خبرگزاری مهر، گروه بین الملل-پیمان یزدانی: کودتای روز گذشته گروهی از نظامیان ترکیه بر خلاف دیگر کودتاهای نظامیان این کشور در دهه های گذشته با شکست سریعی مواجه شد. بسیاری از کارشناسان علت شکست این کودتا را عدم حمایت مردمی از کودتاچیان و همچنین مخالفت احزاب سیاسی با کودتا و حتی مخالفت نظامیان ارشد ارتش این کشور با کودتاچیان می دانند.
در خصوص علل انجام این کودتا از سوی گروهی از نظامیان ترکیه و علل شکست آن و همچنین اثرات این کودتا بر اینده سیاست های منطقه ای حزب حاکم ترکیه گفتگویی با «صادق ملکی» کارشناس ارشد و تحلیلگر مسایل منطقه انجام شده است.
ملکی درباره علت کودتا در ترکیه گفت: ترکیه که کشور کودتا ها بوده است شب گذشته بعد از ۳ دهه بار دیگر کودتایی سخت افزاری را تجربه کرد . در حالیکه در پی تحولات چند سال اخیر کمتر کسی فکر می کرد که ترکیه بار دیگر شاهد کودتا باشد، شرایطی پیش امد که نظامیان تصور کردند که بار دیگر می توانند به عنوان یک فاکتور تاثیر گذار و تعیین کننده وارد عرصه سیاست این کشور شوند که موفق نشدند. به نظر می رسد ترکیه از مرحله ای که در آن کودتا سرنوشت این کشور را تعیین کند عبور کرده است و به کشوری که ساز و کارهای مدرن در آن کاربرد دارد تبدیل شده است.
کودتا در ترکیه دلایل متعددی دارد. رفتارهای سیاسی ترکیه در عرصه خارجی که تحت مدیریت اردوغان بوده است جاهای شدید انتقاد زیادی را در محافل داخلی این کشور ایجاد کرده است بخصوص درقبال سوریه، عراق و روسیه. بطور مشخص می توان گفت برای اردوغانی که ادعای سلطان سلیم و سلطان سلیمان بودن را دارد و برای ترکیه ای که ادعای نئوعثمانی گرایی را دارد عذر خواهی از روسیه یک تحقیر ملی محسوب می شد. ارتش ترکیه با توجه به این ملاحظات و همچنین ملاحظاتی که در جنوب شرق این کشور با کردها دارد موجب شد این احساس برای ارتش ایجاد شود که می تواند از این بستر برای کودتا استفاده کند. از طرف دیگر هم اردوغان بسیاری از یاران قدیمی خودش از قبیل «آرنیج»، «داود اوغلو» و «عبدالله گل» را قدرت حذف کرد و کنار گذاشت و این اقدامات حداقل بخشی از جایگاه وی در بستر اجتماعی حزب عدالت و توسعه را تضعیف کرد. همچنین رهبران احزاب بزرگ ترکیه با تمامیت خواهی و سیاست های خارجی غلط اردوغان به مخالفت جدی پرداختند و نیز رفتارهای اردوغان با روزنامه نگاران و رسانه ها همگی در ایجاد این بستر دخیل بودند.
کودتا توسط کودتاچی ها در این بسترها صورت گرفت اما کودتاچی ها شرایط ترکیه را مد نظر قرار ندادند زیرا ترکیه امروز ترکیه دیروز نیست و ساختارهای امروز ترکیه در عرصه اجتماعی، سیاسی و اقتصادی بسیار متفاوت است که نظامیون این را درک نکردند. نظامیان ترکیه بطو سنتی برای خود جایگاهی بالاتر از سیاسون قائل بوده اند و در ساختار سیاسی ترکیه جایگاه ویژه ای برای خود قایل بوده اند و بر همین اساس نظامیان چندین کودتا در این کشور انجام داده اند.
این افراد هنوز در ساختار ارتش ترکیه وجود دارند که کودتای دیروز را شکل دادند ولی باید به این نکته توجه داشت که این کودتا با کودتاهای قبلی یک تفاوت عمده داشت و آن اینکه این کودتای همه ارتش و کل آن نبود و همچنین سیاسیون و مردم هم از آن حمایت نکردند. دعوت سیاسیون از مردم برای مقابله با کودتا موجب شد تا کودتا با شکست مواجه شود. کودتا بعد از این به عنوان ابزاری برای تاثیر گذاری در سیاست در ترکیه نخواهد بود.
