راک ایرانی به زبان فارسی بی‌توجه است/ خاطراتی از استاد ذوالفنون

سروش قهرمانلو خواننده و نوازنده گروه موسیقی «نیوش» که چندی پیش کنسرتی را در تالار اصلی فرهنگسرای نیاوران تهران برگزار کرد در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به تازه ترین فعالیت های این مجموعه بیان کرد: گروه موسیقی «نیوش» به سرپرستی آرش قهرمانلو بعد از کنسرت ۱۶ بهمن ماه که خوشبختانه با استقبال خوبی از سوی مخاطبان همراه شد، برنامه ریزی هایی برای برگزاری کنسرت در تهران و شهرستان ها دارد که اوایل سال آینده جزییات آن اطلاع رسانی می شود. به هر حال ما طی این مدت تمام تلاش خود را انجام دادیم تا با به کار گیری سازهای ایرانی و الکترونیک تلفیقی میان موسیقی ایرانی و موسیقی راک ایجاد کنیم.  

وی با بیان اینکه موسیقی سنتی هنوز معنی نشده است، توضیح داد: من بر این باورم مشکل ما تعریف ژانر در موسیقی است. به عنوان نمونه وقتی ما می گوییم «موسیقی سنتی» آیا آن  موسیقی که به عنوان موسیقی سنتی عنوان می کنیم، منظور موسیقی استاد صبا است؟ درصورتی که ما می دانیم استاد صبا در موسیقی عصر خود پیشرو بود. به هر حال در ایران هنوز ژانر موسیقی هایی همچون راک مساله ساز و مبهم است در حالیکه از نظر من ژانر موسیقی راک در ایران هنوز شناخته نشده است.

قهرمانلو که با نوازندگی سازی موسوم به «سه تار الکتریک» مدتی است مورد توجه مخاطبان موسیقی قرار گرفته است درباره موسیقی تلفیقی و قطعات تلفیقی گروه «نیوش» اظهار کرد: کسی که کار تلفیقی انجام می دهد باید به تئوری موسیقی واقف باشد و اگر دو تئوری موسیقی با هم به گفتگو بنشیند موسیقی تلفیقی به وجود می آید. درباره موسیقی گروه «نیوش» هم باید بگویم رنگ آمیزی قطعات این اجرا با فرم راک اجرا شده است مثلا ربع پرده با گردش ملودی خاص موسیقی ایرانی در قطعات وجود دارد. این را یک موزیسن غربی با شنیدن قطعات به خوبی متوجه می شود. من به خاطر دارم وقتی رییس فیلارمونیک کلن قطعاتی از گروه ما را طی یک کنسرت در خارج از کشور شنید، به من گفت «من راک دهه شصت با لحن ایرانی می شنوم» پس مشخص است که توانسته ایم به هدفمان نزدیک شویم.

من روزهایی را به یاد دارم که با استاد ذوالفنون ساعت ها  «پینک فلوید» و «لدزپلین» گوش می دادیم. او به ژانر های مختلف موسیقی علاقمند بود و خیلی دوست داشت. از این رو مطمئن هستم که اگر زنده بود حتما به کنسرت ما می آمد. این نوازنده گفت: قطعات راکی که گروه موسیقی «نیوش» اجرا می کند بکر است. نه اینکه قطعات عالی یا ضعیف باشد بلکه بکر و جدید است. من معتقدم قطعات ساخته شده توسط این گروه حرف تازه دارد چرا که گردش ملودی ایرانی هم در ساز سه تار و هم در ساز پیانو شنیده می شود.

خواننده گروه «نیوش» با بیان اینکه پایه گذار اصلی این گروه آرش قهرمانلو سرپرست گروه است، عنوان کرد: اگر می بینید که من می گویم گروه «نیوش» بکر است، به دلیل نوع تفکر موسیقی گروه است، تفکری که از روی تفکر موسیقیایی آرش قهرمانلو شکل گرفته است. کما اینکه اجرای آرش قهرمانلو غیر از صوت، پرفورمنس نیز بود که حال و هوای خوبی به فضای برنامه می داد.

