به گزارش خبرنگار فرهنگ و ادب مهر، دكتر مصطفي محقق داماد در شروع مراسم كه در باغ موقوفات بنياد زنده ياد دكتر محمود افشار برگزار مي شد، با اشاره به نزديك به نيم قرن از تاسيس اينبنياد گفت: اين موقوفه از بدو تاسيس تا امروز اختصاص به ترويج زبان فارسي و تقدير از پژوهش هاي تاريخ و جغرافياي ايران داشته است.
و.ي اضافه كرد: كار جالب و قابل ستايشي كه واقف انجام داده، اين بوده كه هر چه داشته براي اين كار نهاده است. نظر او اين بوده است كه كتاب هايي در زمينه ايران چاپ و نشر شود و سالي دو جايزه يك نفر به نويسندگان داخلي و يك نفر به نويسندگان خارجي به عنوان تجليل و تقدير اهدا شود. اميدواريم اين موقوفه زمينه اي باشد براي حركت هاي غيردولتي و خودجوش در زنده نگه داشتن فرهنگ ايراني.
سپس دكتر نصرالله پورجوادي سخنراني خود را اين گونه آغاز كرد: سال هاست با كارهاي پروفسور دوبروين آشنايي دارم. من چند بار هم از طريق مكاتبه و يا ملاقات رودررو از وي خواسته بودم كه يه ايران بيايد. او قريب پنجاه سال درباره ادبيات ايران كار كرده و خدمات فراواني انجام داده است. خوشحاليم كه دوبروين دعوت ايرج افشار را پذيرفت و به ايران آمد.
وي درخصوص ويژگي هاي فعاليت هاي پژوهشي دوبروين گفت: ايران شناسان متعددي در دنيا داريم كه درباره ادبيات و فلسفه و عرفان و تاريخ ايران كار كرده اند اما تعداد كساني كه راجع به شعر فارسي كار كنند، كم است چون شعر ويژگي هاي زباني خاصي دارد كه در زبان غير اصلي بسيار دشوار فهميده و برداشت مي شود.
اين محقق ادبي از شعر به عنوان تخصص پروفسور هلندي نام برد و ادامه داد: اشعار ماندگار و بزرگي در تاريخ ايران سروده شده اما از نيمه دوم قرن پنجم تحول عميقي در ادبيات رخ داد. شعر فارسي در اين دوران وسيله اي مي شود براي بيان انديشه هاي عرفاني ايران.
دكتر پورجوادي تصريح كرد: اين اتفاق ابتدا به صورت رباعي، سپس غزليات و مثنوي ها و اشخاصي چون سنايي و عطار و مولانا و سعدي و حافظ و ... در ادبيات ايران رخ داد. اينها كساني بودند كه زبان فارسي را وارد ساحتي تازه كردند و هم موجب گسترش آن شدند و هم پيام معنوي آن را تا آسياي مركزي و هند و عثماني و پاكستان و حتي بخشي از اروپا وسعت دادند. اين انتقال حامل معنويت و عقايد عرفاني و صوفيانه اشعار بود.
در ادامه مراسم، دكتر علي اشرف صادقي دوبروين را متخصص آثار ادبي عرفاني برشمرد و در شرح تاريخچه زبان فارسي، گفت: زباني كه امروز با آن گفتگو مي كنيم، ابتدا دري خوانده مي شد كه در به معني پايتخت ايران يعني تيسفون و مدائن بوده است. زبان پهلوي ساساني زبان علم و ادب بوده و متون اندكي به آن زبان براي ما مانده است كه بيشتر آنها نيز متعلق به قرن سوم هجري بوده است.
وي ادامه داد: سپس عربي، زبان رسمي آثار ادبي شد تا اين كه از قرن چهارم اديبان ما شروع به نوشتن آثار منثور به زبان فارسي دري كردند؛ در حالي كه منظومات ما از دو قرن پيش از آن شروع شده بود. مضامين عمده آن آثار طبيعت و معشوق و نظاير آن بوده است.
دكتر صادقي تنها كتاب فارسي به جا مانده از اواخر قرن چهارم را متعلق به ابوالحسن خرقاني دانست و اضافه كرد: از آن موقع فارسي نوشتن در كتاب ها بيسشتر مي شود. در قرن پنجم شعر نيز براي بيان مفاهيم عرفاني به كار رفته و از رباعي هم استفاده شده است. به ابو سعيد ابي الخير هم اشعاري را در قرن پنجم نسبت داده اند.
