خبرگزاری مهر – گروه استانها: در تعیین راهبردهای توسعه اقتصادی پس از جنگ جهانی دوم عمده کشورها راهبرد صنعتی شدن را برگزیدند و علت آن را ارزش‌افزوده این بخش ذکر کردند به‌طوری‌که تحول تکنولوژی مبتنی بر دانش و دانایی، صنعتی شدن امروزی و توسعه اقتصادی، این کشورها را تعریف می‌کند.
از سویی علی‌رغم تمام تحولات تکنولوژیکی، پیشرفته‌ترین کشورهای صنعتی توسعه بخش کشاورزی را نه‌تنها مکمل بخش صنعت و کاربرد صنعت در کشاورزی را موجب افزایش بهره‌وری در بخش می‌دانند بلکه اهمیت تولید غذا را بیشتر مربوط با امنیت ملی خودارزیابی می‌کنند اما در ایران، توسعه صنعتی نه‌تنها هیچ نسبتی با روندی که در دنیا صورت می‌گیرد ندارد بلکه موجب غفلت از ارتباط آن با بخش کشاورزی نیز شده است که این غفلت علاوه بر آثار سوء اقتصادی - اجتماعی امنیت اجتماعی و اقتصادی را نیز به مخاطره انداخته است.
ایران از تنوع شرایط آب‌وهوایی، اقلیمی برخوردار است و تقریباً تمامی انواع محصولات مناطق معتدل، نیمه گرمسیری و گرمسیری را تولید می‌کند.
همچنین ایران یکی از پنج کشور جهان است که در تولید بیش از ٢٠محصول کشاورزی جزء تولیدکنندگان عمده بوده و بر اساس بررسی‌های وزارت جهاد کشاورزی بیش از ٣٧ میلیون هکتار از اراضی کشور دارای توان بالقوه کشاورزی است که سالانه حدود ١٨ میلیون هکتار آن زیر کشت انواع محصولات زراعی و باغی قرار دارد و باوجود استفاده اندک از ظرفیت‌های موجود، ایران از رتبه بالایی در تولید برخی از محصولات برخوردار است.
با این تفاسیر به گفته کارشناسان علی‌رغم افزایش روزافزون تولید محصولات کشاورزی، عواملی نظیر افزایش جمعیت و عدم کاهش ضایعات محصولات کشاورزی که حدود ٣٠ درصد از کل تولیدات را شامل می‌شود، مانع از رسیدن به نقطه خودکفایی و امکان صادرات در بسیاری از محصولات می‌گردد.
میزان ضایعات بر اقتصاد لطمه وارد می‌سازد
احمد موسوی کارشناس کشاورزی استان همدان بابیان اینکه ضایعات در تعریف به مقادیری از یک کالای خاص و کالای مشتق شده از آن گفته می‌شود که وارد چرخه مصرف نمی‌شود، گفت: میزان ضایعات به دلیل کاهش تولید قابل‌استفاده، افزایش نیاز به واردات و هدر دادن نهاده‌های مورداستفاده در تولید، بر اقتصاد لطمه وارد می‌سازد.
موسوی با تأکید بر اینکه ضایعات در تمام مراحل مختلف تولید، توزیع و مصرف رخ می‌دهد، گفت: ضایعات در مراحل تولید کاشت، داشت و برداشت عمدتاً ناشی از عدم استفاده بهینه و به‌موقع از نهاده‌ها مثل کود، بذر، نیروی انسانی و غیره است و ضایعات مرحله توزیع نیز در حین بازاریابی و بازار رسانی رخ می‌دهد.
وی بابیان اینکه ضایعات مصرف نیز به فرهنگ مصرف‌کننده و نوع مصرف بستگی دارد، گفت: متأسفانه در استان همدان نیز دورریز و ضایعات برخی محصولات کشاورزی قابل‌توجه است.
موسوی با اشاره به وضعیت کشت سیب‌زمینی در استان همدان و فراهم نبودن شرایط فراوری این محصول عنوان کرد: گاهی مقدار قابل‌توجهی از محصول تولیدی سیب‌زمینی به ضایعات تبدیل می‌شود و روی دست کشاورزان می‌ماند.
۲۳ هزار و ۳۱۶ هکتار از اراضی استان همدان زیر کشت سیب‌زمینی رفته است
در همین زمینه مدیر امور زراعت جهاد کشاورزی استان همدان بابیان اینکه طبق برنامه‌ریزی‌های انجام‌شده در سال زراعی ۹۵ ـ ۹۴، حدود ۲۳ هزار و ۳۱۶ هکتار از اراضی استان همدان زیر کشت سیب‌زمینی رفته است، اظهار داشت: در سال زراعی جاری ۹۷۰ هزار و ۲۹۴ تن محصول سیب‌زمینی در استان همدان تولید شد.
