دامن مادر بهترین مکتب براى اولاد است

به گزارش خبرگزاری مهر، امام خمینی (ره) در سخنرایی های مختلف خود درباره مقام و جایگاه زن فرمایشات و پیام هایی داشتند که با گذشت سال ها از این سخنرانی ها، این بیانات هنوز هم تازه و شنیدنی است؛ یکی از ویژگی های سخنرانی های ایشان دراینباره، تبیین عمیق و غیرشعاری بودن آنهاست؛ به مناسبت میلاد حضرت فاطمه (س) به سراغ بخشی از نظرات ایشان درباره مقام زن و نقش مادران در یک جامعه اسلامی رفتیم که در ادامه می خوانید؛

شغل تربیت فرزند، از همه شغلها بالاتر است/تأثیر «مادر» بیشتر از پدر، معلم و استاد

شما خانمها به طوری که حالا خودتان می‌گویید معلم هستید؛ دو شغل شریف دارید. شما خانمها دو تا شغل بسیار شریف دارید. یکی شغل تربیت فرزند، که این از همه شغلها بالاتر است. یک فرزند خوب شما اگر به جامعه تحویل بدهید، برای شما بهتر است از همه عالَم. اگر یک انسان شما تربیت کنید، برای شما به قدری شرافت دارد که من نمی توانم بیان کنم. پس شما یک شغلتان این است که بچه‌های خوب تربیت کنید. دامن مادرها دامنی است که «انسان» از آن باید درست بشود. یعنی اول مرتبه تربیت، تربیت بچه است در دامن مادر؛ و برای اینکه علاقه بچه به مادر بیشتر از همه علایق هست و هیچ علاقه‌ای بالاتر از علاقه مادری و فرزندی نیست. بچه‌ها از مادر بهتر [مسائل] را اخذ می‌کنند. آنقدری که تحت تأثیر مادر هستند، تحت تأثیر پدر نیستند، تحت تأثیر معلم نیستند، تحت تأثیر استاد نیستند. از این جهت بچه هایتان [را] در دامنتان تربیت اسلامی، تربیت انسانی بکنید تا وقتی تحویل می‌دهید شما این بچه را به دبستان، یک بچه صحیح، اخلاق خوب، آداب خوب؛ آنطور تحویل بدهید. (صحیفه امام، ج‌8، ص: 90 |در جمع بانوان فرهنگی و معلم| 21 خرداد 1358)

آن‌قدری که بچه از مادر چیز می‌شنود از پدر نمی‌شنود

انبیا آمده‌اند که انسان درست کنند، انبیا مأمورند که افراد را- افرادی که بشر هستند و از همین با حیوانات فرق ندارند- آمده‌اند که اینها را انسان کنند؛ تزکیه کنند، مزکّی‌ کنند؛ پاکیزه کنند. شغل انبیا همین است و باید شغل مادرها همین باشد نسبت به بچه هایی که در دامنشان هست. بچه‌ها را از آن اول که در دامنشان هست تزکیه کنند. آنها با اخلاق خوب، با اعمال خوب در آنجا بچه‌ها بهتر تربیت می‌شوند. در دامن مادر، بچه‌ها بهتر تربیت می‌شوند تا در پیش استاد. آن علاقه‌ای که بچه به مادر دارد به هیچ کس ندارد. و آن چیزی که در بچگی از مادر می‌شنود یا می‌بیند، آن نقش می‌بندد در قلبش؛ و تا آخر همراهش هست. مادرها باید توجه به این معنا بکنند که این بچه‌ها را خوب تربیت کنند، مزکّی تربیت کنند؛ یک مدرسه علمی- ایمانی باشد دامنهایشان، و این یک مطلب بسیار بزرگی است که از مادرها می‌آید. و از کس دیگر نمی‌آید. آنقدری که بچه از مادر چیز می شنود از پدر نمی‌شنود. آنقدری که اخلاق مادر تأثیر دارد در بچه کوچولوی نورس و به او منتقل می‌شود از دیگران نمی‌شود، مادرها مبدأ خیراتند و اگر خدای نخواسته مادری باشد که بچه را بد تربیت کند، مبدأ شرورند. (صحیفه امام، ج‌9، ص 136 | 26 تیر 1358)

اگر در دامن مادر، که بالاترین محل تربیت است، بچه خوب از کار درآمد، این تا آخر به همان تربیت بچگی که شده باقی می‌ماند!  

