به گزارش خبرنگار مهر، كورش نريماني نمايشنامه نويس و كارگردان تئاتر گفت: "زماني جنگي در كشور ما رخ داد كه ما آن را مانند همه ملت هاي ديگر با پوست، گوشت و استخوان لمس كرديم. جنگ همچنان ادامه داشت كه جشنواره هاي تئاتر سنگر، تئاتر كرمانشاه و ... برگزار شد. در آن زمان كه هنوز جنگ بود، حضور يك گروه از يك شهرستان موشك زده، بمباران شده و ويرانه در يك جايي كه نمايشنامه نويس آن تنها سه روز بتواند نفس بكشد، كافي بود و در آن شرايط كسي به كيفيت آثار كاري نداشت و تنها كافي بود آن اثر رنگ و بوي جهبه داشته باشد."
وي ادامه داد: "اما اين اتفاق پس از جنگ شكل ديگر به خود گرفت. من دوراني كه جنگ رخ مي داد و دوراني كه جنگ به پايان رسيد را از هم تفكيك مي كنم و به عنوان يك نمايشنامه نويس و كسي كه به هر حال به اندازه سهم خودم در جريان كليت تئاتر هستم معتقدم اين گونه تئاتر با همه مشكلات خود خارج از كليت تئاتر كشور نيست."
نريماني تصريح كرد: "من اصلا معتقد نيستم كه تئاتر جنگ بايد ژانر جداگانه اي داشته باشد، اين نگاه موجب مي شود تئاتر متصدي پيدا كند و كساني پيدا شوند كه به هنرمند بگويند چه مي خواهند و چه نمي خواهند و براي او شرط بگذارند. اين نوع برخورد نه تنها اصلا براي هنرمند بلكه براي قشر مخاطب و كساني كه دلسوزانه مي خواهند براي هنر و بنياد حفظ آثار دفاع مقدس كاري انجام دهند، جايز نيست."
اين نمايشنامه نويس ضمن اظهار تأسف از اينكه كل بحث اين ميزگرد به سمت برگزاري جشنواره رفته متذكر شد: "من معتقدم اگر جشنواره تئاتر دفاع مقدس صد سال ديگر هم جلو مي رفت هيچ اتفاقي براي اين نوع تئاتر رخ نمي داد. همان طور كه با متوقف شدن آن نيز هيچ اتفاقي نيفتاده است. من معتقدم هيچ يك از مسئولان متولي نيستند كه بگويند ما به تئاتر نيازمنديم يا نه، چون در رأس مملكت اين نيازمندي احساس نشده است."
نريماني در ادامه خاطرنشان كرد: "من به عنوان يك هنرمند تئاتر هنوز نفهميده ام آيا مسئولان خواستار هنر تئاتر هستند يا خير؟ و به عنوان يك ضرورت فرهنگي به آن فكر مي كنند يا خير؟ آيا تئاتر در كشور ما فقط يك دكور است؟"
وي با اظهار تأسف از اينكه همه چيز تئاتر دفاع مقدس تحت سيطره برگزاري يك مناسبت به اسم جشنواره خلاصه شده، متذكر شد: "كساني كه اكنون بايد بحث اين تئاتر را پيش ببرند دو دسته اند: يكي هنرمندان و ديگري متوليان كه متأسفانه هيچ كدام هم حرف يكديگر را نمي فهمند. نه متولي مي تواند حرف هنرمند را كه به آن اعتقادي ندارد، بپذيرد و نه هنرمند حاضر است هر چيزي كه مدير مي گويد، انجام دهد."
كارگردان نمايش "دن كاميلو" گفت: "در فراخوان تئاتر دفاع مقدس براي هنرمند شرايط گذاشته مي شود كه بايد موضوع آثارتان اين باشد، به فلان شخص و فلان جا برنخورد و غيره. به نظر من اين توهين بزرگي به يك هنرمند است. من به عنوان يك هنرمند حتي اگر از گرسنگي بميرم هرگز حاضر نيستم در چنين جشنواره اي شركت كنم. به نظر من در اين صورت بايد مسئولي كه اين فراخوان را نوشته خودش اثر هنري خلق كند."
