خبرگزاری مهر، گروه استانها-محمد حسن مقدم نیا: جوامع روستایی استان سمنان در سیر کاهش نزولات جوی و در پی آن وقوع بحران خشکسالی بیشترین ضرر را دیدند چرا که هر دوجنبه زندگی روستانشینان دیار قومس یعنی زندگی و ارتزاق آنها از راه کشاورزی و دامداری متاثر از شرایط خشکسالی شد و به بیان ساده تر طعم دهشتناک کم آبی را این مردم شهید پرور بیش از شهرنشینان احساس کردند.
امروز روستاهای برخی نقاط بیارجمند، سرخه و گرمسار به صورت روزانه با تانکر آبرسانی می شوند و برخی دیگر که اوضاع نسبتا بهتری دارند، تنها روزی چند دقیقه آب را در لوله کشی منازلشان می بینند آن هم آبی که ابتدایش گِل و انتهایش فشار بسیار اندک است.
با توجه به فرارسیدن فصل گرما و افزایش تبخیر و تقاضا برای آب، قطعا مشکلات آب و فاضلاب روستایی استان سمنان بیشتر نیز خواهد شد مشکلاتی که با زندگی مردم سرو کار دارد و با وجود تمام تلاش های مسئولان ذی ربط در استان، همچنان رفع شدنشان به شرایط جوی، نزولات آسمانی و پایان خشکسالی بستگی دارد.
در برهه کنونی و برای رفع مشکلات کم آبی سه راه حل کوتاه مدت، شامل آبرسانی با تانکر، طرح های زودبازده آبرسانی و لایروبی قنوات و چاه ها، میان مدت شامل سدها، طرح های آبخیزداری و آبخوان داری و در نهایت طرح های بلند مدت شامل انتقال آب از حوزه ای به حوزه دیگر مطرح است اما این اقدامات در استان سمنان با دشواری هایی همراه بوده است.
خوشبختانه مسئولان آب وفاضلاب روستایی استان سمنان با انجام پروژه هایی مانند آبرسانی کوثر در گرمسار، شهدای گمنام در بسطام و طرح های متعدد ذخیره آب در سطح استان تا حدی توانسته اند آثار خشکسالی را کاهش دهند اما نه اعتبارات دولتی و نه امکانات ما اجازه می دهد تمام مشکلات خشکسالی را به یکباره رفع کنیم.
از سوی دیگر باید توجه داشت که تمام اقدامات تامینی، ذخیره سازی، بهسازی و انتقال آب توسط مسئولان آب وفاضلاب روستایی استان تنها آثار منفی خشکسالی را به تعویق می اندازند و در نهایت بازهم باید دست ها را به آسمان برد و برای بارش باران دعا کرد و در کنار آن از داشته های کنونی نهایت بهره را برد و صرفه جویی در هر مقطع و مکانی را باید جدی گرفت.
برای بررسی بیشتر آخرین وضعیت خشکسالی در استان سمنان با منصور کشاورزیان مدیرکل آب و فاضلاب روستایی استان سمنان به گفتگو نشسته ایم.
*امروز تامین آب روستایی در استان سمنان چه مشکلاتی دارد و جایگاه ما در این خشکسالی کجاست؟
در این باره باید گفت ۵۷هزار فقره انشعاب و اشتراک روستایی در استان وجود دارد که این مشترکان ۲۹۰لیتر بر ثانیه در پیک مصرف در کل روستاهای استان سمنان آب مصرف می کنند در روستاهای استان و در خصوص تامین آب سه نوع مشکل وجود دارد مناطقی که اصلا آبی وجود ندارد به خصوص در جنوب دامغان و جنوب شرقی شاهرود در بخش خارتوران، و در برخی مناطق آب وجود دارد ولی کفاف پیک مصرف را نمی دهد و در برخی روستاها نیز آب وجود دارد ولی به لحاظ کیفیت برای تامین آن دچار مشکل هستند.
به طور خلاصه باید گفت در ابتدای سال ۹۲در استان بیش از ۱۰۲روستا دچار مشکلات آبی بودند که خوشبختانه در دو سال اخیر با همت مسئولان به کمتر از ۴۸ روستا کاهش پیدا کرد و خود را ملزم می دانیم که تا پایان سال جاری ۱۰روستای دیگر نیز از تنش آبی خارج شوند. در تعدادی از روستاها مانند کوه زر در جنوب دامغان منابع آبی را شناسایی کردیم که اگر این منابع آبی پس از حفر از پایداری مناسبی برخوردار باشد مشکلات برخی از این روستاها نیز حل خواهد شد.
