خبرگزاری مهر- گروه استانها: ۲۴ آبان، تولد علامه طباطبایی روز کتاب و کتابخوانی نام‌گذاری شده است. این روزها در حالی بحث مطالعه و کتابخوانی به یکی از مشکلات جامعه تبدیل شده که تلفن های همراه و تکنولوژی های جدید به راحتی جای خود را بین سنین مختلف جامعه باز کرده اند. دغدغه سرانه مطالعه و بی وفایی به یارمهربان، ما را بر آن داشت تا به سراغ رضا قوانلو، مدیرکل کتابخانه‌های عمومی استان گلستان برویم و از میزان آثار مطالعه بر کاهش آسیب‌های اجتماعی استان و همچنین برنامه‌های اجراشده طی این مدت باخبر شویم. مشروح گفتگو را در ادامه می‌خوانید.
*روز کتاب و کتابخوانی ثبت‌نام از علاقه‌مندان در کتابخانه‌ها به شکل رایگان انجام می‌شود، میزان استقبال برای عضویت در کتابخانه‌ها به چه صورت است؟
معمولاً برای ثبت‌نام در این روز ثبت‌نام استقبال خیلی زیاد و از حجم بالایی برخوردار است. البته ازنظر ما این امر نوعی آسیب است چراکه افراد حاضر هستند برای هر نوع خوراک و یا پوشاکی هزینه کنند اما برای عضویت در کتابخانه با بهترین امکانات سرمایشی، گرمایشی، فضا و کتاب‌های غنی چندین ماه صبر می‌کنند تا روز کتاب و کتابخوانی از راه برسد و بعد در این روز رایگان ثبت‌نام کنند. اگر ثبت‌نام با این نیت باشد زیبا نیست گرچه ما از حضور ثبت‌نام کنندگان خوشحال می‌شویم.
*لطفاً آمار استقبال از کتابخانه‌ها را عنوان کنید؟
به‌عنوان‌مثال در سال گذشته تنها کتابخانه میرفندرسکی گرگان در روز کتاب‌بین یک هزار و ۱۰۰ تا یک هزار و ۲۰۰ نفر مراجعه‌کننده برای ثبت‌نام رایگان داشت و این در حالی است که ما در ماه شاید ۳۰۰ عضو جدید داشته باشیم.
*میزان استفاده از فضای کتابخانه‌ها بیشتر توسط چه گروهی انجام می‌شود؟
نوجوانان و جوان بیشترین استقبال را در استفاده از فضای کتابخانه دارند اما نگرانی ما این است که بخش اعظم استقبال از فضای کتابخانه برای قرائت خوانی است نه مطالعه عمومی، افرادی که در کتابخانه‌ها حاضر می‌شوند عمدتاً دانش آموزان و افراد پشت‌کنکوری هستند.
*وضعیت کتابخانه‌ها در مدارس استان چگونه است؟
هر یک از مدارس استان فضایی به عنوان کتابخانه در اختیار دارند اما یکی از آسیب‌هایی که در بخش کتابخانه‌های مدارس در دهه ۸۰ انجام شد این بود که در این سال‌ها شغل کتابدار در مدارس حذف شد که متأسفانه این کار به ساختار فرهنگی جامعه لطمه زیادی زد، اگر این پست را حذف نمی‌کردند می‌توانست در فرهنگ‌سازی مطالعه و بالا بردن آمار مطالعه نقش خوبی داشته باشد.
*فضای مطالعاتی در ادارات گلستان چگونه است؟
در ادارات گلستان تعداد کمی کتابخانه وجود دارد اما اگر اداره‌ای اعلام آمادگی کند و فضای بالای ۸۰ متر را برای کتابخانه در نظر بگیرد ما به‌عنوان طرح کتابخانه مشارکتی آن مکان را راه‌اندازی می‌کنیم، همانند کاری که برای سازمان تبلیغات شهرستان رامیان، میراث فرهنگی و دانشگاه مائده در حوزه مشارکتی انجام‌شده است.
*میزان کمک خیرین به کتابخانه‌های استان چه میزان است؟
برای کمک خیرین اساسنامه‌ای تدوین‌شده است اما متأسفانه استقبال آن‌چنانی از سوی خیرین برای کمک نشده است که نیازمند فرهنگ‌سازی در این زمینه انجام شود.
در بخش وقف هم تاکنون گزارشی در این زمینه نداشتیم که این دو مسئله نیازمند فرهنگ‌سازی است.
*میزان توسعه‌یافتگی کشور با سرانه مطالعه را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
اگر به میزان سرانه مطالعه کشورهای توسعه‌یافته نگاهی بیندازیم کاملاً درمی‌یابیم که میزان مطالعه رابطه مستقیمی با این توسعه‌یافتگی دارد، از سوی دیگر در این کشورها میزان آسیب‌های اجتماعی با میزان مطالعه هم رابطه معکوس دارد یعنی هرچه سطح مطالعه بالاتر رود آسیب‌های اجتماعی در کشور کاهش پیدا می‌کند.
به‌عنوان‌مثال ژاپن کشوری است که میزان مطالعه بالایی دارد و اگر به آمار میزان جرائم در دادگستری گلستان نگاهی بیندازیم متوجه می‌شویم با کل ژاپن برابری می‌کند و این نشان از کم بودن سرانه مطالعه در استان و کشور ماست. آمار مجرمینی که به زندان‌ها می‌روند و پرسشنامه‌ای که پر می‌کنند نشان می‌دهد اکثرشان از سطح سواد پایینی برخوردار هستند و این میزان در بین افراد تحصیل‌کرده کمتر است و اگر ما می‌خواهیم این آمار کاهش پیدا کند حتماً باید سطح مطالعه را افزایش دهیم.