امیر لاهوتیان بابیان اینکه محصول سیب‌زمینی به دو صورت تابستانه و پاییزه در استان همدان کشت می‌شود، افزود: در سال جاری ۱۰ هزار و ۳۱۸ هکتار از اراضی استان همدان زیر کشت سیب‌زمینی تابستانه رفت.
مدیر امور زراعت جهاد کشاورزی استان همدان با اشاره به اینکه امسال در ۱۲ هزار و ۹۹۸ هکتار از اراضی زراعی استان همدان سیب‌زمینی پاییزه کشت شد، عنوان کرد: امسال در استان همدان ۴۴۲.۳ هزار تن سیب‌زمینی تابستانه و ۵۲۷.۹ هزار تن سیب‌زمینی پاییزه تولید شد.
وی بابیان اینکه سیب‌زمینی تولیدشده در استان برای مصرف داخل و خارج از استان توزیع شد، افزود: سطح زیر کشت سیب‌زمینی در سال زراعی جاری نسبت به سال زراعی گذشته به میزان ۵.۱۱ درصد کاهش داشته است.
لاهوتیان اظهار داشت: با توجه به کاهش سطح زیر کشت سیب‌زمینی عملکرد در واحد سطح از ۳۸.۵ تن در هکتار در سال زراعی گذشته به ۴۱.۶۱ تن در هکتار در سال زراعی جاری افزایش پیداکرده است.
وی با اشاره به افزایش تولید سیب‌زمینی به میزان ۳.۱ درصد در سال زراعی جاری در استان همدان، افزود: هم‌اکنون کشاورزی استان با مشکل کمبود آب، کاهش بارندگی و افت سطح آب‌های زیرزمینی روبرو است.
کشاورزان باید از نظرات و مشاوره کارشناسان جهاد کشاورزی مستقر در مراکز، مدیریت‌ها و ستاد سازمان جهاد کشاورزی بهره‌مند شوند وی بابیان اینکه کشاورزان باید از نظرات و مشاوره کارشناسان جهاد کشاورزی مستقر در مراکز، مدیریت‌ها و ستاد سازمان جهاد کشاورزی بهره‌مند شوند، تأکید کرد: رعایت اصول ضمن کاهش سطح زیر کشت محصول سیب‌زمینی با افزایش عملکرد در واحد سطح باعث تداوم و پایداری کشت این محصول شده و هم مصرف آب را کاهش می‌دهد.
بر اساس بررسی‌های انجام‌شده شهرستان بهار در استان همدان قطب اصلی تولید سیب‌زمینی در این منطقه است و قسمت عمده‌ای از سیب‌زمینی تولیدی استان همدان در این شهرستان کشت می‌شود.
نگاهی به وضعیت توجه به این ظرفیت در شهرستان بهار بیانگر آن است که متأسفانه نه‌تنها تلاشی برای توسعه مراکز صنایع تبدیلی سیب‌زمینی در این شهرستان صورت نگرفته بلکه تنها واحد صنایع تبدیلی سیب‌زمینی در استان همدان در بخش لالجین قرار دارد نیز در حال حاضر تعطیل است.
کارخانه تبدیلی الوند واقع در لالجین و نرسیده به کارخانه قند هگمتانه تنها کارخانه صنایع تبدیلی در بهار است که از سال ۹۰ به دلیل مشکلات مالی تعطیل‌شده است.
رئیس اداره صنعت معدن و تجارت شهرستان بهار بابیان اینکه این کارخانه مدت ۴ سال فعال بود که به دلیل مشکلات مالی از سال ۹۰با تعطیلی مواجه شد، گفت: عمده محصولات این کارخانه انواع نشاسته، نشاسته پر ژلاتینه و نشاسته اصلاح‌شده سیب‌زمینی و گندم بود.
علی بیات افزود: موارد مصرف نشاسته خام این کارخانه در انواع مواد آرایشی و بهداشتی، نشاسته پر ژلاتینه برای حفاری چاه‌های آب و برای خنک‌کننده‌های مته‌های حفاری چاه آب استفاده می‌شد و همچنین از نشاسته اصلاح‌شده برای صنایع کاغذسازی، نشاسته ۴Z برای صنایع چسب سازی و پسماند سیب‌زمینی نیز برای خوراک دام استفاده می‌شد.
کارخانه صنایع تبدیلی لالجین به بخش خصوصی واگذار شد
بیات افزود: ازآنجاکه این کارخانه به بخش خصوصی واگذارشده و تسهیلات خود را از تهران دریافت کرده آمار دقیقی از میزان بدهی و معوقات مالی آن در دست نیست، اما هم‌اکنون به‌طور نیمه فعال کار خود را انجام می‌دهد.
