به گزارش خبرنگار فرهنگ و ادب مهر، در نشست هفتگي كتاب ماه ادبيات و فلسفه كه به بررسي اشعار امام خميني (ره) اختصاص داشت، علي تاجديني - نويسنده و محقق - ضمن بيان اين مطلب افزود: نكته اي كه ايشان در پايان عمر خود مطرح مي كردند اين بود كه نگذاشتند علي(ع) حكومت كند و از شيوه حكومت داري اش الگويي براي آيندگان تعيين كند و نيز شهادت ايشان باعث شد تا معارف و علوم نهفته در ايشان نيز دفن شود. در مورد امام نيز چنين جفايي صورت گرفت.
وي به تمجيد استاد سيدجلال آشتياني از آثار امام اشاره كرد و ادامه داد: جامعه به دليل مشكلات سياسي و اجتماعي نتوانست بسياري از نگاه ها و تعصبات و تحجرات را كنار بگذارد و انديشه هاي امام را چراغ راه نسل آينده قرار دهد. ما موهبت بزرگي را از دست داديم. در خصوص شعر و عارفانه هاي امام بخش هاي مغفول مانده اي داريم كه بايد جبران شود.
تاجديني با تاكيد بر جنبه هاي عارفانه شعر امام خميني گفت: به اعتقاد من جنبه هاي عرفاني امام از مباحث سياسي و فقاهتي ايشان براي دنيا جذاب تر است. زماني كه ديدگاه ايشان را راجع به توسعه مطرح مي كنيم بايد به اين نكته توجه داشته باشيم كه غرب خود سرآمد توسعه است اما بايد بينيم چرا غرب به مولانا اين قدر اهميت مي دهد. متاسفانه رايزنان ما هم در اين باره كوتاهي كرده اند.
نويسنده كتاب "بذر مشاهده" به علاقه مندي و اهتمام امام به شعرخواني و سرايندگي از دوران نوجواني و جواني اشاره كرد و افزود: شعر امام در روزگار خودش از سوي فضلا مورد استقبال واقع مي شد. احساس مي شود كه شعر او بسيار به حافظ نزديك است. ضمن اين كه برخي كارشناسان، شعر ايشان را تحت تاثير سعدي دانسته اند.
وي با تقسيم بندي گونه ها و قالب ها و همچنين دوره هاي زماني سروده هاي امام خميني، اضافه كرد: اين كه امام چه تاثيري از زمانه خودش گرفته، چندان روشن نيست. ملك الشعراي بهار و نسيم شمال شعرايي بوده اند كه امام شعر آنها را مي خوانده ولي اين كه ديدگاه شان درباره نوسراياني مثل نيما و ابتهاج و سپانلو و ... چه بوده، بر من پوشيده است.
اين محقق ادبي به گفتار دكتر علي شريعتي مبني بر اين كه " گاهي اوقات انسان از كلمه مست مي شود " اشاره و تصريح كرد: تحقيقي در دوره شهيد آويني در حوزه هنري پيرامون نثر و تركيبات واژگاني حضرت امام انجام داديم كه ما را به نمونه هاي زيبا و مبدعانه اي رساند. ايشان حتي در سخنانراني هاي سياسي و بيانيه هاي خود هم از تركيبات بديعي استفاده مي كرد كه مثال زدني است. ضمن اين كه در نثر متاثر از شريعتي هم بوده اند.
تاجديني گرايش هاي عرفاني امام را موجب شعرخواني هاي گسترده ايشان دانست و ادامه داد: امام با شعراي قديم بسيار مانوس بوده است. شعر خود ايشان نيز از لحاظ مضمون بسيار متنوع است ولي محور غالب اشعارشان عرفان است. موضوع عشق در شعر امام پررنگ است و از فلسفه و عرفان و زهد و سلوك و حجاب هاي ظلماني و مقامات روحاني هم مي توان در اشعار او سراغ گرفت.