وي افزود:" كدام جشنواره معتبر جهان براي هنرمندان شركت كننده اش تعيين تكليف مي كند؟ به نظر من اين توهين است. جنگي اتفاق افتاده، بعد در تمام آثاري كه پيرامون آن خلق مي شود انگاررزمنده اي كه از او صحبت مي شود تنها با مسئول مربوط نسبت فاميلي داشته است. در حالي كه خيلي از هنرمندان نيز هستند كه خود يا خانواده شان در جبهه هاي جنگ حضور داشته اند. اگر واقعا معناي جنگ تحميلي و جبهه براي مسئولان چيز ديگري است، براي من قابل درك نيست. من نمي فهم اين مسئولين چه تلقي از هنر مردمي دارند؟ اگر تلقي آنها اين است كه هر چه ما مي گوئيم، درست است اين تلقي بسيار پيش پا افتاده و بي رحم است."
نريماني در ادامه اظهار كرد: "هيچ مسئولي در كشور ما امنيت شغلي ندارد و نمي داند چقدر مي تواند در سمت خود باقي بماند تا بتواند كار خود را به خوبي انجام دهد و برنامه ريزي كند. مديري كه قرار است براي تئاتر تصميم گيري كند و اساسنامه بنويسد در اين شرايط چه چشم اندازي براي آينده هنر تئاتر خواهد داشت؟ براي به ثمر نشستن يك اتفاق فرهنگي بايد يك نسل عمر خود را صرف كنند و حداقل 30 سال وقت لازم است."
در ادامه بحث مهرداد راياني مخصوص خاطرنشان كرد: "من صحبت هاي آقاي نريماني را با ديدگاهي ديگر مطرح مي كنم. ما معتقديم تئاتر دفاع مقدس نيازمند جريان مستمر است، تئاترهاي دفاع مقدس بايد اجراي عمومي شود و مورد حمايت هر نهادي كه خود را متولي آن مي داند قرار بگيرند."
وي همچنين با بيان اين مطلب كه فلسفه پيدايش بنياد حفظ آثار و نشر ارزش هاي دفاع مقدس و انجمن تئاتر انقلاب و دفاع مقدس نيز همين بوده، تصريح كرد: "پيشنهاد من اين است؛ اگر مي خواهيد جشنواره با كيفيت ايده آل برگزار كنيد بايد قبل از آن براي تئاتر دفاع مقدس در هر استان حداقل يك سالن و 12 اجراي عمومي در نظر بگيريد. اين نيازمند هزينه زيادي هم نيست و وقتي شما اسم تئاتر دفاع مقدس را بياوريد از هر نهاد، مركز و استانداري كه كمك بخواهيد، حتما با شما همكاري خواهند كرد. بايد جريان تئاتر دفاع مقدس در شكل اجراي عمومي تداوم يابد."
كورش نريماني نيز در مورد تفاوت هاي مفاهيم تئاتر جنگ در دنيا با تئاتر دفاع مقدس در كشور ما خاطرنشان كرد: "همه هنرمندان با توجه به فرهنگ كشور خود مي نويسند و تئاتر اجرا مي كنند، تمام علايق و سلايق يك هنرمند با جغرافياي سرزمينش پيوند خورده اما اساسا بحث مقاومت يك مفهوم ارزشي است و در همه دنيا هر گاه ملتي از خود دفاع كند، آن كار ارزشي محسوب مي شود و هيچكس به مقاومت ملت خود نگاه تمسخرآميزي ندارد."
وي افزود: "اما معتقدم ما ملتي هستيم كه از هر چيزي كه بيش از حد تعريف مي كنيم، آن چيز را آرام آرام از دست مي دهيم و به روزمرگي مي كشانيمش. تئاتر دفاع مقدس هم از اين دست مقوله هاست كه شايد به دليل ناآشنايي در اين زمينه كار به جايي رسيده كه از نويسنده پرسيده مي شود شما چرا در اين ژانر نمي نويسيد. در حالي كه از نويسنده نبايد چنين سئوالي را پرسيد، نويسنده خودش اگر اين احساس در وجودش به غليان درآيد مطمئنا مي نويسد. اگر هنرمند تئاتر اجازه اجرا و جايي براي ارائه اثر خود داشته باشد و بتواند با مخاطبش ارتباط برقرار كند، قطعا مي تواند به ارزيابي كار خود برسد. وقتي نمايشنامه نويس تنها با يك جشنواره كه براي شركت در آن بسياري شرايط قيد شده، مواجه مي شود طبيعي است كه دلسرد مي شود و اگر هم بنويسد آن را در كشو خانه اش مي گذارد."
