خبرگزاری مهر- گرووه بین الملل: به رغم آغاز اجرای آتش بس در سوریه، تنش های میان ترکیه و روسیه بر سر سوریه همچنان ادامه دارد. در روزهای گذشته برخی از اعضای ناتو به صراحت اعلام کرده بودند که در صورت بروز جنگ میان دو کشور، ناتو در حمایت از آنکارا وارد جنگ با مسکو نمی شود.
در چنین شرایطی ترکیه خصومت ورزی خود با کردهای سوریه را ادامه می دهد و همین امر موجب پیش آمدن تنش هایی جدید میان آنکارا و واشنگتن شده است.
در شرایطی که کردهای سوری به دلیل مبارزه با داعش از جایگاهی ویژه در این کشور برخوردار هستند ادامه دشمنی ترکیه با این بخش از جمعیت سوریه آینده این کشور را در ابهام قرار داده است. در همین رابطه برای تحلیل بهتر شرایط با «محمود منشی پوری» استاد دانشگاه کالیفرنیا برکلی و دانشگاه سانفرانسیسکوی آمریکا به گفتگو نشستیم که متن این گفتگو به شرح زیر است:
*تنشها میان روسیه و ترکیه در سوریه افزایش یافته است. دلایل این افزایش تنشها چه بوده است؟
درگیری های روسیه – ترکیه، بازتاب دهنده تاریخی است که می توان نشانه های آن را در بازه زمانی ۱۵۶۸ تا ۱۵۷۰ میلادی و بعد تا زمان حال و به طور ویژه در جنگ جهانی اول (۱۹۱۴ تا ۱۹۱۸) پیگیری کرد. اما امروز، همزمان با تشدید تنش ها بین آنکارا – مسکو در خصوص بحران سوریه و حضور نمایندگان کرد در مذاکرات صلح ژنو، رقبای قدیمی دوباره رو در روی یکدیگر قرار گرفته اند.
این اواخر برخی وقایع موجب زیر و رو شدن روابط ترکیه – روسیه شد. تازه ترین مورد، اقدام بحث برانگیز آنکارا به سرنگونی یک فروند جنگنده روسی در مرز ترکیه – سوریه در تاریخ ۲۴ نوامبر سال میلادی گذشته (۲۰۱۵) بود. در واقع این نخستین باری بود که از سپتامبر سال ۲۰۱۵ و آغاز حملات هوایی مسکو علیه مخالفین «بشار اسد» رئیس جمهوری سوریه، یک هواپیمای روسی در خاک سوریه سرنگون شد.
به دنبال این واقعه ، حادثه بمب گذاری ۱۷ فوریه آنکارا اتفاق افتاد که در مسیر یک کاروان نظامی انجام و به کشته شدن ۲۸ نفر از اتباع ترک منجر شد. حال آنکه مقامات آنکارا این مورد را به «وای پی جی» یگان های مدافع خلق نسبت می دهند که در شمال شرق سوریه فعالیت دارند. به ظن ترکیه، وای پی جی از شاخه های وابسته به «پ ک ک» یا همان حزب کارگران کردستان است که در حال حاضر درگیری هایی با دولت آنکارا دارد.
از سوی دیگر، افتتاح دفتر نمایندگی حزب اتحاد دموکراتیک کردهای سوریه (پی وای دی) در مسکو، که فعالترین سازمان سیاسی کردها در شمال شرق سوریه است، تنش ها بین روسیه وترکیه را به اوج رساند. دولت آنکارا از مدت ها پیش عملکرد پی وای دی را در همگامی با پ ک ک تلقی می کند که حوزه فعالیتش به عنوان یک گروه تروریستی در جنوب شرقی ترکیه است. به زعم آنکارا، هر دو این گروه های کُرد در تلاش برای ایجاد یک قلمرو مستقل در امتداد مرز سوریه و ترکیه هستند.
