به گزارش خبرگزاری مهر، متن زیر گفتاری از مصطفی دلشاد تهرانی در مورد مبارزه بی‌ملاحظه امام علی(ع) با فساد اقتصادی است که از نظر می گذرد.
امام علی(ع) در پاسداشت حقوق و حدود اقتصادی، هیچ مصلحت‌اندیشی نکرد و بر آن استوار ایستاد. او اجازه نداد به نام مصلحتِ حکومت و حفظ قدرت، حقوق و حدود اقتصاد مردمان، چون گذشته، پایمال شود. آن حضرت در ابتدای حکومت خود، نظام تبعیض‌آمیز اقتصادیِ پیشین را بر هم زد و به ویژه‌خواری‌ها و مفت‌خواری‌ها پایان بخشید و همگان را در استفاده از #دارایی‌های_عمومی براساس نظامی عادلانه برابر نهاد.
در نخستین روزهای حکومت، حضرت در خطبه‌ای، بنا بر نقل شیخ کلینی در کتاب کافی، در این‌باره، فرمود:
«مَحَوْتُ دَوَاوِینَ الْعَطَایَا»
دیوان‌ها و دفاتر بخشش‌ها را محو کردم و زیر پا نهادم.
در آن زمان، دفترهایی برای ثبت اسامی بر مبنای قبایل و پیشتازی‌ها، پیوندها و نزدیکی‌ها تنظیم شده بود. در این دفاتر کسانی از قبایل قدرتمند، بهره‌مند می‌شدند. کسانی نیز که پیشتازی در اسلام داشتند. اما گروههای پایین جامعه، موالی، کسانی در طبقات ضعیف مردم، در محرومیت کامل به سر می‌بردند. این دفاتر فرصتی بود برای زراندوزی و بهره‌مندی گروههای ویژه و خاص. امیرمومنان این دفاتر را محو کرد و زیر پا گذاشت.
امام(ع) مرزبانی و حرمت‌داری اقتصادی را مبنایی اساسی در حکومت خود قرار داد، امّا این امر، از همان ابتدا با مقاومت و مخالفت توانگران قدرتمندی روبه رو شد که راه مرزشکنی و حریم‌دریِ اقتصادی برایشان گشوده بود و از این راه به قطب‌های قدرت اقتصادی تبدیل شده بودند.
گزارشی را شیخ کلینی در کافی و شیخ طوسی در کتاب امالی خود، و ابن ابی الحدید معتزلی در شرح نهج‌البلاغه‌اش آورده‌اند که امیرمومنان علی(ع) در روز دوم بیعت همگانی، خطبه‌ای ایراد کرد و در آن نکاتی اساسی و مبنایی را در حکومت‌داری خود بیان کرد، از جمله این مسئله را به آنان فرمود:
«مبادا فردا زورمندان و ثروتمندان که در نعمت و عافیت دنیا غرق شده‌اند، فریاد کنند. مبادا آنان که بوستان‌ها آراسته و نهرها را به سوی بوستان‌ها چرخانده و بر اسبان راهوار سوار شده‌اند و کنیزکان زیبا در خانه‌ها دارند، چون آنان را از کارهایی که می‌کردند بازدارم و تنها حقوق مشروع‌شان را بدیشان بپردازم، این کار را بر خود ننگ و عار بدانند و خشمگین شوند و اعتراض کنند و فریاد برآرند که پسر ابوطالب ما را از حقوقمان محروم ساخت.»
امیرمؤمنان علی(ع) به منظور پاسداشت حقوق #اقتصادی مردمان، هر آنچه را که از دارایی‌های عمومی غارت شده بود، به بیت‌المال مسلمانان بازگرداند و در روز دوم حکومت خود، درباره زمین‌هایی که در دوره قبل به تیول این و آن رفته بود، بنابر نقل شریف رضی، در کلام ۱۵ نهج‌البلاغه فرمود:
«وَ اللهِ لَوْ وَجَدْتُهُ قَدْ تُزُوِّجَ بِهِ النِّسَاءُ و مُلِکَ بِهِ الإِمَاءُ لَرَدَدْتُهُ. فَإِنَّ فِی الْعَدْلِ سَعَةً، وَ مَنْ ضَاقَ عَلَیْهِ الْعَدْلُ، فَالْجَوْرُ عَلَیْهِ أَضْیَقُ.»
به خدا سوگند، اگر زمینی را بیابم که به #کابین زنان رفته، و یا بهای خریداری کنیزکان شده باشد، بی‌گمان آن را بازمی‌گردانم، که در عدالت گشایش است. و هرکه #عدالت بر او تنگ آید، بی‌عدالتی بر وی تنگ‌تر آید.
ابن ابی‌الحدید معتزلی، در ذیل این کلام امام روایت کرده است که امام(ع) در این باره چنین موضع گرفت: «أَلاَ إِنَّ کُلَّ قَطِیعَةٍ أَقْطَعَهَا عُثْمَانُ وَ کُلَّ مَالٍ أَعْطَاهُ مِنْ مَالِ اللهِ، فَهُوَ مَرْدُودٌ فِی بَیِْتِ‌الْمَالِ، فَإِنَّ حَقَّ الْقَدِیمِ لاَ یُبْطِلُهُ شَیْ ٌ؛ وَ لَوْ وَجَدْتُهُ وَ قَدْ تُزُوِّجَ بِهِ النِّسَاءُ، وَ فُرِّقَ فِی الْبُلْدَانِ، لَرَدَدْتُهُ إِلَی حَالِهِ؛ فَإِنَّ فِیالْعَدْلِ سَعَةً، وَ مَنْ ضَاقَ عَنْهُ الْحَقُّ فَالْجَوْرُ عَلَیْهِ أَضْیَقُ.»
آگاه باشید، بی‌گمان هر تیول و بخشش خاصّی که عثمان از مال خدایی بخشید، به بیت‌المال بازگشتنی است، زیرا حقِّ از پیش محقّق‌شده را هیچ چیز باطل نمی‌کند، و اگر آن حق را بیابم که به کابین زنان رفته و در سراسر کشور پخش شده بی‌گمان آن را بازمی‌گردانم، که در عدالت گشایش است، و هر که عدالت بر او تنگ آید، بی‌عدالتی بر وی تنگ‌تر آید.
استاد شهید مطهری، می‌گفتند، گویا کسانی آمدند نزد امیرمومنان و گفتند این اقدامات، مربوط به گذشته بوده و قانون عطفِ بماسبق نمی‌شود شما از این به بعد جلوگیری کنید. گویا این سخن امام پاسخ به این افراد بود که فرمودند:
«انَّ الحَقَّ القَدیم لایُبطِلُهُ شَیٌ»
حق از پیش محقق‌شده را چیزی باطل نمی‌کند قانون و ضوابط از پیش بوده است. مگر می‌شود دخل و تصرفِ اموال عمومی، بخشش بی‌حساب و کتابِ زمین‌ها به این و آن، قانون نبوده و بعداً قانون شود؟
بنابراین علی (ع) بر پاسداشت حقوق اقتصادی، به شدّت استوار می‌ایستاد و دراین امر کوتاهی نمی‌ورزید و در این راه هم یک قدم هم عقب نمی‌گذاشت.
خداوند ان شاءالله ما را از پیروان واقعی آن حضرت قرار بدهد و از کسانی که در جایی که باید استوار بایستند، استوار بایستند و در جایی که باید مدارا کنند، مدارا بورزند همچنان که امیرمومنان علی (ع) بود.
نظر شما