جلسات بي نتيجه ماند ، قطعنامه نهايي آژانس چهارشنبه صادر خواهد شد

نگاهي اجمالي به گزارشها و اخباري كه از نشست شوراي حكام منتشر شد، نشان مي‌ دهد كه اختلاف نظر اروپا و آمريكا سايه‌ خود را بر مباحث اين شورا افكنده بود به گونه‌اي كه حتي برخي از ديپلماتها عدم تحقق اجماعي خاص در اين خصوص را ناشي از همين اختلاف ‌نظر مي‌دانند.
يك روز قبل ازآغازنشست شوراي حكام آژانس بين المللي اتمي در بيستم نوامبر(29 آبان)  و نيزبه هنگام آغاز جلسه‌ شوراي حكام، گزارشها از شكست آمريكا درمتقاعد ساختن اروپا براي ارجاع پرونده ايران به شوراي امنيت و تدوين دو پيش نويس قطعنامه از سوي كشورهاي اروپايي و غيرمتعهدها حكايت مي كرد كه درآنها جز نكوهش قصورهاي ايران در ارائه اطلاعات، موضوعي عليه ايران به چشم نمي خورد. 
اين درحالي بود كه آمريكا به همراه هم پيمانانش( استراليا، كانادا و نيوزيلند) با حمايت البرادعي مدير كل آژانس قطعنامه پيشنهادي اروپا را ناكارا دانست و بر لزوم بكارگيري لفظ تخلف از پيمان ان پي تي درباره فعاليتهاي هسته اي ايران دريك قطعنامه تند وشديد اللحن و لزوم قرار دادن محدوده زماني مشخص براي توقف غني سازي اورانيوم اصرار داشت. 
از سوي ديگر غيرمتعهدها تصميم داشتند كه در صورت الحاق نقطه نظراتشان به قطعنامه پيشنهادي اروپا، از قطعنامه اروپا حمايت كنند و زمينه را براي صدور قطعنامه مشترك با آنان مهيا سازند.
چهارشنبه شب ( 19 نوامبر- 28 آبان) اتحاديه اروپا بعد از شنيدن نظرات اعضاي جنبش غيرمتعهد در شوراي حكام سعي كرد با آمريكا، استراليا و كانادا ، نيوزيلند و ژاپن به توافق برسد. اما تا پايان جلسات آن شب هيچ توافقي حاصل نشد .
همان روز علي اكبر صالحي درگفتگوي اختصاصي با خبرنگار اعزامي مهردر وين تصريح كرد: به دليل فضاي سنگين سياسي حاكم بر مذاكرات و فشارهاي پنهان كشورهاي ذي نفوذ هر لحظه امكان دارد تغييراتي در اوضاع آژانس درباره ايران روي دهد. 
صبح روز پنجشنبه بيستم نوامبرالبرادعي قبل از ورود به جلسه در جمع خبرنگاران گفت: ايران تعهداتش را نسبت به NPT نقض كرده، اما در همكاري با ايران فصل جديدي گشوده شده است.
وي همچنين به وجود دو خبر خوب و بد درخصوص ايران اشاره كرد و گفت: خبر بد اين است كه كوتاهي‌ها و نقض‌هايي از سوي ايران وجود داشته است و خبر خوب اينكه در همكاري با ايران فصل جديدي گشوده شده است.
اين موضع‌ گيري كه انعكاس وسيعي نيزدر رسانه هاي جهان داشت نگراني‌هايي را در خصوص احتمال منفي بودن موضع البرادعي ايجاد كرد و موجب تعجب  ديپلماتها و واكنش اعضاي مستقل حاضر در آژانس شد. 
فارغ از سخنان البرادعي جلسات كارشناسي ولابي هاي سياسي گسترده اي در محل آژانس جريان داشت. اما نشستهايي كه تا پيش از ظهر پنجشنبه پشت درهاي بسته برگزار شد بوضوح از جدا شدن خط اتحاديه اروپا از آمريكا حكايت داشت.