هيهاوند نيز در ادامه متذكر شد: "تئاتر دفاع مقدس نيروهاي بسيار كارآمدي دارد، اصولا تئاتر هميشه نيروهاي كارآمدي دارد، زيرا پيشتاز است و هنرهاي ديگر به ويژه سينما از اين هنر الگوبرداري مي كنند. نمونه آن آثار عليرضا نادري است كه به نظر من ايشان يكي از اميدهاي آينده تئاتر كشور ما هستند."
نريماني نيز با اشاره به كمرنگ شدن فعاليت هاي عليرضا نادري گفت: "چرا امروز عليرضا نادري ديگر در جريان تئاتر دفاع مقدس يا جشنواره تئاتر دفاع مقدس حضور ندارد؟ چون دارد كار خودش را انجام مي دهد."
هيهاوند نيز افزود: "آقاي نادري تا دوره اي وجود داشت و به نظر من نقدهاي ايشان در زمينه جنگ تا حدودي هم درست است. اين هنرمند كمي فراتر از زمان خود مي نويسد.به نظر من نيروي فني، اداري و هنري در تئاتر دفاع مقدس به اندازه كافي وجود دارد، اما آنچه نيست نبودن حمايت قوي مالي از طرف مديريت تئاتر است. اگر پول به اندازه كافي هزينه شود و اگر سيستم اداري در خدمت تئاتر باشد، من فكر مي كنم باقي صحبت هاي مسئولان بهانه است؟"
وي همچنين در پاسخ به اين صحبت خبرنگار مهر كه مديريت و برنامه ريزي نيز در اين ميان بسيار مهم است، به طوري كه ما در حوزه تئاتر كشور اكنون شاهد افزايش بودجه تئاتر هستيم اما تاكنون برنامه ريزي، سياستگذاري مشخص و اتفاق خاصي در حوزه تئاتر كشور رخ نداده، گفت: "من معتقدم در حوزه تئاتر ما به اندازه كافي نيرو و توان آن را داريم كه يك جشنواره ايده آل برگزار كنيم. اگر بنياد مسامحه كند آن وقت بايد پاسخگو باشد. البته منظورم مديريت هنرهاي نمايشي بنياد حفظ آثار و نشر ارزش هاي دفاع مقدس نيست."
متوسلي مسئول هنرهاي نمايشي بنياد حفظ آثار و نشر ارزش هاي دفاع مقدس نيز در اين باره تصريح كرد: "اگر من مدير از اين نيروهاي فعال تئاتري در صحنه به خوبي استفاده نكنم و از آنها حمايت لازم را به عمل نياورم، اين نيروها به نيروهاي دلزده و سرد تبديل خواهند شد."
وي ادامه داد: "بخش هنرهاي نمايشي بنياد حفظ آثار و نشر ارزش هاي دفاع مقدس در زمينه نيروي انساني براي برگزاري جشنواره تئاتر دفاع مقدس هيچ نگراني ندارد. اگر امروز نمايشنامه نويس و كارگردان تئاتر دفاع مقدس از هنرمندان حرفه اي تئاتر تفكيك شده اند، در شرايطي كه برنامه ريزي و حمايت مديران باشد همه هنرمندان به سمت اين نوع تئاتر گرايش پيدا مي كنند."
متوسلي افزود: "اگر من مدير دايره تئاتر دفاع مقدس را نبندم، هيچ هنرمندي خود را خارج از اين دايره نمي بيند. من مدير ديگر نبايد خودم را در حوزه نيروهاي هنري و فني دخالت بدهم. البته معتقدم در مواردي كه ناشي از بي اطلاعي هنرمند از مسايل فني جنگ است، بايد او را راهنمايي كرد و گفت مثلا اين طور تفنگ گرفتن اصلا در جنگ وجود نداشته است."
