به گزارش خبرگزاری مهر، گفتگو با دکتر احمد رضی؛ رئیس دانشگاه گیلان در پی می آید.
*ارزيابي شما از جايگاه و اهميت کرسي هاي نظريه پردازي، نقد و مناظره چيست؟
نظريه پردازي يکي از راه هاي توليد دانش به ويژه در حوزة علوم انساني است نظريه ها به تبيين يا تفسير يا توجيه نظام مند يک پديده يا رويداد مي پردازند کاربست نظريه ها کمک مي کند تا درک و فهم بهتري از يک پديده داشته باشيم، آينده را پيش بيني و کنترل کنيم و براي ايجاد وضعيت بهتر دست به تغيير و تحول بزنيم. هرچند بعضي ها معتقدند که به علت تحولات سريع و چرخش هاي پي درپي در عرصه هاي مختلف اجتماعي، سياسي، فرهنگي و ... با بحران نظريه پردازي مواجهيم اما براي غلبه بر مشکلات نظريه پردازي بايد جدي تر و هوشمندانه تر و با برنامه دقيق وارد عمل شويم. بر پايي با کيفيت جلسات کرسي نظريه پردازي، نوآوري، نقد و مناظره توسط اعضاء هيأت علمي دانشگاه ها مي تواند فضاي خوبي براي ارائه ايده جديد و ديدگاه هاي نو در رشته هاي گوناگون فراهم آورد.
*در اين ميان مهمترين موانع و چالش هاي پيش روي اساتيد در حوزه نظريه پردازي، نقد و مناظره را چه مي دانيد؟
نظريه پردازي کار دشواري است و نيازمند تلاش زياد و فعاليت علمي مستمر و زمان بر است. از اين رو نظريه پردازان نياز به حمايت هاي ويژه دارند. يکي از چالش هاي اين حوزه، وجود تلقي هاي مختلف از مفهوم نظريه در جامعه ماست که نياز است درباره چيستي و چگونگي نظريه پردازي بيشتر بحث شود. لازمه نظريه پردازي، رواج نقادي است ضعف فرهنگ نقدپذيري يکي ديگر از موانع نظريه پردازي در جامعه ماست. نقّادي بايد از ديدگاه هاي صلب شده بزرگان رشته ها شروع شود تا باورهاي رايج سنگواره در رشته ها متناسب با شرايط زمان و مکان به روز و اصلاح شود. فراواني نظريه هاي آماده غربي نيز يکي از موانع نظريه پردازي در کشور ماست.
*چه راهکارهايي براي ترويج و اشاعه کرسي هاي نظريه پردازي پيشنهاد مي نمائيد؟
دانشمندان قديمي ما نظريه هاي زيادي درحوزه هاي مختلف علمي از جمله تاريخ، ادبيات، جامعه شناسي و ... داشته اند که در آثارشان منعکس است. همچنين نسل هاي پيشين از دانشمندان دانشگاهي ايران، نظريه هاي خود را در کتاب ها و مقاله هايشان آورده اند و يا به صورت شفاهي در کلاس هاي درس عرضه کرده اند که در يادداشت هاي دانشجويان آنان وجود دارد. اولين و واجب ترين کار، استخراج نظريه هاي آنان و ثبت آنها به نام هاي صاحبان اصلي است. اين کار ضمن اينکه نشانه قدرداني از صاحبان نظريه هاست غناي نظريه پردازي در سرزمين ما را نشان خواهد داد و پيشينه نظريه هاي مربوط به هر حوزه را در اختيار محققان قرار مي دهد تا به فعاليت علم در عرصه ي تازه و غير تکراري بپردازند. به علاوه اين کار از سرقت علمي نيز جلوگيري مي کند. همچنين لازم است بحث «فرانظريه» مورد توجه جدي قرار گيرد. فرانظريه درباره نظريه ها و رويکردهاي انتقادي موجود بحث مي کند و به طبقه بندي و معرفي آنها مي پردازد و نظريه هاي رايج را مورد نقد و ارزيابي قرار مي دهد نقد نظريه هاي رايج به ويژه نظريه هاي غربي که در بسترهاي فرهنگي و اجتماعي خاصي شکل گرفته و صورت بندي شده اند مي تواند زمينه ساز ظهور نظريه هاي جديد گردد.
مطالعات ميان رشته اي و رويکرد چند رهيافتي نيز مي تواند به ارائه نظريه هاي جديد به ويژه در دوره به بن بست رسيدن نظريه هاي تک رشته اي در پاسخگويي به تحولات سريع اجتماعي و فرهنگي معاصر منجر شود. گفتمان سازي براي نظريه پردازي نيز از ضروريات است. براي اين کار لازم است نقد و نقّادي مورد توجه ويژه قرار گيرد و فرهنگ نقد پذيري تقويت شود. لازمة رواج نقّادي، ترويج روحية پرسشگري و گسترش نگاه مسئله محور در ميان اهل علم است. همچنين انتخاب و رعايت زبان مناسب براي نقد مي تواند به ترويج نقد منطقي و غير هيجاني کمک کند.
*دانشگاه گيلان چه اقداماتي تاکنون براي ترويج کرسي هاي نظريه پردازي، نقد و مناظره انجام داده و چه اهدافي مشخص کرده است؟
به جهت رونق بخشي به حرکت ارزنده علمي و فرهنگي کرسي هاي نظريه پردازي، ارتقاي فرهنگ نقد و گفت و گو و افزايش سطح دانايي و توسعه نظريه ها، کميته دستگاهي نظريه پردازي، نقد و مناظره در دانشگاه گيلان راه اندازي شد. علاوه بر برگزاري جلسات منظم کميته دستگاهي تاکنون يک جلسه «پيش اجلاسيه نظريه پردازي» برگزار شده است. در ادامه فعاليت کميته دستگاهي، اين دانشگاه با همکاري دبيرخانه هيات حمايت از کرسي ها، تصميم به برگزاري نشست يک روزه علمي - فرهنگي «آشنايي با کرسي هاي نظريه پردازي، نقد و مناظره» گرفته است.
هدف اين نشست هم انديشي، بحث و تبادل نظر درباره موانع اجرايي در برگزاري کرسي هاي نظريه پردازي در دانشگاه ها و نقش دانشگاه در توسعه نظريه و نظريه پردازي و ارائه راهکارهاي علمي نظريه و نظريه پردازي است. اين نشست در قالب دو جلسه، جلسه عمومي (ويژه اعضاي هيأت علمي و دانشجويان دانشگاه گيلان) و جلسه تخصصي (ويژه رؤساي دانشگاه هاي استان گيلان) با هدف آشنايي رؤساي دانشگاه هاي استان گيلان، اعضاي هيات علمي و دانشجويان مقطع دکتري دانشگاه با نظريه پردازي، نقد و مناظره برنامه ريزي شده است. تدوين شيوه نامه برگزاري کرسي هاي نظريه پردازي و نقد و مناظره و همچنين در نظر گرفتن امتياز ويژه براي برگزارکنندگان اين کرسي ها در پرداخت گرنت به اعضاء هيأت علمي از ديگر اقدامات است.
نظر شما