*همچنان شاهد آبرسانی به برخی روستاها در استان با تانکر هستیم در این باره چه باید کرد؟
آب رسانی سیار در نوع مقطعی در مناطقی که به طور موقت تاسیسات روستا دچار مشکل شده آبرسانی مقطعی بالای۸۰ روستا انجام می شود و در نوع تداومی و مستمر در مناطقی که فقدان منابع آبی دارند یا ایامی از سال را از دسترسی منابع آبی به دور هستند مانند خارتوران، تلخاب، درازآب، حجاج و فوج که در مجموع این روستاها زیر هزار نفر خانوار هستند آبرسانی با تانکر انجام می شود که ۱۳روستا به صورت مستمر با تانکر آبرسانی می شود.
برای رفع این مشکل یک استراتژی کلان باید تدوین شود که آیا این روستاها با توجه به دور بودن از منابع آبی در همان محل می خواهند باقی بمانند یا روستاها را به مکان هایی که به منابع آبی نزدیک تر هستند منتقل کرد که برای پاسخ به آن کارشناسان مربوطه باید پاسخگو باشند.
*مشکل آب در کدام بخش استان سمنان حاد تر است؟
مشکل آب در شرق استان با مشکلات بسیار حاد تر است چرا که به لحاظ منابع آبی در برخی از روستاها دچار کمبود هستیم و آبرسانی با تانکر صورت می پذیرد و در غرب استان مشکل فرسودگی تاسیسات را داریم که با یک شاخص به نام شاخص بهره مندی مردم روستا از آب شرب بیان می شود که در استان ما زیر۶۰درصد است و یکی از پایین ترین شاخص ها در کل کشور محسوب می شود.
*از اعتبارات استانی در این بخش توضیح دهید؟
اعتبارات در دو فصل در سال ۹۴ به لحاظ ابلاغ اعتبار افزایش ولی به لحاظ تخصیص تنها ۳۰ درصد محقق شده است که البته با همه مضایقی که دولت داشت این بالاترین میزان تخصیصی بوده که در این بخش لحاظ شده است که مرهون استفاده از توانمندی پیمانکاران خوب در این زمینه هستیم که علارغم وحود این ۳۰درصد کارهای فراتر از این مبلغ انجام شد. از اعتبارات استانی ۲۰میلیارد ابلاغی داشتیم ولی ۳۰درصد آن تخصیص داده شد.
همچنین دربحث توجه به اقتصاد مقاومتی در برنامه های سال جاری در دستور کار قرار دارد و پروژه هایی در راستای شعار سال در روستاها تهیه و تدوین کردیم و مبالغی از صندوق توسعه ملی برای اولین بار برای آبرسانی به روستاها تخصیص پیدا کرده که در سال۹۵و۹۶ محقق خواهد شد.
*درماه های اخیر مشکلات عدیده ای در بخش روستایی به خصوص در پشت بسطام و گرمسار پدید آمد در این باره بگوید؟
با توجه به خشکسالی های اخیر و افزایش درجه حرارت سالانه و از سوی دیگر افزایش مصرف مردم به طبع بالا رفتن سطح بهداشت و رفاه مردم در روستاها بحث آب و تامین آن در جوامع روستایی از اهمیت بالایی برخوردار است و همه این عوامل دست به دست هم دادند تا در مقطعی از زمان شاهد بروز مشکلات و تنش های آبی در روستاهای استان باشیم.
اولین مشکلی که در ماه گدشته با آن مواجه شدیم در مجتمع بزرگ ۷۵روستایی شهرستان آرادان و گرمسار احراز شد که ناشی از فرسودگی منصوبات تاسیسات تامین در چاه شماره دو این مجتمع است که این یکی از نادرترین و نامتعارف ترین حوادث در تاسیسات تامین آب محسوب می شود و استرس ناشی از طولانی شدن مشکل در مدار نبودن منبع تامین آب چاه شماره دو مجتمع که ۳۵درصد از تامین آب مجتمع را انجام می داد و موضوعی که سیستم در همان لحظات اولیه با آن مواجه شد آن بود که به طور کلی منبع آب از مدار بهره برداری خارج شود که بلافاصله کارشناسان مطلع شرکت موضوع را مورد بررسی قرار دادند.
