به گزارش خبرگزاری مهر، پیش اجلاسیه «نظریه قانون طبیعی اسلامی» صبح روز گذشته، دوشنبه ۲۹ شهریورماه در پژوهشگاه حوزه و دانشگاه برگزار شد.
در این نشست علمی که با ارائه حجت الاسلام محمد حسین طالبی همراه بود، آیت اله سیدمصطفی محقق داماد استاد دانشگاه شهید بهشتی، و محمد محمدرضایی استاد دانشگاه پردیس فارابی به عنوان شورای داوران حضور داشتند. همچنین حسن مهرنیا، استادیار دانشگاه پردیس فارابی دانشگاه تهران،محمود حکمت نیا، استاد پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی و محمدجواد جاوید، دانشیار دانشگاه تهران به عنوان ناقد سوال هایی درباره این نظریه مطرح کردند.
حجت الاسلام طالبی در ابتدای بحث خود پیرامون قانون طبیعی گفت: «قـانون طبیعـی در غـرب برخلاف حوزه اسلامی بسیار مشهور است. کتابها و مقالات فراوانی در غرب حاوی نظریه های متعددی در بـاب قانون طبیعی است. درواقع، قانون طبیعی در غرب یک دکترین است که نظریه های گوناگون را در خـود جـای داده است. بنابراین، پیشینه قانون طبیعی در غرب به درازای بیش از ۲۵ قرن است. این قانون کلیـد حـل مسـائل بسـیار فراوانی در حوزه اخلاق، حقوق و سیاست است.»
وی افزود: «با وجود اهمیت زیاد آموزه قانون طبیعـی در مباحـث مربـوط بـه عقل عملی و فلسفه های مضاف، با کمال تأسف، در حوزه اسلامی به جز چند اثر مکتوب از نگارنده در این زمینـه تاکنون اثر دیگری که حاوی نظریه اسلامی درباره قانون طبیعی باشد، منتشر نشده است.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه اظهار داشت: قانونی تکوینی است که خدای متعال در وجود انسـان قـرار داده و عقل بشر آن را به طور بدیهی درک میکند و آدمی با عمل به آن به سعادت میرسد. این قانون حاوی اوامر و نواهی عقل درباره بایسته های رفتاری انسان برای رسیدن به سعادت ابدی است.
وی ادامه داد: قانون طبیعی اسـلامی خـود را در شاکله بایدها و نبایدهای بدیهی صادرشده از عقل بشر نشان میدهد که از مراتـب سـه گانـه نفـس آدمـی (نبـاتی، حیوانی و ناطقه) با عنایت به نیازهای انسان برای وصول به مقام قرب الهی، یعنی با توجه به مقصد حرکـت انسـان به سوی کمال مطلق و رسیدن به مقام خلیفةاللهی بدست می آید.
حجت الاسلام طالبی، درباره محتوای قانون طبیعی بیان داشت: محتوای قانون طبیعی چندین دستورالعمل عقلی است که عقل عملی بشر آنها را با عنایـت به مراتب سه گانه نفس به منظور رسیدن انسان به سعادت صادر میکند. این گـزاره هـای بـدیهی مبنـای رفتارهـای صحیح آدمی در زندگی سعادتمندانه به شرح زیر هستند: محتوای قانون طبیعی در مرتبه نفس نباتی بشر عبارت است از: ۱. «انسان برای زنده ماندن باید از آب و هوا و غذای سالم استفاده کند.» ۲. «انسان برای ادامه حیات خود باید شرایط رشد مناسب خویش را فراهم کرده و از خود در برابـر بیمـاری هـا مراقبـت کند.» ۳. «بشر برای حفظ نوع خود باید تولید مثل کند.»
وی ادامه داد: قانون طبیعی- یعنی دستورالعمل های عقل عملی-در مرتبه نفس حیوانی بشر دو گزاره بدیهی زیر است: ۴. «هرکس باید نسبت به پدیدههایی که در حیاتش قطعا مفید یا مضر است، به خوبی آگاهی (جزئی) داشته باشد.» ۵. «انسان برای ادامه زندگی خود باید از پدیده هایی که برای حیاتش قطعا زیانآور است، دوری کند و آنچه برای حیاتش نافع است، به دست آورد.»
وی افزود: احکام عقل عملی که محتوای قانون طبیعی در مرتبه نفس ناطقه است، عبارتند از: ۶.«هرکس باید در یادگیری علومی که برای رسیدن به سعادت ابدی او لازم است، کوشا باشد.» ۷.«انسان باید افعالی را بر انجام دهد که او را در مسیر کسب سعادت ابدی به پیش میبرد و از انجام دادن افعـالی کـه او را از مسیر سعادت جاودانه دور میسازد، اجتناب کند.» ۸.«انسان باید از همه فرمانهای عقل عملی اطاعت کند.
طالبی در خصوص کارکردها و دستاوردهای این نظریه ابراز داشت: با استفاده از این نظریه میتوان نظام جدید حقوق بشر اسلامی را بنا کرده و از همه حق های طبیعـی بشـر دفاع عقلی کرد. همچنین تعیین و توجیه عقلی حقوق طبیعی حیوانات، تعیین حقوق طبیعی گیاهان در محیط زیست، ارائه لوایح و قوانین و مقررات جدید به مجلس و مجمع تشخیص مصلحت نظام جهت تصویب در راستای دفاع از حقوق شهروندی، از دیگر کارکردهای این نظریه بشمار می روند.
اعضای ناقد پس از بررسی طرح‌نامه و گفتگو درباره ابعاد مختلف نظریه پرسش هایی را مطرح کردند. در نهایت مقرر شد ارائه دهنده این نظریه با اعمال اصلاحات مد نظر داوران، مجددا در پیش اجلاسیه دیگر نظریه خود را به بحث و نقد بگذارد.
نظر شما