خبرگزاری مهر، گروه استانها- ونوس بهنود: شکل‌گیری نهضت سوادآموزی از یک سو و توسعه مدارس از سوی دیگر تحول قابل‌توجهی در وضعیت آموزش‌وپرورش اردبیل به وجود آورد. چه آن زمان که اردبیل استان مستقلی نشده بود و چه بعد از استقلال خود نهضت سوادآموزی، خیل عظیمی از بی‌سوادان را پای کلاس درس کشاند.
افرادی که تا همین دیروز برای خرید دو قلم جنس سواد کافی نداشتند به همت نهضت در مناطق محروم پای کلاس‌های ریاضی و علوم نشستند. تا جایی که درصد باسوادی زنان از ۱۵ درصد به ۸۷ درصد افزایش یافت.
در بخش روستایی درصد باسوادی از ۲۶ درصد به ۸۶ درصد رسید و فاصله سوادآموزی استان با میانگین کشوری از ۱۷ درصد به ۱.۵ درصد کاهش یافت.
همه این ها نشان می‌داد تعداد باسوادان خانواده‌ها رو به افزایش است و اگر تا دیروز یک نفر باسواد گلیم اعضای خانواده را از آب بیرون می‌کشید، امروز هر یک از اعضا خود به تنهایی می‌تواند زندگی فردی و اجتماعی را به سهولت مدیریت کند.
بااین‌وجود بررسی‌ها نشان می‌دهد موجب جدید بی‌سوادی در اردبیل در حال شکل‌گیری است. موجی که عوامل متعدد، به هم گره‌خورده و پیچیده‌ای در ایجاد آن مؤثر بوده و حتی کارشناسان فرهنگی و آموزشی را نگران ساخته است.
کاهش علاقه‌مندی به تحصیل
سوادآموزی در سال‌های اخیر به دنبال انسداد مبادی بی‌سوادی بوده است. در برخی مواقع به اغراق مدیران گفته شده جشن بی‌سوادی تا چند سال آینده برگزار می‌شود. بااین‌وجود برنامه‌های سوادآموزی در حالی اجرا می‌شد که تغییراتی در دیدگاه و نظرات عمومی نسبت به سوادآموزی ایجاد شده است.
در حال حاضر یکی از دغدغه‌های جدید سوادآموزی بازگرداندن به تحصیل، از تحصیل ماندگان است. بطوریکه بخش قابل‌توجهی از انرژی کارشناسان آموزشی صرف این موضوع شده و برای کاهش نرخ بی‌سوادی در این حوزه اقدامات متعدد صورت می‌گیرد.
به گفته مدیرکل آموزش‌وپرورش استان اردبیل پوشش تحصیلی دوره ابتدایی ۱۰۰ درصد، دوره متوسطه اول ۹۲.۹۴ درصد و دوره متوسطه دوم ۷۶.۳۶ درصد و در مجموع پوشش تحصیلی ۹۴.۳۱ درصد است.
احمد ناصری در ۱۹ ناحیه آموزشی اردبیل امکانات را برای تحصیل هر علاقه‌مند به تحصیلی آماده می‌بیند. بطوریکه در این خصوص به خبرنگار مهر گفت: هیچ دانش‌آموزی به دلیل کمبود امکانات بازمانده از تحصیل نیست.
هر چند دانش‌آموز امروزی امکانات بیشتری دارد، اما علاقه‌مندی به تحصیل با کاهش همراه استبااین‌وجود سؤال این است که چرا پوشش تحصیلی در مقاطع بالاتر رو به کاهش است؟
موضوعی که برخی شهروندان اردبیلی در پاسخ به آن به دغدغه‌ای اشاره دارند که از سوی مسئولان آموزشی نیز پذیرفته است.
یکی از شهروندان اردبیلی با اصرار فرزند خود را به تازگی روانه یکی از رشته‌های فنی و حرفه‌ای کرده است. وی به خبرنگار مهر گفت: چند سال است فرزندم ترک تحصیل کرده و هیچ رغبتی برای ادامه تحصیل ندارد.
وی افزود: با اصرار و التماس راضی شده تا در رشته طلا و جواهرسازی مشغول به تحصیل شود و بااین‌وجود به این رشته هم علاقه‌ای ندارد.
از سویی مدیر دبیرستان صفوی اردبیل نیز در گفتگو با خبرنگار مهر از کاهش علاقه‌مندی به تحصیل گفت و تأکید کرد: دانش‌آموزان امروزی شور و شوق دانش‌آموز دیروزی را ندارند.
مصطفی حضرتی که در یکی از باسابقه‌ترین مدارس اردبیل مدیریت می‌کند، معتقد است هر چند دانش‌آموز امروزی امکانات بیشتری دارد، اما علاقه‌مندی به تحصیل با کاهش همراه است.
بیکاری فارغ‌التحصیلان، آینده نگران‌کننده دانش‌آموز
شهروندی که ذکر فرزند آن رفت دلیل اصلی بی‌علاقگی فرزند خود را بیکار ماندن چند نفر از افراد فامیل عنوان کرد.
وی متذکر شد: وقتی پسرم می‌بیند مهندس عمران، لیسانس شیمی، لیسانس مدیریت و فوق‌لیسانس زیست‌شناسی که همه از اقوام هستند، همه بیکارند، رغبتی به درس خواندن ندارد.
یکی دیگر از شهروندان نیز معتقد است هر چند عوامل مختلفی از جمله سرگرمی‌های ذهنی دانش‌آموزان با گوشی همراه و لپ تاپ و ... عوامل بازدارنده از تحصیل است، اما دلیل اصلی نبود امیدواری به آینده شغلی است.
