ویرانه حمام باغ لله سر از خاک بر می دارد/جلای کاشی های فیروزه ای

خبرگزاری مهر – گروه استان ها: وقتی نام حمام باغ لله به میان می آید قدیمی های شهر تاریخی کرمان یاد حمامی می افتند که در انتهی کوچه باغ لله قرار داشت، حمامی که مردم کرمان از چهار سوی این شهر برای استحمام به آن مراجعه می کردند و تا چند دهه قبل هم فعال بود، حمام در دو بخش زنانه و مردانه بنا شده و مردم کرمان قدیم، بسیاری از گفت و شنودها و مراودات اجتماعی خود را در این مکان پیگیری می کردند، این حمام تنها نقش سنتی حمام را نداشت بلکه همچون حمام گنجعلیخان مکانی برای استراحت، سخن گفتن و تعاملات اجتماعی اقشار مختلف مردم بود.

اما آن چه که طی سال های اخیر بر این حمام گذشت جای تاسف داشت بارها رسانه ای شد و در خبرگزاری مهر نیز گزارش های متعددی در خصوص وضعیت این بنا منتشر شد.

آخرین باری که وارد این حمام شدم تقریبا سه سال قبل بود، اگر از سمت خیابان شریعتی وارد کوچه تاریخی باغ لله به سمت بافت تاریخی شهر شوید مجموعه بناهای تاریخی را در سمت راست مشاهده می کنید که مسجد تنها بنایی است که از مجموعه باغ لله همچنان پا برجا و فعال است اما در انتهی کوچه سقف بنایی را می توان دید که دیوار آجری دور تا دور آن کشیده شده است.

حمام در زیر زمین قرار دارد و سقف گنبدی آن هم سطح زمین است اما بی توجهی هایی که به این بنا شده است در آن زمان موجب شده بود این بنا مملو از زباله شود.

اتاقک هایی که بر فراز این مجموعه احداث شده بود نیز مملو از سرنگ و وسایل استعمال مواد مخدر و لباس کهنه هایی بود که اراذل و اوباش در آن رها کرده بودند.

آنچه بر این بنای های عهد قاجار می گذشت باور کردنی نبود یادم می آید که برای دیدن درون حمام مجبور بودم از یکی از پنجره ها به داخل آویزان شوم.

اتاقک هایی که بر فراز این مجموعه احداث شده بود نیز مملو از سرنگ و وسایل استعمال مواد مخدر و لباس کهنه هایی بود که اراذل و اوباش در آن رها کرده بودندحوض هشتی که در گذشته زیبایی خاصی داشت مملو از فاضلاب شهری بود و تمام دیوارها نم کشده و در مقابل جور روزگار سر خم کرده بود، کاشیکاری های حمام و نقاشی های زیبای سقف و دیوارها همه فرو ریخته بود و وهم و تاریکی تمام حمام را در برگرفته بود بطوریکه به تنهایی جرات قدم برداشتن در این حمام که هنوز بر روی ده ها ستون پا برجا بود را کمتر کسی داشت.

 سال ها رسانه ها از گلایه ساکنان این کوچه و خانه های اطراف خبر می دادند، محمد یکی از افرادی است که مغازه و خانه اش در مجاورت همین حمام بود و از وجود حیوانات و حشرات و بروز بیماری های پوستی و عفونی در محله شکایت داشت.

با شکایت مردم محلی تمام درب ها و پنجره های حمام با آجر بسته شده و این تنها کاری بود که میراث فرهنگی انجام داده بود.

اوضاع نابسامان این حمام ادامه داشت تا اینکه استاندار در راستای احیای بافت تاریخی شهر کرمان و استفاده بهینه از همه داشته های تاریخی شهر کرمان برای توسعه صنعت گردشگری دستور بازسازی این بنای تاریخ را صادر کرد.

این میراث فرهنگی نبود که برای مرمت این بنا پا پیش گذاشت بلکه مانند ده ها پروژه که در کرمان بازسازی شده بود شهرداری کرمان وارد عمل شد و گفته می شود که عملیات مرمت زیر نظر کارشناسان میراث فرهنگی انجام می شود.

آب های زیر زمینی بلای جان بناهای تاریخی

بعد از گذشت هشت ماه هر چند به نظر می آید طبق وعده های پیشین مسئولان این طرح پیش نرفته است اما بازسازی حمام کلید خورده است و هر روز جمع زیادی از استاد کاران بناهای تاریخی در این بنا در حال مرمت و استحکام بخشی به بنایی هستند که مدت ها زیر فاضلاب شهری مدفون شده بود.

آنچه که بر سر این حمام آمده بود ناشی از بالا آمدن سطح آب های زیر زمینی است، هر چند خطر آب های زیر زمینی با حفر دهلیز در اعماق زمین کرمان و بیرون کشیدن آب ها کنترل شد اما بسیاری از بناهای تاریخی و حتی خانه های مردم در آن زمان آسیب جدی دید.

استاد کاران نخستین کارشان را بر مبنای استحکام بخشی حمامی قرار داده اند که دیوارهایش به شدت آسیب دیده است و به زودی بار دیگر این حمام تاریخی مجددا احیاء و به چرخه تاریخ کرمان باز خواهد گشت.