بچه در محیط خانوادگی، در دامن مادر و در محیط خانه مبدأ تربیت اصلی‌اش است، اگر در محیط خانه و در دامن مادر، که بالاترین محل تربیت است، بچه خوب از کار درآمد، این تا آخر- مگر یک عوامل بسیار قوی‌ای باشد که او را برگرداند- و الّا تا آخر به همان تربیت بچگی و کوچکی که شده است تا آخر به همان تربیت باقی می‌ماند. از این جهت محیط خانوادگی یکی از جاهای بسیار مهم است برای تربیت اولاد. و دامن مادر هم یکی از جاهای بزرگ است برای تربیت. و بچه در دامن مادر و از مادر بیشتر از هرکس، بیشتر از معلم، بیشتر از رفقایی که بعدها پیدا می‌کند، بیشتر از اجتماع، در دامن مادر بیشتر قابل این است که قبول کند چیزها را. علاقه‌ای که اولاد و بچه به مادر دارد به هیچ کس ندارد. و حرف مادر را قبول می‌کند و نقش می‌شود در مغزش حرفهای مادر.   (صحیفه امام، ج 8، ص 363 | 11 تیر 1358)

تمام آرزوهای بچه در «مادر» خلاصه می‌شود، چون به هیچ‌کس آن علاقه را ندارد

شما خانمها شرف مادرى دارید، که در این شرف از مردها جلو هستید؛ و مسئولیت تربیت بچه در دامن خودتان دارید. اول مدرسه‌اى که بچه دارد، دامن مادر است. مادرِ خوب، بچه خوب تربیت مى‌کند؛ و خداى نخواسته، اگر مادر منحرف باشد، بچه از همان توى دامن مادر، منحرف بیرون مى‌آید. و چون بچه‌ها آن علاقه‌اى که به مادر دارند به هیچ کس ندارند، و در دامن مادر که هستند تمام ... آرزوهایى که دارند خلاصه مى‌شود در مادر و همه چیز را در مادر مى‌بینند، حرف مادر، خُلق مادر، عمل مادر، در بچه‌ها اثر دارد. لامحاله یک بچه در دامن مادر- که اول کلاس است- این دامن اگر یک دامن طاهر پاکیزه مهذب باشد، بچه از همین اول که دارد رشد مى‌کند، با آن اخلاق صحیح و با آن تهذیب نفس و با آن عمل خوب رشد مى‌کند. بچه وقتى در دامن مادرش هست، مى‌بیند مادر اخلاق خوش دارد، اعمال صحیح دارد، گفتار خوش دارد، این بچه از همان جا اعمالش و گفتارش به تقلید از مادر- که از همه تقلیدها بالاتر است- و به تزریق مادر- که از همه تزریقها مؤثرتر است- تربیت مى‌شود. شما این مسئولیت بزرگ را دارید که باید بچه‌هاى خودتان را که نوزاد هستند، و نفوسشان ... تربیت را زود قبول مى‌کند، خوب و بد را زود قبول مى‌کند، شما از اول که این بچه‌ها در دامان شما بزرگ مى‌شوند، مسئول افعال و اعمال آنها هم شما هستید.

همان‌ طورى که اگر یک بچه خوب تربیت کنید ممکن است که سعادت یک ملت را همان یک بچه تأمین کند، اگر یک بچه بد هم- خداى نخواسته- در دامن شما بزرگ بشود، ممکن است که یک فساد در جامعه پیدا بشود. گمان نکنید که یک بچه است؛ یک بچه گاهى وقتها در جامعه، وقتى که وارد شد، در رأس جامعه واقع مى‌شود، و محتمل است که بچه یک فقیر، یکوقت در رأس جامعه واقع بشود. اگر این بچه‌اى که شما تربیت کردید یک تربیت صحیح باشد و آن وقت آن بچه در رأس جامعه واقع بشود، یک ملت را سعادتمند مى کند؛ و آن شرفش مال شماست؛ یعنى شما این سعادت را براى یک ملت بیمه کردید. و اگر خداى نخواسته به عکس باشد: یک بچه‌اى در [دامن] مادر تربیتش تربیت اسلامى نباشد، تربیت انسانى نباشد، انحراف داشته باشد، این ممکن است که بعدها یک جامعه را به فساد بکشد. خیال نکنید یک آدم است. گاهى یک آدم، یک ده را خراب مى‌کند؛ گاهى یک آدم یک شهرستان را خراب مى‌کند؛ گاهى یک مملکت را خراب مى‌کند.   (صحیفه امام، ج‌7، ص 284 | 24 اردیبهشت 1358)