راضیه علیزاده با بیان اینکه یکی از فرزندانش در رشته تجربی و دیگری در انسانی مشغول به تحصیل است، تأکید کرد: بارها فرزندانم از من می‌پرسند اگر بعد از دانشگاه کار پیدا نکنیم می‌خواهیم چه کار کنیم؟
در واقع آمارهای ارائه‌شده از وضعیت اشتغال فارغ‌التحصیلان دانشگاهی در اردبیل دغدغه این اولیای دانش‌آموزی را تائید می‌کند.
به گفته مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان نرخ بیکاری جوانان ۱۵ تا ۲۴ ساله در سال ۱۳۹۳، ۲۷.۸ درصد است که از این میزان ۲۵.۶ درصد شامل مردان و ۳۵.۶ درصد شامل زنان است.
حسین منوری در گفتگو با خبرنگار مهر در خصوص اشتغال جوانان تحصیل کرده ادامه داد: جمعیت فعال اقتصادی دانش‌آموخته و یا در حال تحصیل دوره‌های آموزش عالی در سال ۱۳۹۲، ۸۶ هزار و ۸۲۰ نفر است که از این تعداد ۶۵ هزار و ۶۰۲ نفر شاغل و ۲۱ هزار و ۲۱۸ نفر بیکار هستند؛ درعین‌حال نرخ بیکاری در این سال ۲۴.۴ درصد است.
وی افزود: در سال ۹۳ جمعیت فعال اقتصادی دانش‌آموخته یا در حال تحصیل دوره‌های آموزش عالی به ۸۹ هزار و ۵۵۴ نفر افزایش‌یافته که از این تعداد ۶۵ هزار و ۵۳۶ نفر شاغل و ۲۱ هزار و ۱۸ نفر بیکار و نرخ بیکاری ۲۳.۵ درصد بود.
افکار عمومی برای سواد کارکرد اقتصادی قائل نیست
اما تغییرات نرخ بیکاری که بسیاری از مدیران و برنامه ریزان را نگران ساخته در اردبیل که یکی از استان‌های کمتر توسعه یافته است، بیشتر در معیشت و باورهای عمومی تأثیرگذار بوده است.
نبود واحدهای مادر صنعتی، مشکلات متعدد در حوزه کشاورزی و خدمات همه دست‌به‌دست هم داده تا باور پول درآوردن با مدرک بشکند.
به طوریکه به عقیده یک دانش‌آموز روستایی که شغل آماده و موروثی پدر به وی پیشنهاد می‌شود، این احتمال که مدرک مهندسی کشاورزی می‌تواند درآمدزایی بیشتری برای وی داشته باشد، کمتر پذیرفته است.
در افکار عمومی سواد کارکرد اقتصادی ندارد و در واقع جزو اولویت‌های برنامه‌ریزی زندگی قرار نمی‌گیردمعاون سوادآموزی آموزش‌وپرورش استان اردبیل در گفتگو با خبرنگار مهر تأکید کرد: تا زمانی که مبادی بی‌سوادی مسدود نشود نمی‌توان بی‌سوادی را ریشه‌کن کرد.
دیوان اکبری فر دلیل فرار از تحصیل و کاهش رغبت به سوادآموزی را اینطور عنوان کرد که در افکار عمومی سواد کارکرد اقتصادی ندارد و در واقع جزو اولویت‌های برنامه‌ریزی زندگی قرار نمی‌گیرد.
هر چند نباید از موج مدرک‌گرایی چشم پوشید اما حتی این موج نیز با تغییر مواجه بوده و خیل عظیم لیسانس و فوق‌لیسانس‌های بیکار از قدرت آن کاسته است.
به گفته اکبری فر برابر مصوبات آموزش‌وپرورش فردی که مدرک سوم ابتدایی نداشته باشد، بی‌سواد محسوب می‌شود.
وی افزود: بعد از سوم ابتدایی، دوره انتقال برای اخذ مدرک ششم ابتدایی توسط سوادآموزی حمایت می‌شود و پس از آن فرد به حوزه آموزش متوسطه انتقال پیدا می‌کند.
دغدغه امروز کارشناسان فرهنگی از کاهش سطح پوشش تحصیلی در دوره‌های متوسطه است. هر چند به باور آموزش‌وپرورش برخورداری از مدرک سوم ابتدایی برابر با باسوادی است، اما به واقع در جامعه کنونی با رشد ثانیه‌ای تحولات علم و تکنولوژی فردی با چنین مدرکی حتی در گذران زندگی روزمره دچار مشکل خواهد شد.
موج جدید بی‌سوادی در وضعیتی خانواده‌ها را نگران ساخته که برخی کارشناسان راهکار آن را آماده‌سازی هر دانش‌آموز برای یک‌رشته تحصیلی و مهارتی متناسب با علایق و سلیقه‌ها و نیاز بازار کار می‌دانند؛ بطوریکه اکبری فر معتقد است ما باید دانش‌آموز و دانشجوی توسعه محور تربیت کنیم.
اولیای نگران، خواستار هدایت صحیح فرزندان خود هستند و از سویی توسعه متوازن بازار و کاهش نرخ بیکاری را مطالبه می‌کنند. موضوعی که برابر با آمارها و وضعیت بازار کار استان نشان می‌دهد، باید از نگاه‌های شعارزده دوری جسته و به دنبال اقدامات و برنامه‌های اساسی و کلیدی باشد.
نظر شما