دراين اجلاس اتحاديه اروپا سعي كرد بصورت جبهه اي مستقل و كاملا ديپلماتيك در محل آژانس عمل كرده و در برابر ارسال پرونده ايران به شوراي امنيت مقاومت كند. ديپلماتهاي اتحاديه اروپا با استدلالهاي فني و حقوقي بحث تخلف ايران را از پادمان نپذيرفته و از واژه هايي چون عدول و كوتاهي به جاي تخلف حمايت كردند. 
يكي از محورهاي اختلاف اروپا و آمريكا درخصوص ايران بحث بر سر چگونگي تنظيم قطعنامه بود به گونه‌اي كه در طي دو روز برگزاري نشست شوراي حكام و اجلاس بروكسل اين اختلاف به دفعات مطرح شد.
كارشناسان حاضر در محل آژانس انگيزه هاي گوناگوني را در رويكرد اروپا در زمينه پرونده هسته اي ايران موثر مي دانستند: نخست اينكه اتحاديه اروپا ارجاع پرونده هسته اي ايران به شوراي امنيت را باعث تحريك ايران به خروج از "ان پي تي" و كاهش همكاريهاي جمهوري اسلامي با آژانس مي داند و معتقد است اين امر باعث مي شود اعتبار آژانس بيش از پيش ازدست برود.
اين كارشناسان دراين خصوص به خروج كره شمالي از" ان پي تي" اشاره مي كنند. دوم اينكه بالابردن سطح بحران توسط آمريكا از نظر اروپايي ها به هيچ عنوان به حل مشكل كمك نخواهد كرد. اتحاديه اروپا معتقد است نبايد بحرانهاي فني و ديپلماتيك را به بحرانهاي امنيتي و نظامي درعرصه بين الملل تبديل كرد و در اين زمينه كارشناسان به تجربه هاي عراق و افغانستان اشاره مي كنند. نكته سوم اينكه اروپايي ها به نوعي درصدد عمل به تعهدات نمايندگان خود در بيانيه تهران هستند و اين موضوعي است كه نبايد ناديده گرفته شود. كارشناسان چهارمين دليل اتحاديه اروپا را اين مي دانند كه اين اتحاديه درامتداد نشست تهران مايل است به نوعي به ظهور يك ابتكار عمل جديد و ديپلماتيك در حل مشكلات بين المللي نايل شود. آنان همچنين معتقدند اين امر توفيق يك الگوي ديپلماتيك در برابر يك جانبه گرايي آمريكاست و نكته آخر اينكه اروپاييها احساس مي كنند بايد به دنبال موضع مستقل و ميانه اي در اين زمينه باشند تا هم آمريكا و هم ايران را به عنوان اهرمهاي بازي دراين ميدان راضي نگهدارند.
اما در مجموع آنچه كارشناسان بر آن اتفاق نظر دارند اين است كه در فرايند نشست اخير شوراي حكام، اتحاديه اروپا نقش بسيار محوري خواهد داشت و نزديك شدن اين اتحاديه به ايران يا آمريكا درنتيجه نشست بسيار موثر خواهد بود. 
ژاپن كه پيش از اين در آژانس بين المللي انرژي اتمي با مواضع آمريكا همراهي مي كرد در روز اول اين نشست از اين كشور دور شد، ولي درمواضع بعدي دوباره از موضع آمريكا حمايت كرد اما گزارشهاي روز جمعه  از نزديكي ژاپن به اروپا حكايت داشت.
آمريكا و همراهانش در آژانس به وضوح با مواضع اعضاي اتحاديه اروپايي و كشورهاي عضو جنبش عدم تعهد مبني بر ضرورت حل و فصل موضوع فعاليتهاي هسته اي ايران در آژانس بين المللي انرژي اتمي مخالفت كردند و خواهان طرح پرونده فعاليتهاي هسته اي ايران در شوراي امنيت هستند.