کارشناسان راه حل ها و راهکارها را مورد ارزیابی و اولویت بندی قرار دادند که مجموعا معاونان و کارشناسان باتوجه به گرمی هوا و اولویت بندی هایی که وجود داشت ابتدا برنامه تامین آب مجتمع را در دستور کار خود گذاشتند تا موجبات تنش اجتماعی و زحمت برای روستاییانی که از این مجتمع بهره مند هستند فراهم نشود. در فاز دوم آغاز عملیات بازیابی و احیا چاه با تلاش پیماناکاران ظرف مدت ۱۲ روز نسبت به بازسازی و به مدار آمدن چاه با هزینه معادل ۵۰میلیون تومان برای برون رفت از بحران اقدام شد.
*چه اقدامات دیگری در شهرستان گرمسار برای رفع بحران آب انجام شد؟
سایر اقداماتی که در شهرستان گرمسار برای برون رفت از بحران در تامین آب در پیک مصرف مشترکان تحت پوشش انجام پذیرفت و از اردیبهشت در دستور کار قرار گرفت بازسازی و به مدار آوردن چاه های کهن آباد، کَنده قلی خان، دولت آباد و کردوان بود. شش مخزن هوایی که به دلیل فرسودگی دچار مشکل شده بود بازسازی و وارد مدار شد که از این تعداد چهار مخزن در گرمسار و دو مخزن در آرادان مورد احیا قرار گرفت.
از سوی دیگر باید گفت سه هزارو۲۰۰متر اصلاح شبکه و تعویض ۲۲۰فقره کنتورهای مشترکان، برخورد با انشعابات پرمصرف و قطع آب مشترکان بد مصرف در دستور کار قرار داشت که در تمام مدت بحران این اقدامات با تشدید و پیگیری بیشتری انجام شد.
*درباره آبرسانی مجتمع کوثر و همچنین مجتمع شهدای گمنام توضیح دهید.
مجتمع کوثر در سال گذشته مورد بهره برداری و تکمیل آن در دستور کار قرار گرفته است و در حال حاضر قراردادی به مبلغ ۲۰۰میلیون تومان برای احداث مخزن ذخیره و تعادل برای پایداری آب شش روستا محقق شده و پیمانکاران بزودی مشغول کار می شوند و در این بخش روستاهای افتر، اسدآباد، سوفی آباد و لاسجرد از تامین آب مطلوبی برخوردار خواهند شد.
دراواخر خردادماه در شهرستان شاهرود و با افزونی یافتن شدت گرما و پیک مصرف مجتمع شهدای گمنام روستاهایی که از خط آبرسانی شماره ۳۰تغذیه که ۱۴ روستا ازجمله قلعه نو خرقان، گلستان، قهیج سفلی و علیا و شاهکوه دچار این افت فشار و قطعی مقطعی آب شدند که با توجه به عدم تعادل پیش آمده، اختلال در زمینه تهیه و توزیع آب، وسعت و طول شبکه، خطوط انتقال و وقفه پیش آمده کل روستاهای منطقه دچار تنش آبی شدند.
مشکل بحران آبی پیش آمده در مجتمع روستاهای شهدای گمنام هواگیری خطوط است که منجر به قطع خطوط و مشکلات خاص آن می شود لذا برای تعادل توزیع نیاز به یک هفته زمان بود تا مشکل رفع رجوع شود که این موضوع توسط کارشناسان و اکیپ فنی و مدیریتی که در محل مستقر شدند با اعتباری معادل ۸۰میلیون تومان انجام شد.