علی بهادری، مدیر اجرایی و جانشین سهامدار این کارخانه صنایع تبدیلی نیز گفت: کارخانه از سال ۸۰ و در سال‌هایی که با فراوانی سیب‌زمینی مواجه بودیم برای جذب مازاد تولید و ایجاد ارزش‌افزوده راه‌اندازی شد و در اواخر سال ۸۲ در جریان خصوصی‌سازی به اداره تأمین اجتماعی و بخش خصوصی واگذار شد.
بهادری گفت: در ابتدا کارخانه به‌خوبی کار خود را در پیش گرفت و در سال‌های ۸۶ و ۸۷ تعداد ۱۲۰ نفر کارکنان داشت اما در سال ۸۸ تصمیم بر اجرای طرح توسعه در کارخانه گرفته شد تا تولید نشاسته گندمی از آرد گندم در تمام فصول سال اجرا شود
وی ادامه داد: برای اجرای طرح اقدام به اخذ تسهیلاتی از بانک کشاورزی در تهران کردیم اما در بازپرداخت مبلغ بدهی به بانک به مشکل برخوردیم تا اینکه در سال ۹۱ کارخانه به دلیل بدهی به بانک پلمپ شد و هم‌اکنون کارخانه به‌صورت نیمه تعطیل درآمده و بخش گندمی آن تعطیل است و بخش سیب‌زمینی آن به‌صورت فصلی کار می‌کند.
بهادری گفت: بانک، متقاضی تعیین تکلیف کارخانه است و ارزش کارخانه را حدود ۱۵۰ میلیارد تومان برآورد کرده که البته کمتر از ارزش واقعی کارخانه است.
استاندار و دیگر مسئولین پیگیرند که دوباره این کارخانه احیا شود و در تلاشیم که بتوان به‌صورت مشارکتی طرح را کامل کنیم وی بابیان اینکه استاندار و دیگر مسئولین پیگیرند که دوباره این کارخانه احیا شود و در تلاشیم که بتوان به‌صورت مشارکتی طرح را کامل کنیم، گفت: این کارخانه از ضایعات محصولات کشاورزی جلوگیری می‌کند.
نماینده مردم بهار و کبودرآهنگ در مجلس شورای اسلامی نیز بابیان اینکه لازمه پیشرفت استان سرمایه‌گذاری است و معرفی ظرفیت‌های سرمایه‌گذاری و تشویق عملی سرمایه‌گذاران در تحقق اقتصاد مقاومتی بسیار مهم است، عنوان کرد: ظرفیت‌های استان در حوزه کشاورزی، صنعت و گردشگری بکر است و با توجه به صنایع تبدیلی و صنایع‌دستی می‌توان ارزش‌افزوده زیادی ایجاد و از هدر رفت سرمایه جلوگیری کرد.
محمدعلی پور مختار افزود: تنها واحد صنایع تبدیلی سیب‌زمینی در استان همدان در بخش لالجین قرار دارد و در حال حاضر تعطیل و رهاشده است که باید هرچه سریع‌تر تعیین تکلیف شود زیرا هم‌اکنون سیب‌زمینی تولیدی استان به واحد مشابه در مشهد فروخته می‌شود و اقدام جدی عملی توسط مسئولان استانی ضروری است.
وی تصریح کرد: یکی دیگر از راهکارهای حل مشکل تولیدکنندگان، تسهیل امر صادرات است که خوشبختانه گمرک استان در حال حاضر با تسهیلات ویژه در خدمت صادرکنندگان است.
شرایط سختی برای تولید وجود دارد
وی از رکود سنگین در سال‌های اخیر و سود بالای تسهیلات کشاورزی به‌عنوان مشکلات تولیدکنندگان یادکرد و گفت: شرایط سختی برای تولید وجود دارد و مجلس در تلاش است سود بانک‌ها برای تولیدکنندگان به درصد معقول برسد.
با این تفاسیر آنچه مسلم است اینکه نبود واحدهای صنایع تبدیلی، نبود بازار فروش مناسب و کمبود نقدینگی ازجمله مشکلات اساسی سیب‌زمینی‌کاران است که به نظر می‌رسد برای ترغیب و جذب سرمایه‌گذاران برای احداث واحدهای فرآوری محصولات کشاورزی در استان همدان باید بیشتر تلاش شود.
همدان ظرفیت‌های بالقوه بسیاری در بخش کشاورزی دارد اما به دلیل فراهم نبودن زیرساخت‌ها ازجمله صنایع تبدیلی هنوز دچار مشکلات فراوانی است که حل این مشکلات حمایت بیشتر مسئولان را می‌طلبد.
نظر شما