خبرگزاری مهر، گروه استان ها: موضوع خشک شدن چنارهای شاهرود که به نوعی نمادهای معنوی این شهر محسوب می شوند سال هاست که بدون راه حل عملی در نهادهای اجرایی و خدماتی دست به دست می شود و این موضوع دست مایه گزارشی از سوی خبرگزاری مهر استان سمنان قرار گرفت که به تصویر کشیدن وضعیت نابسامان این درختان استوار دیروز، یکی از پرده های دراماتیک نمایش خشکسالی را در شاهرود به مسئولان گوشزد کند.
پیگیری های خبرگزاری مهر، با عنایت به رسالت رسانه ای در راستای احیای نمادهای شهرستان شاهرود در نهایت مسئولان را برآن داشت تا با برگزاری نشست هایی به درخواست سازمان های مردم نهاد محیط زیستی شهرستان مانند دیدبان طبیعت تن دهند و با یاری گرفتن از مرکز تحقیقات کشاورزی استان سمنان و جهاد کشاورزی برای احیاء این درختان طرحی نو دراندازند.
چنارهای شاهرودی امروز تنها درختانی سربه فلک کشیده نیستند، اینها ریه های شهرمان و نمادی از دیار شاهوار هستند که سالیان سال و خیلی پیش از حضور ما بر این کره خاکی، دست بر آسمان می سایند و امروز رفتار ما با آنها باعث شده تا لباس سبزشان را از تن درآورده و رنگی زرد به خود بگیرند.
بسیاری از کارشناسان معتقدند خاک، آب و بادهای گرمسیری مهمترین عوامل خشک شدن چنارهای شاهرود هستند اما سوال اساسی در این بین آن است که این درختان چرا در پنج سال اخیر رنگ زردی به خود گرفته اند و آیا این پدید شوم در درختان شهر بسطام که در هفت کیلومتری شاهرود قرار دارد، چرا رخ نمی دهد لذا با پذیرفتن عواملی مانند خاک آهکی، آب نامناسب، ورود فاضلاب به پای این درختان و بادهای گرمسیری را نیز عامل زرد سالی این درختان نامید.
و درنهایت پرده آخر نمایش خشک شدن درختان چنار شهر شاهرود مسئولان نهادهای خدماتی، مدیرت شهری و سمن های محیط زیستی را بر آن داشت تا در مجموعه مدیریت جهاد کشاورزی شاهرود در میزگردی به دنبال رفع مشکل درختان شهری باشند و برای رفع این مشکل تبادل نظر کنند.
اجرای شبکه فاضلاب یکی از تهدیدهای اصلی چنارهای شاهرود
رئیس فضای سبز شهرداری شاهرود در این نشست اجرای شبکه فاضلاب را یکی از تهدیدهای اصلی چناران برشمرد و گفت: اجرای این امر باغات و فضای سبز را از بین می برد و باعث خشکی چنارها می شود.
حسینی با یادآوری اینکه در سال گذشته یک تیم کارشناسی متشکل از کارشناسان را برای بررسی چنارهای خشک شده انتخاب و به بررسی این موضوع پرداختیم و در سال جاری کار را با ۳۰۰درخت در منطقه آبشار آغاز کردیم که با انجام مراحل تحقیقاتی در حالی که این درختان زمستان گذشته و تابستان گرم پیش رو توانستیم روند اجرایی کار را رصد کنیم.
وی افزود: در حال حاضر چنارهای خیابان کمربندی، ایستگاه، خیابان فردوسی، خیابان بایزید وزیر پل سرچشمه را مورد تیمار و بررسی قرار دادیم که با آبیاری قطره ای این مناطق به لحاظ پوشش آبیاری کاملا تحت نظر قرار دارند. در حال حاضر این طرح در بسیاری از مناطق شهر در حال اجراست ولی عواملی مانند گیرکردن پای رهگذران، سوزانیده شدن خط اجرا و قطع شدن شبکه به دلیل استفاده بعضی کسبه از این آب جاری برخی از مشکلات اجرایی شدن طرح آبیاری قطره ای در شهرستان شاهرود است
جلوگیری از زوال چنار با رویکرد بومی
رئیس فضای سبز شهرداری شاهرود با اشاره به مشکل چنارهای این شهر، گفت: مشکل زوال و خشکیدگی چنار مشکل امروز شاهرود نیست بلکه همه کشور با آن درگیر هستند که خوشبختانه امروز در شهر خودمان با شعار استفاده از متخصصان بومی توانسته ایم در دو سال اخیر مشکل را شناسایی و نسبت به رفع آن اقدام کنیم تکیه برتجربه بومی و کارشناسان و متخصصان شاهرودی ثابت کردیم که می توانیم راه حلی را پیدا کنیم که باصرفه بوده و سایر اقدامات زمان بر و پرهزینه غیربومی را کنار بزنیم.