در تاریخچه این حمام آمده است که حمام باغ لله مربوط به دوره قاجار است، در سال ۸۴ با شمارهٔ ثبت ۱۳۰۶۶ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

 اثر باقی مانده از دوران قاجاریه با ۲۰۰ سال قدمت به سبک سنتی زیبایی احداث شده و یک بار در اوایل انقلاب، باهمکاری و مساعدت مرحوم آیت الله حقیقی و توسط میراث فرهنگی بازسازی شد و گشایش یافت اما پس از مدتی مجددا تعطیل شد.

در جوار این حمام مغازه هایی به سبک سنتی نیز ساخته شده بود و هنوز برجاست تزئینات این بنا جزیی و بیشتر روی سقف ها و سنگ کاری ها تمرکز یافته است.

پس از گذشت سال ها همچنان کاشی کاری های فیروزه ای رنگ سردر مغازه ها باقی مانده است و نوشته های این کاشی ها نشانگر آن است این مغازه ها برای شغل های اصلی روزگاران قدیم چون سلمانی، بقالی، نانوایی، قصابی و کفاشی احداث شده است.

می توان گفت که حمام باغ لله از حمام گنجعلیخان کرمان زیباتر است. باغ لله  قبلاً باغ بزرگی بوده که متعلق به «خواجه اتابک بزقوش» از عرفا و سیاستمداران کرمان بوده و گرمابه ای هم که در این محله واقع شده نیز به دستور او ساخته شده است.

در ابتدا اولین کاری که در این پروژه انجام شد پاکسازی بنا بود زیرا به مرور زمان بنا در بخش هایی دچار ریزش شده بود و همچنین قسمت هایی از حمام نیز دچار آبرگفتگی شدید بود

به گواه تاریخ، این حمام از قدیمی ‌ترین حمام‌های استان کرمان به شمار می ‌رود و با تبعیت از معماری سنتی این منطقه ساخته شده است.

مدیرعامل سازمان بهسازی و نوسازی شهرداری  کرمان در خصوص آخرین وضعیت بازسازی این بنا به خبرنگار مهر گفت: کار مرمت بنا با جدیت و با استفاده از استاد کاران مجرب و البته توان علمی کارشناسان میراث فرهنگی استان کرمان در حال انجام است و به خوبی پیش می رود.

محمد رضا عسکری افزود: در ابتدا اولین کاری که در این پروژه انجام شد پاکسازی بنا بود زیرا به مرور زمان بنا در بخش هایی دچار ریزش شده بود و همچنین قسمت هایی از حمام نیز دچار آبرگفتگی شدید بود که این مشکلات در مرحله ابتدایی وقت ما را گرفت.

وی ادامه داد: بخشی از حمام در مالکیت شهرداری و بخشی نیز در مالکیت بخش خصوصی بود که در نهایت اقدامات لازم برای اجرای قانونی مرمت انجام شد.

مدیرعامل سازمان بهسازی و نوسازی شهرداری کرمان گفت: طبق بررسی ها و برنامه ریزی های انجام شده این حمام همچنان کاربری گذشته خود را حفظ خواهد کرد و مانند گذشته مردم کرمان می توانند برای استحمام سنتی از این مجموعه استفاده کنند، در زمین مجاور بنا که متعلق به شهرداری است سیستم های مدرنی با معماری سنتی از جمله سنا و جکوزی به کار گرفته می شود.

اصالت بنا در جریان بازسازی کاملا حفظ می شود

عسکری افزود: در مرحله مرمت به دلیل خسارات شدیدی که به حمام وارد شده بود مجبور شدیم از عکسهای قدیمی حمام را تهیه و در بازسازی مورد استفاده قرار دهیم که اصالت بنا حفظ شود.

از شش دانگ حمام چهار دانگ متعلق به شهرداری و بقیه متعلق به بخش خصوصی بود که برای مرمت بنا ابتدا مذاکراتی با طرف مقابل انجام شد و دو دانگ باقیمانده نیز خریداری شده استشهردار کرمان نیز در حاشیه بازدید از این بنای تاریخی در گفتگو با مهر اظهارداشت: مهمترین مشکل ما در بازسازی این حمام در مراحل ابتدایی خالی کردن حمام از آب و رفع رطوبت و استحکام بخشی بنا بود زیرا به دلیل تجمع آب در سال های گذشته بسیاری از قسمت های حمام دچار آسیب جدی شده بود.

علی بابایی با اشاره به پیشرفت ۴۰ درصدی در مرمت این بنای تاریخی افزود: از شش دانگ حمام چهار دانگ متعلق به شهرداری و بقیه متعلق به بخش خصوصی بود که برای مرمت بنا ابتدا مذاکراتی با طرف مقابل انجام شد و دو دانگ باقیمانده نیز خریداری شده است و کار با جدیت آغاز شد.

بابایی ادامه داد: بیش از دو میلیارد تومان تا کنون در جریان بازسازی این بنا هزینه شده است و با توجه به حجم کار پیش بینی می شود این میزان به سه میلیارد تومان خواهد رسید.

وی گفت: در نهایت بخشی از حمام همچنان کاربری اصلی را خواهد داشت و بخش دیگری به رستوران و چایخانه سنتی تبدیل می شود.

وی افزود: برای توسعه شهر کرمان باید صنعت گردشگری فعال شود و این صنعت هم تنها با مرمت بناهای تاریخی و بازگشت آنها به چرخه ساخت و ساز رونق خواهد گرفت.

به نظر می رسد حمام باغ لله بعد از باغ فتح آباد، مدرسه حیاتی و مقبره خواجه اتابک سومین بنای تاریخی ویران شده ای است که مرمت می شود و در چرخه صنعت گردشگری قرار می گیرد.