قهرمانلو درباره مواجهه گروه «نیوش» با اشعاری که برای کنسرت های خود استفاده می کند، گفت: اگر این لباس شعری که به تن موسیقی می شود تنگ باشد در موسیقی احساس دویدن می کنید و اگر این لباس گشاد باشد اصوات کشیده می شوند. این تفکر و نوع نگاه به شعر در موسیقی باعث می شود قطعات ساخته شده در گروه نیوش بکر باشد. به عبارتی اتفاقی که در قطعات این گروه افتاده، گفتگوی دو تئوری متفاوت و حضور ربع پرده ها بدون تعدیل فواصل است. به طور کلی گروه نیوش برای ساخت قطعاتش در دو بخش کار می کند، بخش اول خلاقیت و بخش دوم مهندسی و این یعنی روی قطعات هر کار فکر می شود. البته اگر کیکاووس مختاری رهبر ارکستر نیوش نبود آثار نیوش طعم خاص خود را در تنظیم و سازبندی پیدا نمی کرد.

این هنرمند درباره استفاده از صدای قلم خوشنویسی طی مدت اجرای کنسرت اظهار کرد: صداها برای ما ارزشمند است زیرا آدمی را  وادار می کنند که فکر و خیال کنند. البته من بر این باورم مفهوم صوت و موسیقی با هم فرق دارد. امروز تفاوت صدا و موسیقی روز به روز بیشتر می شود و ما می بینیم از شنیدن صدا یک خاطره ای ایجاد می شود. این در حالی است که ممکن است از ماهیت اصواتی که می شنویم  چیزی ندانیم ولی تصویری را برایمان زنده می کند که می تواند بسیار جالب باشد. ما امروز فرصت تجربه نداریم برای همین از آثار هنری استفاده می کنیم تا تجربیات مختلف همچون جنگ و عشق را به تصویر بکشیم. در واقع اصوات به ما کمک می کند تا  دوباره زندگی کنیم. اصوات در ذهن باعث می شود تا  وارد جهانی شویم که هیچ وقت تجربه نکردیم. چنین تجربه هایی با صدا ایجاد می شود نه با موسیقی.

این خواننده در بخش دیگری از صحبت های خود با اشاره به محتوای موسیقایی اجراهای گروه «نیوش» که طی ماه های گذشته با واکنش های متفاوتی از سوی مخاطبان مواجه شده بیان کرد: ریتم هایی که در موسیقی نیوش به کار رفته است، ریتم های ایرانی با آکسنت های متفاوت است. البته یک اتفاق دیگر هم در حوزه کلام برای موسیقی راک ایرانی افتاده است. اینکه این نوع موسیقی راک، ایرانی نیست، زیرا آکسنت های زبان فارسی براساس آکسنت های موسیقی غربی تغییر کرده است و مخاطب باید دقت کند خواننده چه چیزی را می گوید، یعنی احترامی برای زبان فارسی در موسیقی راک ایرانی قائل نشده است. در حالی که در موسیقی گروه «نیوش» آکسنت های موسیقی غربی براساس زبان فارسی تغییر کرده است. درواقع کلمات ابزار هستند و ما مفهومی را باید به مخاطب برسانیم، نه اینکه مخاطب به این فکر کند، کلمات چه می گویند.

قهرمانلو که طی سال های گذشته از محضر استاد جلال ذوالفنون بهره مند بود در پاسخ به این پرسش که اگر زنده یاد ذوالفنون در قید حیات بود چه واکنشی برابر موسیقی ارائه شده توسط گروه «نیوش» داشت، تاکید کرد: یکی از آرزوهای من این بود که استاد ذوالفنون زنده بود و در کنسرت های ما حضور پیدا می کرد. من به خاطر دارم، روزی با استاد ذوالفنون اثر «غزل» کیهان کلهر را بار ها گوش دادیم و استاد بعد از آن نیم ساعت سه تار با لحن هندی زد. من روزهایی را به یاد دارم که با استاد ذوالفنون ساعت ها  «پینک فلوید» و «لد زپلین» گوش می دادیم. او به ژانر های مختلف موسیقی علاقمند بود و خیلی دوست داشت. از این رو مطمئن هستم که اگر زنده بود حتما به کنسرت ما می آمد.