حسینی در ادامه بیان داشت: امسال حدود ۱۵هزار درخت در سطح شهر کاشته شد که از این تعداد پنج هزار نهال چنار در گلخانه فضای سبز آدابته شده با اقلیم و خاک منطقه و آماده کاشت وجود دارد و امیدواریم بتوانیم این مقدار را جایگزین چنارهای خشک شده یا قطع شده در سطح شهر کنیم و در عین حال از گیاهان بومی دیگر هم که کم آب هستند از این بین استفاده کنیم.
حسینی در ادامه بیان داشت: در طی مدت چهار سال است که رسیدگی به درختان را از زمستان با ایجاد جوب کشی و هرس شروع کردیم که بررسی ها نشان داد این درختان که در زمستان به آنها آبیاری و رسیدگی شد در تابستان و گرمای ۴۰درجه به نسبت سایر درختان کمترین آسیب را دیدند.
درختان البرز شرقی نگهداری می شوند
رئیس فضای سبز شهرداری شاهرود با اشاره ماجرای واگذاری به مجموعه البرز شرقی به شهرداری شاهرود گفت: در این مجموعه که در اختیار سازمان پارکها و فضای سبز قرار گرفت با بازدید از آن خیلی از درختان تا به حال هرس نشده بود تانکرها را بسیج و منطقه را آبرسانی کردیم و یک تانکر از۶.۵ تا ۱۲شب و یک تیم هرس در این مجتمع مشغول به فعالیت است و حدود دو هزار درخت تا کنون هرس شده اند.
حسینی با بیان مشکل تامین آب فضای سبز شاهرود تصریح کرد: در گذشته آبیاری با سیستم غرق آبی صورت می گرفت که در این امر بخش قابل توجهی آب هدر می رفت و این موضوع با توجه به کمبود منابع آب از طریق آبیاری قطره ای و اینکه در برخی مکان ها اقدام به نصب شیر آب کنیم می تواند اثر بخشی بیشتری داشته باشد چراکه خرابی کمتری به نسبت سایر اقدامات دارد.
وی افزود: چنار از جمله درختانی است که سبز کردن مجدد آن بسیار سخت و پرهزینه است، سعی کردیم از گونه هایی استفاده کنیم که نسبت به کم آبی و تحمل آفات گونه بسیار مقاومی باشد و از سویی ذائقه مردم به سمت درختانی مانند کاج بیشتر است بیشتر حجم درختان جایگزین به کاشت کاج، زبان گنجشک، زیتون تلخ، بلوط و ابریشم در سال جاری در سطح شهر اختصاص پیدا کرد.
سرزنی علت سقوط درختان چنار
رئیس فضای سبز شهرداری شاهرود بیان داشت: مشکل چنارهای شهر با توجه به نوع آب و خاک در قسمت های مختلف شهر متفاوت است، شناخت گونه چنارهای شهر از جمله اقداماتی است که باید صورت گیرد چرا که هر گونه نسبت به یک سری مواد از خاک واکنش نشان می دهد در حالی که همان درخت در محل دیگری کاملا شاداب و سرحال است که این بسته بر ظرفیت جنس چنار درمان را متفاوت می کند.
حسینی با اشاره به هرس درختان چنار تصریح کرد: سرزنی درختان چنار مانعی است از جلوگیری سقوط چنار چراکه این امر سبب می شود برگهای چنار به نسبت وزن ریشه سنگینی می کند و سبب سقوط و از بین رفتن چنار شده و این در حالی است که این سر زنی هم از این امر جلوگیری می کند و هم باعث شادابی درخت می شود و از سوی دیگر این شاخه ها به شبکه برق برخورد کرده و سبب اختلال در شبکه برق رسانی می شود.