*حمایت روسیه و آمریکا از کردهای سوریه چه آثاری می تواند بر روابط واشنگتن و آنکارا و به ویژه در ناتو بگذارد؟ آیا آمریکا منافع با کردها را بر مناسبات راهبردی با ترکیه ترجیح خواهد داد؟
آنچه که بیش از پیش موجب پیچیدگی اوضاع می شود، اعلام حمایت آمریکا از پی وای دی و تلاش آنها در مبارزه با داعش در شمال سوریه است. علیرغم اختلاف زیادی که بین روسیه و آمریکا در خصوص موضوع سوریه وجود دارد، هر دوی آنها به «پی وای دی» و یگان های نظامی «وای پی جی» به چشم یک ضرورت در کمپین مبارزه با داعش نگاه می کنند. شاید، جدال بر سر کردها و نقش ایشان در حل بحران سوریه تهدیدی برای اتحاد واشنگتن – آنکارا به شمار بیاید. سوال اساسی آن است که آیا اختلاف موجود بر سر کردها می تواند موجب طولانی تر شدن حضور سیاسی اسد و تقویت همپیمانان وی یعنی روسیه و ایران شود؟
*در صورتی که تنشها میان روسیه و ترکیه شدت گیرد و جنگی بین آنها رخ دهد واکنش احتمالی آمریکا چه خواهد بود؟ آیا آمریکا از متحد خود در ناتو مقابل روسیه حمایت خواهد کرد؟
واشنگتن به عنوان متحد ترکیه با درخواست آنکارا مبنی بر اعزام نیروی زمینی به سوریه مخالفت کرده است. از سوی دیگر، بنا به گفته رسانه های خبری معتبر، آمریکا در بحران سوریه تمایلی برای واقعیت بخشیدن به احتمال درگیری نظامی مستقیم با روسیه را ندارد. این به آن معنا خواهد بود که ایالات متحده در مواجهه با اقدامات ترکیه، در جهت عدم استقبال از هر گونه درگیری بین مسکو - آنکارا پیش می رود که می تواند به طور مستقیم یا غیر مستقیم پای ناتو را هم به میان بکشد.
*تأثیر افزایش تنشهای روسیه و ترکیه بر مسائل منطقه ای چه خواهد بود؟
تشدید رقابت های منطقه ای بین ترکیه و روسیه می تواند افزایش کلی بی ثباتی در منطقه را به دنبال داشته باشد. این رقابت که لحن فزاینده تهدید نظامی به خود گرفته است برای ثبات منطقه که در حال حاضر متاثر از آشفتگی های فراوان است، نشانه خوبی نخواهد بود و در آینده نتایج منفی به بار خواهد آورد که به ترکیه و سوریه محدود نشده و بسیار فراتر می رود.
نخست آنکه تشدید رقابت ها می تواند به تداوم زیان بار جنگ داخلی سوریه منجر شود که در حال حاضر هم فاجعه انسانی و به تبع آن بحران بی سابقه پناهجویان را به بار آورده است.
دوم آنکه این مسئله به تجزیه سوریه و شاید تخریب کامل این کشور منجر خواهد شد- پیش بینی که در صورت تحقق موجب تقویت گروه های سلفی – تکفیری نظیر «جبهه النصره» و داعش می شود چرا که این دو اصلی ترین حامیان گروه های مخالف به شمار می آیند تا به این ترتیب منافع سیاسی دوره بعد از اسد را به نفع خود جلب کنند.
در نهایت، این مسئله می تواند بیش از پیش حل بحران سوریه را پیچیده و بغرنج کرده و برای سال های متوالی سد راه تغییرات سیاسی در این کشور باشد.
به همین دلیل، آنکارا و مسکو باید لفاظی های خصمانه خود را کاهش داده و به آتش بس موقت و جزئی که به همت روسیه و آمریکا حاصل شده، احترام بگذارند. می پرسید که آیا نبرد برای اثبات برتری منطقه ای در نهایت تعیین کننده آینده بحران سوریه خواهد بود؟ پاسخ این است که شاید. اما، آنچه که در حال حاضر بیش از همه اهمیت دارد این است که مانع از خونریزی و درگیری بیشتر در منطقه شویم.
نظر شما