بررسي تطبيقي پنج قرائت از مشروطيت

به گزارش خبرنگار پارلماني "مهر"، در ادامه همايش دو روزه بزرگداشت يكصدمين سالگرد مشروطيت محمدرجبي در خصوص واژه مشروطه گفت: از واژه مشروطه تا تعريفي كه از نظام مشروطه شده و تا جريان‌هاي مختلفي كه نزديك به 80 سال تاريخ معاصر ما را شكل داده است خلط و ابهام وجود داشته است و حتي خود كلمه مشروطه براي افرادي كه صاحب نظر تلقي مي‌شدند مثل تقي زاده و رضا زاده مبهم بود و خود آنها اعلام كرده بودند كه ما نفهميديم مشروطه يعني چه.

وي افزود: عده ‌اي به سادگي تصور كردند كلمه مشروطه از شرط عربي گرفته شده است و معناي آن مشروط به اجراي قوانين شرع يا مشروط به اجراي عدالت است.

رجبي گفت: مشروطه لفظي است كه از عثماني قديم به ايران آمده است و بعدها معلوم شد برگرفته از كلمه شارط فرانسوي و چارت انگليسي است و ترك‌ها اولين كساني بودند كه كلمه مشروطه را از كلمه شرطه ساختند.

وي خاطرنشان كرد: 5 نوع مشروطه را بايد در نظر گرفت و لازم است وقتي درباره مشروطه صحبت مي‌كنيم مشخص باشد كدام مشروطه مد نظر است.

رجبي گفت: يك مشروطه، مشروطه‌اي بود كه منورالفكراني كه اروپا را نسبتا خوب مي‌شناختند منادي آن بودند و مي‌گفتند عين قانون مشروطه اروپا را در ايران بايد اجرا كرد و از ديد آنها مشروطه صرفا يك سبك حكومت نبود بلكه يك فلسفه سياسي بود كه شكل و سبكه خودش را داشت.

وي تصريح كرد: قرائت ديگر از مشروطه مربوط مي‌شد به علما و روحانيوني كه قبلا بحث از عدالت خواهي داشتند و بنابه گفته سفير انگليس جمهوري اسلامي مي‌خواستند و برايشان مشروطه به عنوان فلسفه سياسي مطرح نبود بلكه به عنوان يك ساختار حكومتي مطرح مي‌شد.

رجبي در خصوص تلقي سوم از مشروطه اظهار داشت: كساني بودند كه مشروطه را به تبع آنچه در عثماني اتفاق افتاده بود با تغييراتي رنگ بومي مي‌دادند و توانستند قانون اساسي و سقم آن را بنگارند.

وي قرائت چهارم را قرائت عوام الناس از مشروطه عنوان كرد و گفت: مشروطه‌اي كه عوام الناس از تبليغات مطبوعات برداشت كرده بودند مشروطه‌اي بود كه عدالت و زندگي مادي و معنوي شان را تامين كند و روزنامه‌ها هم بگونه‌اي تبليغ كرده بودند كه هر كس از ظن خود يار مشروطه شود.

رجبي تصريح كرد: تلقي پنجم از مشروطه آن بود كه در تاريخ اتفاق افتاد و نه مشروطه اروپايي بود، نه مشروطه علما و نه مشروطه كساني كه قانون اساسي نوشتند و نه مشروطه عوام الناس بلكه مشروطه‌اي بود كه عين الدوله و اتابك و بسياري از سران استبداد ضد مشروطه را به قدرت رساند.