دكتر رابرت جان راسل مدير مركز الهيات و علوم طبيعي ايالات متحده در گفتگو با خبرنگار مهر در رابطه با وجود تعارض ميان علم و دين اظهار داشت: اگر فرد كتاب مقدس را به صورت تحت الفظي بخواند، مسئله تكامل چالشي را در زمينه تقرير آفرينش در عهد قديم و همچنين در قرآن به وجود مي آورد. براساس نظر يه تكامل انسان هيچگاه كامل نبوده و هيچگاه از باغ عدن به زمين فرود نيامده كه ما بخواهيم به علت گناه اوليه انسان نگران باشيم. اگر چه اگر فردي متون مقدس را تحت الفظي مطالعه نكرده باشد بلكه حقيقت ژرف آن را درباره ماهيت انسان بداند، براي مثال اينكه همه ما گناهكار بوده و نمي توانيم كاملا مطابق اراده خداوند حركت كنيم، در آن صورت هيچ تعارضي با تكامل به وجود نمي آيد.
وي تأكيد كرد كه تعارض در زمينه نظريه تكامل و آفرينش انسان توسط خداوند به چگونگي درك ما از كتب مقدس ارتباط دارد و به تنهايي با علم در ارتباط نيست.
دكتر راسل كه زبان علم و دين را كاملا به نظام هاي مختلف فكري متعلق نمي داند، گفت: بسياري از دانشمندان نشان داده اند كه استعاره ها نقش مهمي در زبان علمي و ديني ايفا مي كنند. مقصود من از استعاره اظهاراتي چون " ژن انسان كليد زندگي انسان است" يا " جهان در حال گسترش است" بوده كه هر دو دربرگيرنده تشبيه است .
وي افزود: براي مثال، ژن انسان اطلاعات بسياري درباره انسان در اختيار ما قرار مي دهد اما نمي تواند تمام اطلاعاتي كه درباره انسان مورد نياز است را در اختيار ما قرار دهد. ما به وحي الهي نياز داريم تا دريابيم چگونه زندگي كنيم، چگونه همسايه خود را دوست داشته باشيم و مهمتر از همه اينكه چگونه خداوند متعال را دوست داشته باشيم.
جان راسل يادآور شد: زبان دين داراي برخي ويژگيها است كه زبان علم فاقد آن است. استفاده از متون مقدس، اشاره به اشخاص، تجربه هاي معنوي و عرفاني و غيره را مي توان در ميان زباني قرار داد كه مختص به دين است، اما قسمت اعظم زبان دين ابراز عقلانيت دين است. براي مثال اينكه چرا ما به خداوند ايمان داريم، چرا ما مي توانيم مدعي شويم اظهارات الهياتي مي توانند صحيح باشند، آيا اين اظهارات كاملا صحيح هستند.
وي گفت: اما با تمام اين تفاسير نمي توان گفت كه زبان علم و دين به نظامهاي مختلف فكري تعلق دارد.
دكتر راسل در پاسخ چيستي نقش تجارب ديني و علمي در رابطه ميان علم و دين گفت: مي توان تجربه ديني را با آزمايشات علمي به نحوي مقايسه كرد كه بدانيم بسياري از تجربه هاي ديني از يك عمر يادگيري درباره چگونگي دعا كردن، چگونگي به رسميت شناختن الهيات در زندگي فردي، بهترين راه عمل در يك وضعيت مشخص و غيره ناشي مي شوند.
دانشمندان تنها مي توانند آزمايشات خود را پس از مدت مديدي آموزش انجام دهند و اين امر در نظر من به برخي از آموزشهاي ديني شباهت دارد. به طور كلي الهيات تعمقي منتقدانه و عقلاني درباره تجارب ديني است.
اين فيزيكدان و كشيش نامي آمريكايي كه رياست چندين مركز تحقيقاتي در زمينه علم و دين را برعهده دارد، افزود: الهيات زبان ثانويه درباره تجارب ديني است و تجارب ديني همان زبان اوليه محسوب مي شوند. اين امر به نظريه هاي علمي نيز ارتباط دارد، چرا كه اين نظريه ها تعاملاتي عقلاني و انتقادي درباره اطلاعات علمي است كه از آزمايشات به دست آمده و اغلب به زبان رياضيات شكل مي گيرد. بنابراين هنگامي كه مي خواهيم مقصود خود را به طور دقيق بيان كنيم به رابطه ميان الهيات و علم اشاره مي كنيم نه رابطه ميان علم و دين، چرا كه دين دربرگيرنده بسياري از موارد چون نيايش و اصول اخلاقي است كه اصولا در علم يافت نمي شود.
نويسنده كتاب " فيزيك، فلسفه و الهيات: جستجو در راستاي درك مشترك" تصريح كرد: جهان ما به طور قطع به گفتگوي ژرف ميان علم و دين نيازدارد. به نظر مي رسد بسياري ازمواردي كه جهان امروز ما را از هم جدا كرده درباره اين است كه آيا لفظ به لفظ دين، به طور خاص كتب مقدس، صحيح است و بايد با اعتباري غير قابل ترديد آن را پذيرفت و يا در شرايطي كه زندگي درحال تغيير بوده و اين تغيير هنجاري براي جهت گيري زندگي ما محسوب مي شود، دين هنوز هم پاسخ بشر به خداوند بوده به نوعي كه عرفان به مثابه يك تلاش بشري سعي دارد وحي خداوند را در واژه ها جاي دهد؟
وي افزود: اگر پاسخ ما به پرسش اول (ديدگاه طرفداري از لفظ گرايي در تفسير دين) مثبت باشد، در آن هنگام علم ممكن است به مثابه دشمن دين در نظر گرفته شود تا شريك صادق آن كه همراستا با يكديگر تلاش مي كنند به حقيقت و بهبود وضعيت انسان دست پيدا كنند.
مدير مركز الهيات و علوم طبيعي ايالات متحده گفت: در اين جا گفتگو مورد تأكيد قرار مي گيرد تا نشان دهد علم با الحاد، مادي گرايي و فساد اخلاقي كه به جامعه امروز سرايت كرده يكسان نيست، بلكه بايد از علم تفسيري مبني بر علم الهيات داشت كه شگفتي خلفت خداوند از جهان در حال گسترش و تكامل زندگي در زمين را نشان دهد.
نويسنده كتاب "ژان پل دوم درباره دين و علم: ديدگاه تازه رم" وضعيت گفتگوي علم و دين در مقايسه با تعارض اين دو عرصه را به واسطه ابراز اميدواري درباره اين امر ارزيابي كرد كه گفتگو بيش از تعارض در حال پيشرفت است.
وي ابراز اميدواري كرد كه در آينده نه چندان دور روزي فرا رسد كه گفتگو ميراث مشترك تمام اديان دنيا در رابطه با علم خداوند سبحان باشد.
نظر شما