عملي يكي از سه نقد مهم و مشهور كانت است كه در كنار آن دو نقد ديگر يعني "نقد عقل محض" مشهور به "نقد نخست" و "نقد قوه حكم" مشهور به "نقد سوم" تحولي در فلسفه غرب به وجود آورده است.
نقد عقل عملي به لحاظ فصل بندي و تدوين مباحث به نقد عقل محض شبيه است. اين نقد نيز همانند نقل عقل محض به دو بخش عناصر و روش شناسي تقسيم شده است. بخش عناصر آن نيز همانند عناصر نقد عقل محض به دو دفتر تحليل و جدل تقسيم مي شود، ولي به زعم مترجم، تفاوت هايي اساسي نيز ميان آنها موجود است.
ماحصل تحليل در نقد نخست اين است كه معرفت مشروع و راستين معرفتي است كه به شهود (ادراك حسي) وفادار بماند و پا را از دايره تجربه ممكن فراتر نگذارد.
اما دستاورد تحليل در نقد دوم اين است كه عمل اخلاقي راستين، عملي است كه از قيد هرگونه امر تجربي و محسوس آزاد باشد و فقط از عقل محض نشأت بگيرد. بنابر اين در حالي كه در نقد نخست هرگاه عقل (كه در اينجا عقل نظري است) از قيد تجربه آزاد شود متعالي مي شود و عملكردي ناصواب و نامشروع دارد، در نقد دوم عكس مطلب صادق است، به اين معنا كه عقل عملي در صورت وابستگي به تجربه متعالي و نامشروع مي شود.
در دفترجدل نقد دوم نيز همانند نقد نخست، نشان مي دهد كه عقل محض با تعارض هايي مواجه است. ولي اگرچه نتيجه تعارض هاي عقل نظري عمدتاً سلبي است و اين تعارض ها حكايت از آن دارند كه راه عالم معقول (ماوراء طبيعت) به روي ما بسته است، ولي در جدل عقل عملي، به نتايجي ايجابي دست پيدا مي كنيم.
نقد نخست مفاهيم اختيار، جاودانگي نفس و خدا را به اين دليل كه هرگاه عقل در مقام اثبات آنها برمي آيد، دستخوش تناقض گويي مي شود اثبات ناشده و حتي غيرقابل اثبات قلمداد كرد ، اما در نقد عقل عملي اثبات مي شود كه اين مفاهيم، مفاهيمي تهي و عاري از مفاد و مصداق نيستند و حقيقتي در ازاي آنها وجود دارد.
نظر شما