اين پژوهشگر ادبي تصريح كرد: در نيمه دوم قرن پنج، شعر فارسي با ظهور سنايي به اوج خود مي رسد و اگرچه ما در خواندن آن با مشكل مواجهيم اما اين به معاني عرفاني موجود در آنها بازنمي گردد و بيش از همه به تعابير زباني آن مرتبط است.
وي پروفسور دوبروين را متخصص شعر سنايي عنوان كرد و افزود: كتاب او درباره سنايي شهره همه اهل ادب و عرفان است كه خوشبختانه به فارسي هم ترجمه شده و در زمره بهترين آثار تحقيقي درباره سنايي به شمار مي رود؛ هر چند مطالب آن بايد بيشتر مورد موشكافي و دقت قرار گيرد.
سپس متني از دكتر صادق سجادي خوانده شد كه طي آن مبحث ايران شناسي و مطالعات زبان فارسي در غرب و جايگاه اين زبان در جهان مطرح گرديد.
همچنين دكتر مريم حسيني نيز به بيان شرحي از آثار دوبروين پرداخت و مطالعات سنايي شناسي، اسلوب تحقيقاتي، نحوه گردآوري منابع و رجوع مولف به نسخ خطي درجه اول و نيز گستره مخاطبان آثار دوبروين را مورد تاكيد قرار داد و گفت: او شعر سنايي را اندرزي و موعظه گونه مي داند كه قصد دارد مردم را به مذهب و اخلاق دعوت كند، از اين رو مخاطبان او همه اقشار جامعه هستند نه فقط صوفيان و عارفان.
دكتر حسيني تاكيد كرد: دوبروين سنايي را بيشتر شاعر مي داند تا حكيم و عارف. او به شيوه هاي بياني سنايي توجه زيادي دارد و او را اولين كسي مي داند كه زهد و عرفان را به عنوان فلسفه زندگي وارد مثنوي كرده است.
در انتهاي مراسم و پيش از اهداي جايزه ، منشور بنياد موقوفات بنياد افشار خطاب به پروفسور دوبروين قرائت شد كه در بخش هايي از آن آمده است: شما در سرزميني باليده ايد كه پژوهش هاي ايران شناسي در آن گسترش يافته و بسياري از آثار ايراني در اين كشور به چاپ رسيده است. شما در شناساندن زبان و ادبيات فارسي گام هاي استواري برداشته ايد و مقالات و كتاب هاي شما گوياي اين مطلب است ...
در پايان اين مراسم، فرشي دستباف از شهر نائين منقوش به نام پروفسور دوبروين به وي اهدا شد و سپس او در جايگاه سخنراني قرار گرفت و با زبان فارسي براي حاضران سخنراني كرد. موضوع صحبت دوبروين "سعدي در هلند" نام داشت كه در آن از دست نوشته هاي فارسي موجود در كشور هلند ، نسخ خطي مربوط به آثار سعدي و پژوهش هاي صورت گرفته بر متن هاي وي سخن گفت.
از آثار اين محقق و نويسنده هلندي مي توان به ترجمه هاي گلستان سعدي، رباعيات خيام و شازده احتجاب (هوشنگ گلشيري)، كتاب از شرق تا شعر و مقاله هايي چون سياست در شعر فارسي، باغ در شعر فارسي، قلندريات در شعر فارسي، تحولات آغازين در غزل فارسي، تخلص شعر در ادبيات فارسي، قصه پردازي در شعر سنايي و شعر صوفيانه فارسي اشاره كرد.
يوهانس دوبروين متولد دوازده ژوئيه 1931 در شهر تاريخي لايدن هلند، تا كنون در طرح استخراج و تاليف فهرست اسلامي زيرنظر آكادمي پادشاهي علوم هلند و ويراستاري ترجمه انگليسي "تاريخ ادبيات فارسي" همكاري داشته است. استاد زبان فارسي دانشگاه لايدن، عضو مشاور براي بخش ادبيات فارسي دايره المعارف ايرانيكا، دبير و خزانه دار انجمن هلند و ايران و سردبير مجله پرزيكا است.
نظر شما