نمايندگان اتحاديه اروپا درآژانس بين المللي انرژي اتمي، جمعه بيانيه پيشنهادي خودرا براي تاييد دراختيار گروه آمريكا (متشكل از آمريكا، كانادا، استراليا و نيوزيلند) و مجموعه نمايندگان كشورهاي غيرمتعهد قرار دادند. در اين راستا مطالعه و بررسي بيانيه پيشنهادي اروپايي به شوراي حكام،  امروزمحوراصلي نشست گروه كاري غيرمتعهدها بود، غيرمتعهدها مسائل مورد نظر خود را درباره اين بيانيه بيان كردند.  بيانيه مشترك اروپا وغيرمتعهدها در نتيجه نشست شوراي حكام بسيار موثر است. 
صبح جمعه از وين خبر رسيد كه هيات نمايندگي جمهوري اسلامي در آژانس بين المللي انرژي اتمي ايران دراعتراض به جو سنگين سياسي و تغييرات غيركارشناسي و مداوم در متن پيش نويسهاي قطعنامه اعضاء اعلام كرد، تاقبل از نهايي شدن پيش نويس قطعنامه شوراي حكام حاضر به هيچ اظهار نظر ديگري نيست و از هيات رييسه شوراي حكام خواست موضوع پذيرش پروتكل الحاقي از سوي ايران، پس از بررسي گزارش آژانس درباره فعاليتهاي هسته اي كشورمان بررسي شود. هيات رييسه شوراي حكام درباره اين درخواست ايران موضع گيري نكرد.
يكي از اعضاي هيات ديپلماتيك جمهوري اسلامي ايران در آژانس در گفتگو با خبرنگار اعزامي مهر اعلام كرد كه جمهوري اسلامي ايران در مذاكرات جاري آژانس بين المللي انرژي اتمي منتظر برآورده شدن نقطه نظرات و ديدگاه هاي خود است و با توجه به اينكه تمام تعهداتش را طبق بيانيه تهران عملي كرده، توقع دارد شوراي حكام و اتحاديه اروپا متقابلا به تعهدات خود عمل كنند.
اين در حالي است كه شوراي حكام عصر جمعه شخص محمد البرادعي مدير كل آژانس را مامور كرد كه تا مرحله امضاي پروتكل الحاقي توسط ايران، موضوع را رسما پيگيري كند و اين در حالي است گفته ميشود كه اين مساله با رويكرد موافق نمايندگي جمهوري اسلامي ايران مواجه نخواهد شد زيرا نظرات ايران در به تعويق افتادن اين بحث ناديده گرفته شده است.
در حاشيه اين اجلاس مليسا فلمينگ سخنگوي آژانس بين المللي انرژي اتمي در گفتگو با خبرنگاران اعلام كرد: در نشست شوراي حكام پيوستن ايران به پروتكل2+93 تصويب شده است و امضاي آن مي تواند همين امروز جمعه 21 نوامبر هم انجام شود اما ايران اعلام نكرده است كه اين امضا چه زماني و در چه شرايطي قرار است صورت گيرد. 
به گفته فلمينگ قطعنامه نهايي آژانس پيش از ظهر روز چهارشنبه صادر خواهد شد و بدين ترتيب روزهاي دوشنبه و سه شنبه موضوع ايران در جلسه طرح نخواهد شد امالابي ها و رايزني ها ادامه خواهد يافت.
در جلسه بعداز ظهر جمعه نماينده مالزي رييس كنوني گروه غير متعهدها بيانيه كشورهاي غيرمتعهد درآژانس بين المللي انرژي اتمي را در اختيار خبرنگار "مهر" در وين قرار داد.
در اين بيانيه كشورهاي غيرمتعهد از تعليق داوطلبانه اورانيوم توسط ايران استقبال كردند اما نگراني خودشان را نيز ازفعاليتهاي  قبلي ايران ابراز داشته و اعلام كرده اند كه ايران بايد درخصوص تجهيزات هسته اي آلوده كه از كشورهاي ديگر وارد كرده است اطلاعات كامل و شفافي را در اختيار آژانس قراردهد.
اين بيانيه سفر سه وزير اروپايي به تهران را يك احترام زيربنايي براي فصل نويني از همكاريهاي ايران دانسته و توافق تهران را با اين سه كشور را يادآور شده  است.