اين مسئول خاطرنشان كرد: "اگر شرايط و امكانات براي ارائه تئاتر دفاع مقدس از طرف من مدير مهيا شود، بهترين هنرمندان جذب تئاتر دفاع مقدس مي شوند و اين تئاتر رشد مي كند. بزرگترين اشتباه من مدير زماني است كه فكر كنم قرار است هنرمنداني در عرصه تئاتر دفاع مقدس بسازم، وقتي اين فكر ايجاد شود كه قرار است من روي انديشه هنرمندان كار كنم و آنها را بسازم، همين مي شود كه حرف يكديگر را نخواهيم فهميد. بايد مديريت تئاتر دفاع مقدس در عرصه كل خود را خدمتگزار اين هنر بداند."
در ادامه كورش نريماني به عنوان يك نمايشنامه نويس امروز تئاتر ايران در پاسخ به اين سئوال كه آيا تئاتر دفاع مقدس هنوز در جامعه مخاطب دارد و در آينده نيز خواهد داشت، گفت: "به نظر من هر موضوعي اگر درست به آن پرداخته شود، در هر زماني مي تواند جذاب باشد. هر موضوعي مربوط به جنگ و دفاعي كه هنوز بيش از 20 سال از آن نگذشته مي تواند براي مخاطب امروز جذاب باشد، ولي شرايطي دارد كه من احساس مي كنم اين شرايط هنوز از سوي متوليان آن درست درك نشده است. مسئولان ما هنوز به ضرورت هنر تئاتر پي نبرده اند، هر قصه اي را 10 نفر مي توانند 10 شكل مختلف تعريف كنند ولي اينكه ما بهترين قصه ها را كنار بگذاريم و كليشه اي ترين قصه ها را روي صحنه ببريم، مطمئنا چنين تئاتري تماشاگر خود را از دست مي دهد."
هوشنگ هيهاوند نيز در اين باره معتقد بود: "هر چه از جنگ فاصله بيشتري مي گيريم، اتفاقات هم شكل ديگري مي گيرد. به نظر من اگر از سرعت عمل توليد آثار دفاع مقدس كاسته نشود و از هنرمندان اين آثار با دادن امكانات،ساخت سالن در شهرستان هاي مختلف يا دادن امكان اجراهايي تحت عنوان برگزاري هفته هاي تئاتر دفاع مقدس و چاپ آثار اين هنرمندان حمايت شود، مخاطب خود را خواهد داشت. من معتقدم ظرفيت هاي زيادي براي جذب هنرمنداني مانند عليرضا حنيفي يا حتي عليرضا نادري كه در حقش تا حدودي هم ظلم شده، وجود دارد."
اين هنرمند تئاتر دفاع مقدس همچنين در مورد اينكه آيا براي هنرمندان هم دغدغه كاركردن در اين زمينه وجود دارد يا خير گفت: "اگر به هنرمندان كمي آزادي عمل بدهند و نگاه نظارتي را كم كنند، به اين موضوع كمك مي كند. دغدغه جنگ و دفاع مقدس به ناچار وجود دارد، حال زماني من هيجان زده به جنگ نگاه مي كنم و زماني حكيمانه به آن فكر مي كنم."
وي خاطرنشان كرد: "بعد از اتفاقاتي كه در يازدهمين جشنواره تئاتر دفاع مقدس افتاد، هنرمندان زيادي دلزده و از جشنواره تئاتر دفاع مقدس سرخورده شدند. اما در مجموع فكر مي كنم اگر فضا را باز بگذاريم و بچه ها خيالشان از مسايل تداركاتي كارشان راحت باشد، دغدغه ايجاد مي شود. اگر مسئولان ما با ديد آقا بالاسر به هنرمندان نگاه كنند، اين دغدغه از بين مي رود و هنرمند دغدغه هاي خود را بروز نمي دهد."
