علي تاجديني - نويسنده و پژوهشگر - در گفتگو با خبرنگار فرهنگ و ادب مهر، ضمن بيان اين مطلب افزود: اصولا امام (ره) از دوران جواني به مقوله شعر و موسيقي خوشبين بوده است. بزرگاني مثل سيدحسين نصر هم اين موضوع را تصديق كرده اند. ما نيز در ديوان اشعار و غزل هاي امام مي توانيم آشنايي ايشان را با دستگاه ها و گوشه هاي موسيقي شاهد باشيم. اصولا موسيقي با شعر خواه ناخواه پيوستگي دارند.
وي افزود: از اشعار امام متوجه مي شويم كه ايشان با سعدي و حافظ و مولانا آشنايي كامل داشته است. امام از جواني شعر مي گفته و ظاهرا ديوان شعري هم داشته كه آن را گم كرده و دنباش مي گشته است. خاطره اي شنيده ام كه عده اي كه مدعي ديدار امام زمان (عج) بوده اند نزد امام رفته اند و امام براي اين كه كذب آنها را ثابت كند به آنان گفته كه در گذشته ديوان شعري داشته و آن را گم كرده است كه اگر آن را بيابند رابطه شان با امام زمان براي ايشان اثبات مي شود، آنها نيز مي روند و بازنمي گردند.
نويسنده كتاب "بذر مشاهده" با اشاره به گرايش هاي عميق شعري در امام خميني اضافه كرد: در انديشه عرفاني گرايش به شعر بسيار پررنگ است. نمي توان عارف مسلك بود اما مولانا و عطار را قبول نداشت. شايد از طريق رياضت بتوان به اين مرز رسيد اما امام ابتدا وارد حجاب عقل شد و بعد از مرحله استدلال عبور كرد و به انديشه شيخ اشراق و مرتبه ذوق رسيد و سپس در محضر ملاصدرا و دست آخر عرفان نظري ابن عربي و ... حاضر شد. اين مراحل در نامه امام به گورباچف هم عنوان شده است.
وي به كتاب خود "بذر مشاهده" كه درباره ادبيات عرفاني امام و اصطلاح شناسي ديوان شعر اوست، اشاره كرد و افزود: در اين اثر روشن كرده ام كه عرفا همواره نزديك ترين افراد به دين بوده اند. چنين انسان هايي به شعر نزديك اند و موسيقي را خوب مي شناسند. آثار عرفاني نيز از نظر قالب، داراي وجهه زيباشناختي و هنري است. به عنوان نمونه، تفسير الميزان و كتاب شفاي ابن سينا ارزش هنري ندارند، اما ادبيات عرفاني واجد جنبه تغزلي و زيباشناسانه است.
وي سخن گفتن از خداوند و كمال مطلق را شوريدگي و شوريدگي را نزديك به شعر دانست و گفت: زبان عرفان زبان الهام است و هر دو از يك منبع سرچشمه مي گيرند. مولانا در جايي مي گويد كه اين ابيات را خودم نيستم كه مي گويم، كسي هست كه در ني مي دمد و ... . اينها با علوم و رياضيات فرق مي كند.
تاجديني، جذابيت و مخاطب پسندي را از ويژگي هاي هنر برشمرد و اضافه كرد: مثلا در خانقاه ها علاوه بر جنبه هاي مهر و محبت و خدمت به خلق، نوع لباس پوشيدن و سماع و اشعار و ... را داريم كه پررنگ و برجسته است. از اين رو خانقاه ها را از جنبه زيباشناسي زيباتر و جذاب تر از مساجد مي بينيم.
اين محقق به جذابيت رفتاري و ظاهر و خلق و خوي زيباي حضرت رسول (ص) اشاره كرد و ادامه داد: عرفا به جنبه زيبايي اهميت مي دهند و اگر گشتي در تاريخ هنر خود بزنيم متوجه مي شويم كه مبدا و سرمنشا هنرهاي ما از قبيل موسيقي و معماري و نقاشي و ... مشايخ و عرفا بوده اند. يعني ابتدا عرفاي ما بوده اند كه رشته هنر را به دست گرفته اند.
وي در پايان تصريح كرد: اين مي تواند مبحثي بسيار جالب توجه باشد كه چرا سرآغاز هنرهاي سرزمين هاي اسلامي، عرفا قرار داشته اند؟ بازمي گرديم به موضوع امام خميني. ايشان در آثاري كه از خود به جا گذاشته اند مثل مصباح الهدايه و صحيفه نور و ديوان و ... صبغه كلامي بالايي دارند و مشخص است كه بينشي عرفاني در پس آنها نهفته است. همه مي دانند كه امام (ره) در حوزه عرفان، سرآمد بوده و تعلق به مكتب عرفاني داشته است و به همين دليل هم هست كه نسبت به شعر و ساير هنرها نگاه باز و مثبتي دارند.
نظر شما