وی افزود: اجرای شبکه فاضلاب یکی از دغدغه های سازمان پارکها و فضای سبز شهرداری شاهرود است چرا که اکثر این درختان قطور ریشه در آبهای سطحی و فضلاب شهری دارند و اجرای این امر سبب می شود که این درختان از منابع آبی موجود بی بهره و سطح بسیار زیادی از درختان سطح شهر خشکیده شود. خوشبختانه مردم علاقه زیادی به حفظ درختان و فضای سبز دارند و با ارائه گزارش از قطع درختان با خاطیان برخورد می کنیم که از آن جمله می توان به راه آهن، شرکت نفت، مجموعه البرز شرقی و بیمارستان امام حسین (ع) اشاره کرد که پرونده آنها را به دستگاه قضایی ارجاع دادیم.
چنارهای قدیمی سرحال هستند
مدیر اسبق محیط زیست شاهرود و فعال زیست محیطی نیز در این نشست ضمن اشاره به وضعیت چنارهای شاهرود، گفت: این شهر به عنوان چنارستان از قدیم مورد شناسایی واقع شده بود و امروز حفظ این گونه ارزشمند هم به لحاظ سرسبزی و هم اعتقادی بیش از هر زمان دیگری نیازمند عزم جزم مسئولان و همت مردمی است .
جلالی بیان داشت: با نگاهی اجمالی به چنارهای شهر کاملا مشهود است که چنارهای قدیمی کاملا سرحال و شاداب است و چنارهای قدیمی رو به زوال و خشکی که تیم تحقیقاتی باید درباره نوع آب و خاک این گونه را با گونه جوانتر مورد واکاوی قرار دهد.
وی افزود: در راستای حفاظت از چنار لازم است که تیم تحقیقاتی سازمان پارکها و فضای سبز و همراه علوم و تحقیقات کشاورزی امروز از مرکز تحقیقات جنگل ها و مراتع برای این امر یاری و همکاری بطلبند و تحت عنوان پروژه تحقیقاتی به این امر هویت ملی بخشید.
تدوین برنامه کاری اقدامی ضروری برای حفظ فضای سبز
کارشناس باغبانی جهاد کشاورزی شاهرود نیز در این نشست گفت: نگهداری و پیشبرد به صورت تیمی در حال انجام است و باید تمرکز خود را علاوه بر حفظ گونه چنار به سمت برطرف کردن مشکل سایر درختان نیز پیش برد چرا که در دراز مدت ممکن است درختان دیگر نیز به این زردی و خزان زود رس نیز مبتلا شوند.
اسماعیل قربانی بیان داشت: برای حفظ فضای سبز و نگاهداری از آن نیازمند تعریفی از یک جدول زمانی است که هرماه و درهر فصلی مشخص شود که چه اقداماتی باید در فصول مختلف در این راستا صورت گیرد.
وی افزود: تدوین یک جدول در حوزه فضای سبز به کنترل و دفع آفات و به لحاظ تغذیه منابع خاک گیاهان و درختان را مورد ارزیابی قرار می دهد و ناظری هم بر روند اجرایی پروژه ها، کم و کاستی ها و بررسی روند جلسات و تحلیل گزارشات ماهانه می تواند به حفظ فضای سبز کمک کند.
کمبود مواد مغذی عامل خشکیدگی درختان چنار
مسئول حفظ نباتات جهاد کشاورزی شاهرود در راستای حفظ و صیانت از چنارها، گفت: در راستای حفظ نباتات تجربه ها بیانگر آن است که یک درخت ۴۰ ساله در اثر آفاتی مانند سوسک چوب خوار نمی تواند از بین برود چراکه چنار از آستانه تحمل بسیار بالایی برخوردار است و بررسی ها حاکی از آن است که بیماری ها عوامل فیزیولوژی و غیر فیزیولوژی در پوسیدگی و خشک شدن چنار دخیل هستند.
ملیحه راحتی در ادامه تصریح کرد: بعد از سرمای سال۸۶ اکثر درختان چنار نتوانستند از سرمازدگی در این سال قد قلم کنند کمبود روی، آهن و ازت هم از سوی دیگر باعث شده این درختان مانند یک بیمار رنجور هر ویروسی که از لوای درخت عبور می کند چنار را درگیر و در نهایت باعث خشک شدن و خزان زود رس آن شود.