*اقدامات صورت گرفته در خصوص رفع بحران آبی شهدای گمنام روستاهای شاهرود شامل چه مواردی است؟
اولین اقدام برای تامین آب در مجتمع شهدای گمنام شهرستان شاهرود از طریق به مدار آوردن دو حلقه چاه با مجموع دبی حداقل ۳۵لیتربرثانیه برای جبران بخشی از کسری آب است دومین اقدام که به فوریت نیز انجام شد آبرسانی توسط تانکرهای اعزامی شرکت و همچنین تانکرهای سایردستگاه های اجرایی شهرستان در نقاطی که آب در آنها به طور موقت قطع شده است اجرا شد و اقدام سوم توزیع آب بسته بندی بهداشتی در مناطق بحران زده از دیگر اقدامات شرکت آب و فاضلاب روستایی محسوب می شود که طی مدت یک هفته برای تنظیم و توزیع عادلانه آب در بین روستاهای منطقه انجام شد. عملیات برق رسانی به یکی از این چاه ها در مدت دو روز یکی از رکوردهای صورت گرفته بود که باهمکاری اداره برق ناحیه شاهرود انجام پذیرفت.
*تاریخ اتمام پروژه آب رسانی شهدای گمنام چه زمان است؟
آبرسانی شهدای گمنام که شامل ۲۳روستا است در سالهای پایانی خود به سر می برد این پروژه که از سال۸۳ آغاز شد به علت کمبود اعتبارات لازم روند اجرایی آن طولانی شد که به همت دولت تدبیر و امید و اعتبارات بسیار خوبی که در دوسال اخیر برای این امر تخصیص داده شد امیدواریم مجتمع شهدای گمنام با پیشرفت فیزیکی بالای ۹۹درصد تمام مقدمات کار برای به بهره برداری رسیدن در شهریور ماه سال جاری، به اتمام برسد تنها نکته ای که در خصوص احداث مجتمع وجود دارد فرسودگی تاسیسات مخازن و شبکه توزیع است که باید به روز رسانی شده و در تامین منابع آب چاره ای اندیشه کرد.
*دیگر مشکلات بحران آبی در شاهرود را بیان کنید، آیا موضوع تنش بین مردم قلعه نو و مدیر آبفار شاهرود به اتمام رسید؟
درباره مشکل درگیری در قلعه نو خرقان طرح شکایت ما از خاطیان با پادرمیانی مسئولان محلی بازپس گرفته شد، اما شرکت آب وفاضلاب روستایی با متخلفان و افرادی که تاسیسات را تخریب می کنند به شدت برخورد می کند.
یکی دیگر از اقدامات خوب و موثر این شرکت مجتمع ۹روستایی خارتوران بیارجمند بود که به دلیل خارج شدن تنها منبع تامین آب در مجتمع مذکور از مدار، روستاهای منطقه دچار تنش آبی شدند، منطقه خارتوران دچار فقر شدید منابع آبی است و سالیان متمادی است که در بخشی از ایام سال آبرسانی ازطریق تانکرهای سیار تنها منبع تامین آب شرب اهالی منطقه محسوب می شود.
همچنین بلافاصله تجهیزات لازم برای به مدار آوردن چاه در کوتاه ترین زمان ممکن توسط اعزام کارشناسان به محل صورت پذیرفت که در برنامه های کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت در این زمینه طرح هایی تهیه و در دست پیشنهاد داریم، مکان یابی برای حفر یک حلقه چاه دیگر که در صورت صدور مجوزهای لازم و پایداری وضعیت تامین آب اقدامات اجرایی در اسرع وقت انجام خواهد شد.
*و در پایان درباره بحران آب در دامغان توضیح دهید.
با توجه به پیک مصرف در روستاهای شرق دامغان از جمله در روستاهای امام آباد، مهماندوست، زرین آباد و حسین آباد دولاب دچار تنش آبی شدیم که مشکلات ناشی از فرسودگی و کاهش منابع آبی موجود بود، اقدامات در دو بخش مدیریتی و اجرایی سریعا آغاز شد منصوبات و تجهیزات چاه با توجه به فرسودگی سریعا تعویض و منابع آبی موجود مورد بازبینی قرار گرفت.
زون بندی چاه های منطقه، زون بندی شبکه توزیع برای تعادل فشار و به مدار آوردن یک منبع ذخیره آب به میزان ۵۰۰مترمکعب و بهره برداری از خطوط جدید انجام شد که خوشبختانه با افزایش آب دهی منابع موجود و مدیریت شبکه توزیع در وضعیت مطلوب آبرسانی برخوردار هستند که در این بین نقش مردم و دهیاران در توزیع عادلانه آب بین روستاییان قابل تقدیر است.
نظر شما