وی درباره برخی تحلیل ها که کودتا را طراحی خود اردوغان با هدف دستیابی به برخی اهداف داخلی و خارجی می داند مخالفت کرده و گفت: چرا باید اردوغان خودش ، مردم خودش و جایگاه اقتصادی و سیاسی ترکیه در سطح جهان را با کودتا تضعیف کند؟ این کودتا به پرستیژ بین المللی، اقتصاد ترکیه و جایگاه سیاسی ترکیه در عرصه بین المللی آسیب زده است. هزینه ها بسیار بالا بوده است لذا این تئوری که اردوغان کودتا را طراحی کرده تا موقعیت خودش را بالاتر ببرد چندان با عقلانیت تطبیق ندارد.
ملکی در پاسخ به این سوال که در پی این کودتا ارتش دستور خروج نیروهای ترکیه از موصل را داده است آیا بعد ازاین کودتا شاهد بهبود روابط آنکارا و بغداد و دمشق خواهیم بود، تصریح کرد: رفتار سیاسی ترکیه در این دو سه ماه گذشته بعد از برکناری «داود اوغلو» بسیار تغییر کرده است. این تغییر رفتار حتی اگر تاکتیکی باشد بسیار قابل توجه است. «ایلدریم» از ضرورت بازسازی روابط با همسایگان گفته است. این همسایه ها شاما ایران، یونان، ارمنستان و عراق و سوریه هم خواهد شد. در ۵ سال گذشته رفتار اردوغان و دولت ترکیه در قبال منطقه از جمله سوریه غلط بوده و با شکست مواجه شده است. تغییر رفتار ترکیه در قبال سوریه و عراق یک «انتخاب» نیست بلکه یک «اجبار» است. سیاست های سوریه در قبال سوریه و عراق تغییر خواهد کرد که این تغییرات در قبال عراق محسوس تر است. بطور کلی پیش بینی می شود سیاست خارجی ترکیه در قبال همسایگانش به سمت تنش زدای پیش برود.
وی درباره تاثیر شکست کودتا در جایگاه «اردوغان» و قدرت وی گفت: اردوغان امروز ، اردوغان دیروز نیست. به هر حال در ترکیه کودتایی رخ داد که هم به جایگاه اردوغان و هم به ترکیه آسیب زد. این مسئله در وهله اول در کوتاه مدت تهدیدی برای اردوغان محسوب می شود و حتی اگر قرار باشد به بهانه کودتا در ارتش تسویه حساب های شدید صورت گیرد با توجه به تقابل جدی ارتش با شورشیان «پ ک ک» ، در سطوح ملی این امر به تضعیف توان ملی ترکیه منجر خواهد شد. اما در یک دوره دراز مدت این کودتا می تواند با تضعیف موقعیت نظامیان موجب تقویت ساز و کار دموکراتیک در این کشور شود. حتی برخی هم اعتقاد دارند همین نظام پارلمانی باعث شد تا احزاب با هماهنگی یکدیگر کودتا را با شکست مواجه کنند.
ملکی همچنین با اشاره به حمایت«صلاح الدین دمیرتاش» از رهبران کردهای ترکیه از دولت ترکیه در قبال کودتاچی ها و تشکر نخست وزیر ترکیه از وی به این خاطر، درباره تاثیر این رخدادها درباره احتمال از سر گیری مذاکرات صلح کردی بین دولت این کشور و کردهای ترکیه، گفت: مسلما معضل کردی در ترکیه راه حل نظامی ندارد و راه حل آن مذاکره است و حتی اگر این کودتا هم صورت نمی گرفت بالاخره اردوغان و پ ک ک مجبور بودند به پای میز مذاکره برگردند.
در پایان ملکی گفت: باید بگویم با توجه اینکه مقامات ترکیه خواستار تداوم حضور مردم در خیابانها شده اند باید بگویم که این به این معنی است خطر کودتا هنوز پا برجاست.
نظر شما