وی افزود: درخت چناری که با کمبود مواد مغذی مواجه است باعث می شود قارچ های زیادی به آن حمله کنند و این نیازمند آن است که بخشی از بافت درخت آسیب دیده را در مرکز تحقیقات و آزمایشکاه کشت دهیم تا علت اصلی آن ریشه یابی شود اقدام شناسنامه دار کردن درختان چنار و تدوین جدول و تقویم کاری اقدامات بسیار خوبی است در صورتی که ابتدا مشکل اصلی شناسایی شود با مشخص شدن مشکل راحت تر می توان به دنبال چاره جویی بود.
کارهای پژوهشی با آزمایش جوابگو نیست
کارشناس آب و خاک و همچنین عضو جمعیت دیده بان طبیعت شاهرود، درباره مشکل و درمان خشکیدگی چنارها، گفت: در ارتباط با بحث مشکل چنار در سطح شهر خزان زود رس و واکنش طبیعی درخت به تغییرات اقلیمی سبب خشک شدن آن شده است مشکل زردی امروز نه تنها در شاهرود بلکه در تهران، اصفهان و اقصی نقاط کشور که با چنار مواجه هستند مشاهده شده است که در این راستا اقدامات درمانی هم صورت گرفت.
حنیف رضا گلزار افزود: کارهای تحقیقاتی زیادی زیر نظر سازمان جنگل ها و مراتع برای رفع این مشکل انجام شد ولی هیچ یک از آنها نتوانستند موفق وارد عرصه شوند کارهای پژوهشی با آزمایش جوابگو نیست و نیازمند پیگری مدام است. پیگیری کار تیمار درختان چنار تا امروز برای ۵۰درخت صورت گرفته است که با اختصاص دادن اعتبارات بیشتر درختان چنار بیشتری را میتوانیم تیمار کنیم.
وی افزود: بحث زردی درختان چنار به علت ناتوانی ریشه گیاه در جذب عناصر ویژه غذایی از جمله نیترات ها، آهن، روی و مس است که در این گام باید گونه های گیاهی و نیاز آنها از هم تفکیک شود چرا که زمانی در یک محدوده ۵۰متری قدم می زنیم کاملا مشهود است که یکی درمیان درختان با مشکل زردی مواجه هستند و این در وهله نخست به عدم شناخت ما از خود گونه درخت بر می گردد.
این فعال محیط زیست با اشاره به مشکل منابع آبی در ارتباط با بحث چنار، افزود: از سال ۸۹ در برنامه تحقیقاتی درباره آب به این نتیجه رسیدیم که غلظت یون بیکربنات به نسبت سایر منابع آبی دو برابر بیشتر است و این امر سبب شده این یون مانع اصلی جذب آهن در درخت چنار شود و این امر در پارک شهدای محراب به وضوح قابل مشاهده است که خاک به شدت آهکی است و این امر جذب عناصر در درخت چنار را دچار مشکل و ضعف می کند. در بحث آب و خاک مطالعات بیشتری باید صورت گیرد تا بتوان با بازده زمانی مشخص مدیریت بهتری را در روش درمانی درختان چنار در مراکز تحقیقاتی به ثمر برسانیم.
چنارهای شاهرود به انتظار روزهای خوش
در نهایت و با پیگیری سمن های محیط زیستی و خبرگزاری مهر، چنارهای شاهرود یکبار دیگر موضوع برگزاری یک میزگرد در سطح مدیریت شهری شدند درختانی که امروز جز رویایی سبز، چیزی را در سرشان نمی پرورانند.
مسافرانی که در سال های اخیر با گذر از شاهرود، آب و هوای منحصر به فردش را تصدیق می کنند، قطعا تصویری سبز از این چنارها به یاد دارند تصویری که امروز مخدوش تر از همیشه است و شاید برگزاری نشست هایی از این دست بتواند شادابی را یکبار دیگر به درختان شهرمان هدیه دهد.
اما تا آن زمان بازهم باید صبر کرد و امیدوار بودن سرانجامی مانند چنار ساکن خیابان شهربانی که صبح آدینه یکی از روزهای ماه مبارک رمضان و درست در مقابل درب فروشگاه مخابرات شاهرود، سر بر زمین نهاد، نصیبشان نشود درختی که برای ادامه حیات دست در گردن درخت مجاورش نهاد اما در نهایت با تیغ تیز اره موتوری ماموران شهرداری شاهرود قطعه قطعه شد.
نظر شما