شرافت مادرى از شرافت پدرى بیشتر است

یَا أَیُّهَا النبِىُّ حَسبُکَ اللَّهُ و مَنِ اتَّبَعَکَ مِنَ المُؤمِنیِنَ(انفال/۶۴). چه خطاب افتخارآمیزى است براى مؤمنین! چه خطاب مسئولیت آورى است براى مؤمنین! افتخارآمیز براى اینکه با اینکه خدا کافى است لکن همچو تشریفى را به مؤمنین- که مؤمنات هم داخل هستند- مرحمت فرموده است که خدا و مؤمنین، کسانى که از تو تبعیت کردند، از تو کفایت مى‌کنند. چقدر افتخارآمیز است براى ما، براى مؤمنین براى شما مخدرات، براى شما مؤمنات، که شما [را] در ردیف خداى تبارک و تعالى قرار داده است، و چقدر مسئولیت آور است این خطاب...خداى تبارک و تعالى در این آیه به ما فرموده‌اند که اهداف اسلام و خود نبى اکرم و هرچه مربوط به نبى اکرم است، شماها باید کفایت کنید. ما مأموریم، مأموریم که حفاظت کنیم از دین خدا، حفاظت کنیم از اهداف الهى... ى. خداوند به ما این مرحمت را فرموده است که «شما» با «خدا» حفاظت کنید از اسلام و از دین اسلام؛ حَسبُکَ اللَّهُ وَ مَنِ اتَّبَعَک مِنَ المُؤمِنینَ...

بانوان محترم! مسئولید همه؛ مسئولیم همه. شما مسئول تربیت اولاد هستید؛ شما مسئولید که در دامنهاى خودتان اولاد متقى بار بیاورید، تربیت کنید، به جامعه تحویل بدهید. همه مسئول هستیم که اولاد را تربیت کنیم؛ لکن در دامن شما بهتر تربیت مى شوند. دامن مادر بهترین مکتبى است از براى اولاد. مسئولیت دارید نسبت به فرزندان خود، مسئولیت دارید نسبت به کشور خودتان. و شما مى‌توانید بچه هایى تربیت کنید که یک کشور را آباد کنند. شما مى‌توانید بچه هایى را تربیت کنید که حفاظت از انبیا بکنند؛ حفاظت از آمال انبیا بکنند...آنها را تربیت کنید... توجه به سرنوشت اینها بر عهده پدران است و بر عهده مادرها. مادرها بیشتر مسئول هستند؛ و مادرها اشرف هستند. شرافت مادرى از شرافت پدرى بیشتر است. تأثیر مادر هم در روحیه اطفال از تأثیر پدر بیشتر است.   (صحیفه امام، ج‌7، ص 503 | صبح 5 خرداد 1358)

زن مبدأ همه خیرات است‌‌

مربی انسان‌ها زن است. سعادت و شقاوت کشورها بسته به وجود زن است. زن با تربیت صحیح خودش انسان درست می‌کند؛ و با تربیت صحیح خودش کشور را آباد می‌کند. مبدأ همه سعادت‌ها از دامن زن بلند می‌شود. زن مبدأ همه سعادت‌ها باید باشد. و مع الأسف زن را به صورت یک لعبه در آوردند این پدر و پسر؛ و خصوصاً این پسر. آنقدر جنایات که به زن کردند به مردان نکردند. زن مبدأ همه خیرات است. شما دیدید، ما دیدیم، که زن در این نهضت چه کرد... ما نهضت خودمان را مرهون زنها می‌‌دانیم. مردها به تَبَع زنها در خیابانها می‌‌ریختند. تشویق می‌کردند زنها مردان را. خودشان در صفهای جلو بودند. زن یک همچو موجودی است که می‌‌تواند یک قدرت شیطانی را بشکند... (صحیفه امام، ج‌۷، ص: ۳۳۸، ۲۶ اردیبهشت ۱۳۵۸، پیام رادیو تلویزیونی به ملت ایران دربارۀ مقام و منزلت حقیقی زن)

در نهضت ما زن‌ها پیش‌قدم بودند

در نهضتی که ملت ما کردند، همه‌‌تان ملاحظه کردید که زنها پیشقدم بودند. بلکه فعالیت زنها در این باب ارزشش بیشتر از فعالیت مردها بود؛ برای اینکه همین خواهرها که ریختند در خیابانها و در مقابل توپ و تانک تظاهر کردند و مشت گره کردند، اینها مردها را، قدرتشان را دوچندان کرد. وقتی مردها ببینند که خانمها آمدند در مقابل توپ و تانک، آنها بیشتر اقدام می‌‌کنند. و ما دیدیم که این خواهرها در این نهضت یک سهم بسیار بزرگ داشتند.

