مجله مهر- فاطمه باقری: «کتاب در سبد خرید مردم ما جایی ندارد»،«سرانه مطالعه در ایران چند دقیقه در روز هم نیست»، «شبکه های اجتماعی و نرم افزار های موبایلی جای کتاب ها را گرفته اند»، «تیراژ کتاب ها خیلی پایین آمده و هزینه بالای کاغذ و چاپ حسابی نگران کننده است» و... هرچند وقت یکبار این عبارت های غم انگیز را می شنویم. کسی هم نمی داند فرمول درست و درمان این مشکلات چیست و چه نهادی وظیفه دارد کتاب خوانی را به سنت محبوب مردم تبدیل کند. اما همه این بی مهری ها و کتاب نخواندن ها دلیل نمی شود که آدم های دلسوز و خوش ذوق دست روی دست بگذارند و کاری نکنند. هر چندوقت یکبار در خبرها می خوانیم که طرح یا ایده ای برای تشویق مردم به کتابخوانی مطرح شده است. خیلی از نهادها و شخصیت های معروف، به هر بهانه ای دست به دست هم می دهند تا کتاب را سر زبان ها بیندازند و لزوم مطالعه آن را پیش بکشند. به بهانه هفته کتاب،چند مورد از این ایده های خلاقانه را مرور کرده ایم.
کتاب به جای «گُل»
«کتاب‌ها و کلمات، این دغدغه روزنامه‌نگاری بود که دلش می‌خواست جهان جای بهتری باشد. برای یادبود #رضا_رستمی، #کتاب_جای_گل بیاورید تا کتابخانه‌ای شود برای مردم شهرش و کودکانشان که پا روی شانه کتاب‌ها بگذارند و قد بکشند تا آرزوی رضا رستمی لااقل کمی رنگ واقعیت به خود بگیرد.» فوت محمدرضا رستمی، خبرنگار باسابقه سینما و دبیر سابق سرویس فرهنگ خبرگزاری خبرآنلاین، بهانه شروع طرح کتاب به جای گُل بود.
ایده هدیه دادن کتاب به جای تهیه دسته های گل های گران قیمت مجلس ترحیم، از طرف همسر مرحوم رستمی مطرح شد. احمد مسجدجامعی ۱۱۰ جلد کتاب ، سیدرضا صالحی امیری - به بهانه ۴۰ سالگی محمدرضا رستمی- ۴۰ جلد کتاب و محمدجواد ظریف از طرف انتشارات وزارت امور خارجه ۱۰۰ جلد کتاب به این کمپین هدیه کردند. قرار است این کتاب ها به کتابخانه اسدآباد همدان، شهر محل تولد و آرامگاه رستمی اهدا شود. این طرح بعد از درگذشت خانم «توران میرهادی»، نویسنده و پژوهشگر مطرح ادبیات کودکان هم ادامه پیدا کرده و شورای کتاب کودک از علاقمندان خواست به جای شاخه‌های گل ، به یاد خانم میرهادی چند جلد از کتاب «فرهنگنامه کودکان و نوجوانان» را برای مناطق محروم تهیه کنند.
کتاب به جای «نذری»
نذری دادن یک سنت قدیمی در فرهنگ و باورهای ماست. مدیر عامل انتشارات هزاره ققنوس هم با استفاده از همین سنت از سال ۸۸ سراغ این ایده رفت و حالا ۱۳ دوره نذری کتاب را برگزار کرده است:« هدف طرح “نذر کتاب” ترویج کتاب و کتابخوانی از طریق گره زدن سنت حسنه نذری دادن با برنامه کتابت را بخوان و جا بگذار است.این انتشارات از سال ۱۳۸۸ تا الآن ۱۲مرحله از طرح را انجام داده است.»
در ۱۲ مرحله گذشته تعداد ۶۰ هزار جلد کتاب ،با قیمت نزدیک به ۷۰۰ میلیون تومان به شکل نذری در اختیار علاقه‌مندان قرار گرفته است. هریک از این عناوین را باید پنج نفر مطالعه کنند:« با محاسبه‌ای که انجام شده، با برگزاری این طرح از قطع شدن یک میلیون و ۵۰۰ اصله درخت جلوگیری شد.»اطلاعات بیشتر درباره طرح نذر کتاب را در سایتNazreketab.com بخوانید.