اين پژوهشگر، آشنايي امام خميني را با دستگاه ها، گوشه ها و رديف هاي موسيقي براي كارشناسان موسيقي بسيار تعجب انگيز خواند و تصريح كرد: اين كه انتشار ديوان شعر امام بجا بوده است يا خير، پاسخي اجتماعي و فضايي را براي گفتگو مي طلبد و عقيده من اين است كه بزرگترين خدمتي كه چاپ و نشر شعر امام كرد اين بود كه برخي موانع موجود بر سر حوزه هاي شعر و موسيقي و ادبيات را از سر راه برداشت.
وي افزود: هميشه در تفسيرهاي مذهبيون، موسيقي با اسلام، شعر با اسلام، ادبيات با اسلام و ساير هنرها با اسلام در تعارض تعريف مي شدند. تعاريفي كه نشانگر تحجر است. بيماري انسان هاي مذهبي تحجر است. امام يك بار اعتراض آقاي جنتي را در نماز جمعه نسبت به يك سريال تلويزيوني با اطلاعيه اي نرم پاسخ داد؛ اين اطلاعيه از جنس همان حركت هايي بود كه ايشان درباره شطرنج انجام دادند.
تاجديني تصريح كرد: انجام اين دست اقدام ها و دفاع ها و موضعگيري ها بسياري از يخ هاي موجود درافراد مذهبي را آب مي كرد. امام موهبت عشق را از طريق هنرورزي اش به ما مذهبي ها ارزاني داشت و ما را از حالت خشونت به لطافت دعوت كرد.
اين نويسنده و محقق ، با انتقاد از رويه صدا و سيما در عدم بسط ويژگي هاي عرفاني امام اظهار داشت: سيدجلال آشتياني كتاب مصباح الهدايه امام را در طول تاريخ عرفان بي نظير توصيف كرد حال آن كه اگر از علماي حوزه و دانشگاه بپرسيم مي بينيم كه اصلا آن را نخوانده اند.
تاجديني ادامه داد: همين ها باعث شد تا آشتياني از برخي جهات امام را با علامه طباطبايي مقايسه كند. جامعه ما امروز چقدر با جنبه هاي فلسفي و عرفاني امام آشناست؟ اين كه امام را در فقه و اصول محدود كنيم، خود را از شور و حال عرفاني او محروم كرده ايم. خط قرمزي كشيده ايم و نه آنها را تدريس مي كنيم و نه مي خوانيم و لذت شخصي مي بريم.
وي در ذكر دلايل مغفول ماندن شخصيت فكري امام گفت: متاسفانه براي امام متولي رسمي و دولتي درست كرده ايم. امثال دفتر نشر آثار امام و ... كاركردهاي واقعي را به مسيرهاي ديگر مي كشانند. اينان باعث مي شوند بسياري از محققاني كه مي خواهند دراين باره كاري انجام دهند، به خاطر وجود نهادهاي رسمي منصرف شوند. اين نهادها به جاي ترويج انديشه هاي امام، مانع بر سر اين راه ايجاد كرده اند.
علي تاجديني چنين روندي را موجب دولتي شدن شخصيت امام قلمداد و تصريح كرد: اين كه متفكري بخواهد درباره انديشه هاي امام كار كند لزوما نبايد سراغ جنبه مرجعيت او برود. چرا بايد براي پرداختن به هر موضوعي راجع به امام خود را با سليقه هاي دولتي منطبق كنيم؟ شايد كسي تمايل داشته باشد درباره فلسفه و عرفان امام خميني قضاوت كند و مثلا طبق دلايل خودش، شعر ايشان را نيز سست و ضعيف بشمارد اما بنا به دليلي كه عنوان شد ترجيح مي دهد وارد گود نشود و همين مساله موجب دفن حقايق و انديشه ها مي شود.
وي در پايان سه نگره فلسفه و عرفان و عشق را تشكيل دهنده مكاتب امام خميني دانست و عبور از مراتب اول و دوم و رسيدن به مرتبه عشق را بنياني ترين تكيه گاه انسان عنوان كرد.
به گزارش مهر، در اين نشست عبدالجبار كاكايي - مدير واحد ادبيات موسسه تنظيم نشر آثار امام خميني ، كه قرار بود موضوع امام خميني و شعر معاصر ايران را بررسي كند، حضور نيافت .
نظر شما