كتابهاي شيعه را با وجود محدوديت ها در جهان اسلام عرضه مي كنيم

به گزارش خبرنگار كتاب مهر ، علي رغم اينكه محدوديت هاي ايجاد شده براي ناشران ايراني شركت كننده در هفتمين نمايشگاه كتاب جده ( معرض الكتاب جده )غير قابل پيش بيني بود اما ذره اي از انگيزه آنها براي حضور در اين نمايشگاه كاسته نشده است .

محدوديت هاي اعمال شده از سوي " وزارت اعلام " دولت عربستان سعودي و مسئولين برپايي نمايشگاه تخصصي كتاب جده به حدي زياد است كه بيش از 60 درصد از كتابهاي فرستاده شده از سوي ايراني ها اجازه عرضه در نمايشگاه را نيافتند . در نگاه اول شايد به نظر برسد كه با وجود اين محدوديت ها اصلا چرا بايد ناشران ايراني در اين نمايشگاه شركت كنند  ولي انگيزه اي قوي در آنها براي عرضه كتابهايشان ديده مي شود .

وقتي از ناشران ايراني دليل حضورشان در اين نمايشگاه مي پرسيم همگي بر يك نكته تاكيد دارند و آن نياز به برقراري ارتباط با شيعيان بومي عربستان است كه علاقه مندند كتابهاي معارف اهل بيت را تهيه كند . شاهد اين مطلب گفتگويي است كه با مرتضي آخوندي مدير " دارالكتب الاسلاميه " در مورد حضورش در اين نمايشگاه ارائه شد .

وي گفت : اين محدوديت ها انگيزه ما در شركت در اين نمايشگاه را از بين نمي برد چون ما اصلا به سود مادي فكر نمي كنيم ، من به شيعياني فكر مي كنم كه براي تهيه كتابهاي خود با مشكلات زيادي مواجه هستند و اگر بتوانم حتي يك دوره از مجموعه " بحار الانوار " يا كتابهاي " مناقب اهل بيت " را به دست خواستاران آنها برسانم به هدفم رسيده ام .

با اين مقدمه دومين سال حضور ناشران ايراني در نمايشگاه كتاب جده همزمان با هفتمين سال برگزاري اين نمايشگاه يكي از رويدادهاي مهم فرهنگي در جهان اسلام و منطقه محسوب مي شود چه اينكه حضور و فعاليت ناشران ايران و ناشران شيعه بيش از همه دوره هاي قبل مسئولين برگزاري نمايشگاه را غافلگير كرد و آنها با ايجاد محدوديت سعي كردند كه ناشران ايراني را از حضورشان منصرف كنند .

از جمله اقداماتي كه با اين هدف انجام دادند ترخيص ديرهنگام كتابها از گمرك و همزمان با بازگشايي نمايشگاه بود كه باعث شد بخش عمده اي از ناشران ايراني روز اول نمايشگاه را از دست بدهند . همچنين بعد از بازگشايي نمايشگاه و حضور اين ناشران در حركتي بي سابقه به غرفه هاي ناشران مراجعه كردند و كتابهاي زيادي را جمع آوري كردند .

****

به جز ايران كه ناشران شيعه بر اساس برنامه اي مشخص در تمامي نمايشگاه هاي كتاب در كشورهاي عربي حضوري فعال دارند ، ناشران شيعه لبنان هم به دليل اشتراكات عربي در اين نمايشگاه ها حضور پيدا مي كنند و البته به نسبت ناشران ايراني محدوديت هاي آنان كمتر است .

پراكندگي شيعيان در تمامي كشورهاي عربي يكي از دلايل عمده حضور ناشران شيعه در اين كشورها و عرضه كتاب در نمايشگاه هاي فصلي و ساليانه مختلف است .

ناشران ايران ، عراق و لبنان بر اساس پيوندهاي فكري كه با يكديگر دارند براي حضور در اين نمايشگاه ها برنامه ريزي مي كنند و در صورت وجود مشكل براي هركدام ، شرايط عرضه كتابهاي يكديگر را در نمايشگاه هاي مختلف فراهم مي كنند .

ساليانه بيش از 30 تا 35 نمايشگاه گوناگون در سراسر جهان اسلام برپا مي شود كه از تاجيكستان تا روسيه ، آذربايجان ، تركيه ، لبنان ، اردن ، تونس ، الجزاير ، مصر ، عربستان ، عراق ، قطر ، امارات ، اندونزي ، تايلند ، بنگلادش ، چين و ديگر كشورهاي اين خطه پراكنده شده است و در تمامي اين كشورها شيعياني وجود دارند كه نياز شديدي به دسترسي به منابع دست اول اسلامي و معارف اهل بيت دارند كه همين نياز دليل اصلي حضور پرهزينه ناشران شيعه در اين نمايشگاه ها است .

برخي ناشران به نمايندگي از ناشراني كه توان حضور در نمايشگاه هاي خارجي را ندارند كتابهاي ديگران را به معرض ديد مي گذارند و ناشران ايراني هم براي كشور عراق و لبنان - كه از جنگ 33 روزه خلاص شده - كتاب چاپ مي كنند و به اين كشورها مي فرستند .

به عنوان نمونه مي توان به اقدام قابل ستايش انتشارات " البلاغ " - كه دفتر مركزي آن در تهران است - در انتشار بيش از 50 عنوان كتاب از مولفان و پديد آورندگان عراقي اشاره كرد كه بر اساس توسعه همين پيوندها و در شرايط پس از سقوط جزب بعث در عراق و باز شدن فضا براي فعاليت ناشران شيعه در اين كشور صورت مي گيرد .

با نگاه به اين شرايط و سابقه درك شرايطي كه ناشران ايراني براي حضور در " نمايشگاه كتاب جده " - كه هم اكنون در حال برگزاري است - معناي ديگري پيدا مي كند . در اين نمايشگاه مي توان حضور ناشران ايراني را مكمل حضور ناشران لبناني دانست ؛ همچنين اگرچه نشر كتاب لبنان در جريان جنگ اخير خسارت هاي فراواني ديد اما با مساعدت برخي از ناشران ايراني و عراقي موفق شدند برخي از كتابهاي خود را به نمايشگاه كتاب جده برسانند .

با مشكلي كه براي لبنان و نشر آن پيش آمد امسال فقط دو ناشر لبناني توانستند كتابهاي خود را به جده ارسال كنند و به اين خاطر نشر ايران حضور پررنگ تري در اين نمايشگاه پيدا كرد .

واقعيت اين است كه ناشران ايراني اگرچه دو سال است كه در نمايشگاه كتاب جده شركت مي كنند اما از نخستين سال هاي برپايي اين نمايشگاه كتابهاي خود را از طريق ناشران شيعه لبناني در اين نمايشگاه شركت مي دهند .

و نكته آخر اينكه علي رغم وجود دستگاه هاي موازي و گوناگون كه با هدف ترويج نشر كتاب شيعه بوجود آمده اند اما با اين همه حضور و پيوستگي ناشران بخش خصوصي كه سابقه فعاليت برخي از آنها به يك قرن مي رسد بيشتر و عملكرد آنها به مراتب از دستگاه ها و نهادها بيشتر است .

شاهد اين گفته اين است كه در هفتمين نمايشگاه كتاب جده ناشران بخش خصوصي ايران عناوين كتابهاي ناشران و نهادهاي دولتي را هم عرضه كرده اند و اين خود گواهي است بر اينكه روش هاي كنوني حمايت از نشر كتاب در جهان اسلام از بخش خصوصي موفق تر نبوده اند .
-------------------------
مسعود لواساني