کتاب به جای «حبس»
شهریور ماه سال گذشته بود که طرح جالب قاضی گنبدی سروصدای زیادی به پا کرد: مجرمان جرایم سبک می توانند به جای تحمل حبس، کتاب بخوانند. ایده «قاضی سید قاسم نقی زاده موسوی» به این شکل بود که در هر نامه اعزام متهم به زندان اعلام می شود که به او ابلاغ کنند تا روز جلسه دادگاه ۵ جلد کتاب بخواند و خلاصه آن را به همراه یک حدیث برای قاضی بفرستد.
کتاب ها را هم از محل بودجه مجازات های جایگزین حبس، برای کتابخانه زندان گنبد کاووس خریده اند:«کتاب ها به نحوی انتخاب شده که برای همه زندانیان صرف نظر از میزان سواد و آگاهی و با هر میزان معلومات و برای هر سنی قابل استفاده باشد، از کتاب هایی به زبان خیلی ساده تا کتاب های تخصصی. حتی کتاب های قصه کودکان خردسال برای استفاده مادران آن ها در زندان تهیه شده است. » نظر قاضی نقی زاده این بود که طرح مطالعه کتاب در زندان علاوه بر نکات مثبت فردی و اجتماعی ، درگیری و خشونت بین زندانیان را هم کم می کند. علاوه بر این، تحمل حبس اثرات مادی و روانی جبران ناپذیری برای مجرم و خانواده او دارد ، پس تا جایی که ممکن است می شود آن را با اتفاقات فرهنگی جایگزین کرد.
کتاب به جای «مهریه»
توافق عروس و دامادها سر مهریه های عجیب و غریب همیشه پای ثابت خبرهای پرطرفدار بوده است. اردیبهشت سال ۹۱ خبر جالبی از یکی از همین مهریه های خاص منتشر می شود:« یک عروس و داماد کتابخوان حرفه ای ۵۰۰ جلد کتاب را به عنوان مهریه در نظر گرفته اند.» طبق ادعای آقای داماد، این اولین بار است که چنین مهریه ای در ایران ثبت می شود:« من و همسرم هر دو کتابخوانیم و کتابخانه شخصی داریم و به دلیل همین علاقه، توافق کردیم که ۵۰۰ جلد کتاب را به عنوان مهریه در نظر بگیریم. به دلیل رعایت قانون شرعی و لزوم مشخص بودن مبلغ مهریه، مبلغ ۵ میلیون تومان برای قیمت کل این ۵۰۰ جلد کتاب در نظر گرفته شد. هدف من و همسرم این بود که بگوییم هنوز افراد علاقه‌مند به کتاب مانند ما وجود دارند که فرهنگ کتابخوانی برایشان اهمیت بسیار زیادی دارد، به طوری که کتاب را در متن زندگی‌شان قرار می‌دهند.»
ممکن است عروس خانم طی مثلا ۶ سال کتاب‌های دلخواهش را انتخاب کند، اما این کتاب‌های قدیمی نایاب نخواهند بود و آثار روزند. در پایان این خبر آمده بود که مدیر عامل خانه کتاب هم برای این عروس و داماد دوستدار کتاب، هدیه ویژه ای در نظر گرفته است.
کتاب به جای «سررسید»
«می دانستید برای تولید ۲۰۰نسخه سررسید، حداقل یک درخت تنومند قطع می شود؟ می دانستید کتاب برخلاف سررسید، سال ها برای ما می ماند و دهها نفر هم می توانند از آن استفاده کنند؟» اسفندماه سال ۹۴ پویش «نه به سررسید» از طریق پیامک ها و پیام های شبکه های اجتماعی بین مردم مطرح شد.
بعد از آن هم خیلی از هنرمندان و شخصیت های معروف در پیام های عیدانه شان از مرم خواستند به جای «سر رسید روی سررسید گذاشتن» ، برای همدیگر کتاب بخرند و عیدی بدهند. «خانه کتاب» هم از ۱۵ اسفند با برگزاری طرح «عیدانه کتاب» به این طرح کمک کرد و به همه مردم ۲۰هزار تومان کمک هزینه خرید کتاب عیدی داد. بعد هم از آنها خواست طرح عیدی کتاب را با هشتگ‌های #عیدانه_کتاب و #کتاب_عیدی_دهیم به دیگران معرفی کنند و نظرهایشان را به گوش مسئولان مربوطه برسانند.
نظر شما