وي افزود: "نگاه ما در حال رشد و تغيير است و اميدوارم اين رو به تكامل باشد و زماني نرسد كه ما به خاطر افق هاي ديگر همه چيزهايي را هم كه وجود داشته از بين ببريم. هر چند ذات هنر ماناست، اما ما نبايد مانع شويم تا سدي مقابلش ايجاد كنيم، هنرمندان هم قطعا اين را درك خواهند كرد تا زماني كه امكانات ما محدود است بهترين ها انتخاب مي شوند و خطوط قرمز وجود دارد."
هوشنگ هيهاوند در ادامه اين نشست خطاب به مسئول هنرهاي نمايشي بنياد حفظ آثار و نشر ارزش هاي دفاع مقدس گفت: "آيا بنياد آمادگي اين را دارد كه هر كسي مي خواهد بيايد تئاتر دفاع مقدس كار كند؟" و متوسلي با پاسخ مثبت تصريح كرد: "اما در اينجا بايد نوع حمايت و برنامه ريزي براي تئاتر دفاع مقدس را تعريف كنيم. راحت ترين پاسخ پاك كردن صورت مسئله است و ديگر اينكه ببنيم آيا هر كس تئاتر دفاع مقدس به بنياد ارائه مي كند، حمايت مي شود يا نه؟ به نظر من بايد يك مقدار هنرمندانه و با بينش كار كرد. يكي از راههاي درست اين است كه بنياد در برنامه ريزي خود از همه نمايش هايي كه موضوع تئاتر دفاع مقدس در آنها قرار دارد، حمايت كند. نمونه آن جشنواره تئاتر فجر سال گذشته كه بنياد از آثاري كه با موضوع ايثار و شهادت حمايت كرد، يا در شهرستان از نمايش هايي كه به نوعي با موضوع دفاع مقدس ارتباط دارد، حمايت كند."
متوسلي ادامه داد: "اكنون بنياد با كمي زيركي و درايت مي تواند نمايش هاي در حال اجرا را كه درباره دفاع مقدس است جدا از قرارداد و دستمزد مورد تشويق خاص قرار دهد. همچنين بايد به مديران نمايشي كشور نيز اين را تفهيم كنيم همه آثاري كه با موضوع دفاع مقدس توليد مي شوند تنها به بنياد مربوط نمي شوند."
راياني نيز گفت: "من فكر مي كنم شما اين موضوع را معكوس عنوان مي كنيد، اتفاقا بنياد بايد متولي اين حركت ها شود سپس ديگر متوليان تئاتر كشور از آن حمايت كنند. اصلا فلسفه به وجود آمدن بنياد حفظ و نشر آثار دفاع مقدس همين بوده است."
متوسلي در پاسخ به راياني خاطرنشان كرد: "عنوان اين بنياد كه بنياد توليد آثار دفاع مقدس نيست! من معتقدم به اندازه كافي در جريان خالص تئاتر كشور دفاع مقدس جريان دارد و كافي است ما از آن حمايت كنيم. اگر ما اين كار را انجام داديم، موضوع دفاع مقدس به تار و پود تئاتر كشور نفوذ مي كند و اگر موضوع را تفكيك كنيم براي آن متولي مشخص مي شود. بايد براي تئاتر دفاع مقدس برنامه ريزي كلي شود و بنياد تنها يك مبنا براي اين تئاتر شود، در اين شرايط با رفتن من مدير ديگر اتفاقي رخ نمي دهد."
وي ادامه داد: "من منكر زحمات مديران قبلي بنياد نيستم و هيچگاه عملكرد آنها را زير سئوال نمي برم، من انگيزه هاي اميدواركننده اي دارم كه به عنوان يك مدير اگر حركت هاي گذشته را نفي كنم و بر تلاش هاي دلسوزانه گذشته خط قرمز بكشم نمي توانم به كارهاي خودم هم اميدوار باشم. شما مي گوييد برنامه ريزي كرده ايد ديگران خرابش كرده اند، شما مي گوييد در مقطعي در بنياد جشنواره تئاتر دفاع مقدس برگزار مي كرديد اما امروز تعطيل شده، آيا اين تعطيلي باقي ماند؟"
متوسلي همچنين در مورد چگونگي مميزي و خط قرمز در برنامه هاي جديد بنياد حفظ آثار و نشر ارزش هاي دفاع مقدس در حوزه تئاتر توضيح داد: "امكان حذف چيزي به نام خط قرمز را نداريم. ما در زندگي روزمره خود، كلام و نوع نگاه و برخورد هم خطوط قرمز داريم. كجاي دنيا هر تئاتري بدون بازبيني اجرا مي شود؟ اما ما بنا نداريم سخت گيري كنيم، معتقديم نبايد به شخص رزمنده، جانباز و غيره در اثر هنري توهين شود، در واقع ما بنا داريم خط قرمزمان روي خط توهين باشد و قرار نيست فقط از آثاري كه از ديدگاه بنياد تعريف و تمجيد مي كنند، حمايت كنيم."