*برای فرهنگ‌سازی مطالعه در بین افراد جامعه چه راهکاری را پیشنهاد می‌کنید؟
افرادی که فرهنگ‌سازان این جامعه هستند باید فرهنگ‌سازی را از خود و خانواده خود شروع کنند به‌عنوان‌مثال اگر من که متولی امر کتابخوانی در استان هستم خودم مطالعه نداشته باشم و بخواهم دیگران را تشویق به مطالعه کنم تأثیرگذار نخواهد بود.
همچنین لازم است مطالعه در کودکان در خانواده‌ها فرهنگ‌سازی شوند، اگر فرهنگ‌سازی مطالعه در کودکان از سنین ابتدایی شکل بگیرد بعد از ۱۵ سال یک‌پوست اندازی فرهنگی در این زمینه صورت می‌گیرد، اگر امروز آمار مطالعه ما پایین است دلیلش این است که طی سالیان گذشته ما درگیر جنگ و بازسازی‌های بعدازآن بودیم و فرصتی برای این کار به وجود نیامد اما اگر از همین حالا به فرهنگ‌سازی شروع کنیم ۲۰ سال آینده شرایط ما در مطالعه فوق‌العاده می‌شود.
اگر فرهنگ‌سازی مطالعه در کودکان از سنین ابتدایی شکل گیرد بعد از ۱۵ سال یک‌پوست اندازی فرهنگی در این زمینه صورت می‌گیرد*تحلیل خود را از تأثیر فضای مجازی بر میزان مطالعه بگویید؟
فضای مجازی افراد نزدیک را از هم دور کرده و افراد دور را به هم نزدیک کرده است. متأسفانه شاهد این هستیم در جمع‌های خانوادگی پدر، مادر و فرزندان از یکدیگر فاصله گرفته‌اند و در فضای مجازی سیر می‌کنند و این در حالی است که با دیگر دوستان خود که در شهر یا کشور دیگری زندگی می‌کند رابطه و نزدیکی بیشتری دارد، استفاده از فضای مجازی انکارناپذیر است اما باید فرهنگ‌سازی شود.
*برنامه‌های اجراشده اداره کل کتابخانه‌های استان طی یک‌ساله گذشته به چه شکلی بوده است؟
طی یک سال گذشته تفاهم‌نامه همکاری با اداراتی مانند کانون پرورش فکری، پلیس فتا، دفتر امور بانوان استانداری، اداره کل پایانه‌های حمل‌ونقل، میراث فرهنگی، اداره کل زندان‌ها، بهزیستی دانشگاه مائده و شهرداری گرگان امضاشده است، در سال جاری حدود ۲۰ میلیون تومان از نویسندگان استانی و بومی خرید کتاب داشته‌ایم. بیش از ۵۰ هزار جلد اهدای کتاب از طرف مردم به کتابخانه‌ها انجام‌شده است و همچنین برگزاری مسابقه کتابخوانی رضوی، برگزاری ده‌ها عنوان نشست کتاب‌خوان و جلسات تخصصی جزئی از برنامه‌های اجراشده طی یک سال گذشته بوده است.
البته از ابتدای سال تاکنون حدود ۶۰ دستگاه رایانه و متعلقات برای کتابخانه‌ها تهیه‌شده، حدود ۳۳۰ میلیون دستگاه سرمایشی و گرمایشی در سطح استان خریداری و توزیع‌شده، حدود ۲۳۰ میلیون تومان هزینه قفسه و ... داشته‌ایم و بیش از ۲۴۰ ساعت آموزش برای کتابداران استان انجام داده‌ایم.
*وضعیت استان گلستان در رابطه با تعداد اعضای عضو، فضای مطالعه و نسخه‌های کتاب موجود چگونه است؟
ارتقای این شاخص‌ها در افق ۱۴۰۴ برای ما مهم است، طی یازده سالی که از سند چشم‌انداز بیست‌ساله کشور گذشته است ما باید طی این مدت به ۹۴۰ هزار و ۲۱۴ نسخه کتاب که وضعیت مطلوب ما بود می‌رسیدیم که خوشبختانه رسیده‌ایم.
در حال حاضر به ازای هر ۱۰۰ نفر ۴۴.۵ نسخه کتاب موجود داریم درصورتی‌که به ازای هر ۱۰۰ نفر باید ۴۹.۵ نسخه کتاب وجود داشته باشد و در این شاخص ۵ درصد عقب هستیم. فضای مطالعه به ازای هر ۱۰۰ نفر در حال حاضر ۱.۴۱ مترمربع که درواقع باید ۱.۵۳ مترمربع باشد، تعداد عضو هم به ازای هر ۱۰۰ نفر بعد از ۱۱ سال باید ۲.۳ باشد که در حال حاضر ۲.۱ درصد است.
در رابطه با تعداد کتابخانه‌ها هم باید گفت در حال حاضر ۷۵ باب کتابخانه در سطح استان داریم که ۵۷ عدد نهادی است و ۱۸ باب مشارکتی است، از این تعداد کتابخانه‌های نهادی هم ۳۵ کتابخانه شهری و ۲۲ کتابخانه روستایی است.
نظر شما