(صحیفه امام، ج‌‌10، ص 183 | 8 مهر 135)

شما علاوه بر اینکه خودتان را قدرتمند کردید، دیگران را هم قدرتمند کردید

الآن این نهضتی که شما در پیش دارید، و باید تشکر کنیم از خانمها که در این نهضت یک قدم راسخی داشتند، و یک کمک بزرگی به ملت کردند. این خانمها بودند که وقتی که به خیابانها و کوچه‌‌ها ریختند و فریاد زدند، تشییع کردند، تشجیع کردند مردها را و قدرتهای آنها را چند مقابل کردند. و لهذا شما علاوه بر اینکه خودتان را قدرتمند کردید، دیگران را هم قدرتمند کردید. (صحیفه امام، ج‌‌10، ص 244 | 17 مهر 1358(

ابرجنایتکاران فهمیدند زنان هستند که می‌‌توانند با قیام خود، مردان را به میدان بکشند

بدون شک آنچه در این پنجاه سال روزگار سیاه ایران به دست این رژیم سیه روی به ملت عزیز ایران بویژه بانوان مظلوم آن گذشت باطرح و نقشه از پیش حسابشده ابرجنایتکاران‌‌ جهان بوده. ابرجنایتکاران دریافتند که تنها «قشر مذهبی» است که می‌‌تواند خار راهی در راه استعمار و استثمار آنان باشد. و دیدند که حکم نیم سطری یک مرجع مذهبی مورد علاقه مردم دارای چنان قدرتی است که دولت انگلستان و دربار قدرتمند قاجار را به زانو در آورد؛ و نیز دریافتند که زنان در آن نهضت نقش اساسی را داشتند. و متوجه شدند که در مشروطه و پس از آن نیز زنان بویژه قشر متوسط محروم آنان هستند که می‌‌توانند با قیام خود، مردان را به میدان بکشند. و احساس کردند که تا این عوامل به قوت خود باقی هستند نقشه‌‌های آنان نقش بر آب است. (صحیفه امام، ج‌‌16، ص: 192 | 25 فروردین 1361)

زنها هستند که ملت‌ها را تقویت و شجاع می‌‌کنند

عنایتی که اسلام به بانوان دارد بیشتر از عنایتی است که بر مردان دارد. مردان بر ملتها حق دارند و زنها حق بیشتر دارند. زنها مردان شجاع را در دامن خود بزرگ می‌‌کنند. قرآن کریم انسان ساز است، و زنها نیز انسان ساز. وظیفه زنها انسان‌‌سازی است. اگر زنهای انسان‌ساز از ملتها گرفته بشود، ملتها شکست خواهند خورد، منحط خواهند شد. زنها هستند که ملتها را تقویت می‌‌کنند، شجاع می‌‌کنند ... مقام زن مقام والاست؛ عالیرتبه هستند. بانوان در اسلام بلندپایه هستند. (صحیفه امام، ج‌‌6، ص 299 | 13 اسفند 1357)

شما خواهران اسباب این شدید که برادرها هم جرأت پیدا بکنند

شما خواهران- بحمداللَّه- در این راه- در راه نهضت- سهم بسزایی دارید. شما اسباب این شدید که برادرها هم جرأت پیدا بکنند. (صحیفه امام، ج‌‌8، ص: 117 | 23 خرداد 1358)

بعضی از جوانها به من می‌‌گفتند که عکس العملِ این مادرهای جوان مرده ما را گرم نگه داشته و به ما شجاعت می‌‌دهند

مادرهای امروز نمونه است، خدا می‌‌داند. یعنی در طول تاریخ مثل این مادرها ما نداشتیم الّاکم، که فرزندانش کشته بشود و بعد بیاید بگوید که نه، من افتخار دارم. بعضی از جوانها به من می‌‌گفتند که این مادرها ما را گرم نگه داشته‌‌اند؛ این عکس العملِ این مادرهای جوان مرده، ما را زنده نگه داشته و گرم نگه داشته برای اینکه اینها هستند که به ما شجاعت می‌‌دهند، اینها هستند که ما را تشویق می‌‌کنند. (صحیفه امام، ج‌‌4، ص 269 | 11 آبان 1357(