راياني نيزدراين باره گفت: "تئاتر دفاع مقدس از عنوانش هم مشخص است كه بايد نشانه هايي از دفاع مقدس در خود داشته باشد، مميزي همه جاي دنيا وجود دارد حتي در آمريكا كه آن را تلويحا مهد آزادي مي نامند. مميزي در هر كشوري متناسب با شرايط و قوانين خاص خود شكل مي گيرد. ما به عنوان يك هنرمند در مملكتي زندگي مي كنيم كه قانون اساسي دارد كه اگر آن را قبول نداريم بايد برويم و اگر نه بايد بمانيم و كار خود را ادامه دهيم اما انتقادات خود را هم بيان كنيم تا به خواسته هاي خرد جمعي دست پيدا كنيم. اگر همه ملت ايران به يك وفاق برسند مي تواند موفق شوند."
راياني با بيان اين مطلب كه "من هم با توهين به رزمندگان، جانبازان و كساني كه براي ما جنگيده اند در تئاترهاي دفاع مقدس مخالفم" خاطرنشان كرد: "اما معتقدم فضاي نقد آزاد در اين حوزه وجود ندارد و مسئولان ما كمتر حاضرند حرف بشنوند و بيشتر دوست دارند به هنرمند بگويند اين كار را بكنيد، اين كار را نكنيد."
رئيس انجمن نمايشنامه نويسان تئاتر دفاع مقدس همچنين در مورد نقش حمايتي اين انجمن براي رشد نمايش هاي پيرامون دفاع مقدس توضيح داد: "انجمن در تعريف جديد خود بيشتر در حوزه پژوهشي و نظري كار مي كند و در اين چند ماه اخير دنبال پيدا كردن عواملي براي حمايت از تئاتر دفاع مقدس است. اما من معتقدم آنچه تئاتر را تئاتر مي كند اجراي عمومي است، بايد از تشريفات حاشيه اي كاست و اجراي عمومي را مهيا كرد."
وي در مورد علت دخالت نكردن انجمن تئاتر مقاومت در آخرين دوره هاي برگزاري جشنواره تئاتر دفاع مقدس نيز گفت: "يك زماني بنياد حفظ آثار دفاع مقدس به اين نتيجه رسيد كه بهتر است براي برگزاري جشنواره تئاتر دفاع مقدس از انجمن تئاتر مقاومت كمك بگيرد و كار خود را جلو ببرد، اما امروز ديگر اين نگاه برايش وجود ندارد."
در پايان اين نشست سه ساعتي بار ديگر از مسئول هنرهاي نمايشي بنياد حفظ آثار و نشر ارزش هاي دفاع مقدس درباره برگزار شدن يا نشدن جشنواره دوازدهم تئاتر دفاع مقدس پرسيده شد و متوسلي پاسخ داد: "من اگر بتوانم پشتيباني لازم را ايجاد كنم كه بر اساس آن بتوانم يك جشنواره فاخر تئاتر دفاع مقدس برگزار كنم، جشنواره را برگزار خواهم كرد و اگر از امكانات خوبي برخوردار نبودم و احساس كردم در اين جشنواره شأن هنرمند حفظ نمي شود كار ديگري انجام خواهم داد و از نمايش هاي اجراشده همه هنرمنداني كه حتي رايحه اي از دفاع مقدس دارند، حمايت مي كنم."
نظر شما