در نشست بعدازظهر شوراي حكام نماينده آمريكا در سخنان خود ادعاكرد برنامه ايران براساس پنهان كاري است.وي قصورهاي ايران را تخلفهايي نه از روي ناآگاهي بلكه تخلفهايي نظام مند و هدفدار خواند و گفت: به هيچ وجه نمي شود به تخلفهاي ايران صرفا به ديد فني نگاه كرد.
وي بااشاره به اينكه البرادعي از نقض معاهده ان پي تي توسط ايران سخن گفته است، افزود: ايران اذعان داشته است كه روي مسائل هسته اي 18 سال كار كرده وطي آن12 سال غني سازي كرده اما اين موضوع اعلام نشده است و همچنين مقدار اندكي غني سازي اورانيوم از طريق نيروي گريز از مركز و فرايند بازپردازشي داشته كه آن را هم اعلام نكرده است؛ اين اظهارات نماينده آمريكا در حالي بيان مي شود كه اين موارد در گزارش البرادعي نيامده است. 
وي درعين حال گفت: ما به اين نكته واقفيم كه ايران براي امضاي پروتكل الحاقي و تعليق غني سازي اورانيوم گامهايي برداشته است و ما از اين موضوع استقبال مي كنيم.
پس از سخنان نماينده آمريكا، نماينده جمهوري اسلامي ايران در آژانس بين المللي انرژي اتمي در جمع خبرنگاران، آمريكا را به خراب كردن جو همكاري سازنده اكثريت اعضاي شوراي حكام متهم كرد وگفت: اعضاي شوراي حكام با انتقاد از حمله شديد نماينده آمريكا به البرادعي مدير كل آژانس بين المللي انرژي اتمي مبني براينكه او پنهان كاري ايران را مشمول ساخت تسليحات هسته اي ندانسته است، ابراز داشته اند: آنچه كه البرادعي گفته براي اعضا مهم است و نه آنچه كه نماينده آمريكا مي گويد.
محمد البرادعي مدير كل آژانس بين المللي انرژي اتمي نيز در نشست بعد از ظهر جمعه در پاسخ به انتقادات شديد اللحن نماينده آمريكا گفت : ما در گزارش خود و در كاربرد واژه "هيچ دليلي " وجود ندارد ، سوابق و گذشته را كنار مي گذاريم.
البرادعي افزود : ما كاملا به اين امر اعتقاد داشته ايم و استفاده از اين واژه منصفانه و مبتني بر حقيقت بوده است. وي تاكيد كرد: ما اين واژه را سال پيش به كرات در رابطه با قضيه عراق نيزاستفاده كرده بوديم.
مديركل آژانس بين المللي انرژي اتمي در ادامه پاسخ خود به اظهارات نماينده آمريكا تصريح كرد: منظور ما از بيان واژه "هيچ دليلي" وجود ندارد اين بود كه حقايق، سوابق و اسناد مشخص و روشني كه نشان دهد آنچه ايران انجام داده مربوط به يك برنامه تسليحاتي است، نداريم.
البرادعي همچنين خطاب به نماينده آمريكا در نشست شوراي حكام آژانس بين المللي انرژي اتمي گفت :ما ناگهان نتيجه گيري نمي كنيم و به طور ناگهاني مطمئن نمي شويم و اين راهي است كه در آينده نيز ادامه خواهيم داد.
در پايان اجلاس جمعه شوراي حكام اتحاديه اروپايي در واكنش به گزارش محمد البرادعي رئيس آژانس بين المللي انرژي اتمي درباره فعاليتهاي هسته اي ايران ، بيانيه اي صادر كرد.
در اين بيانيه اتحاديه اروپايي تاكيد كرده است گزارش اخير دبيركل آژانس بين المللي انرژي اتمي را به دقت مطالعه كرده و متاسفانه مواردي از نقض N.P.T از سوي ايران را مشاهده كرده و تاييد مي كند اين گزارش نشان ميدهد كه در گذشته ايران جنبه هاي بسياري از فعاليتهاي هسته اي خود را از آژانس مخفي كرده است.
اتحاديه اروپا در قطعنامه 7 ماده اي خود با استقبال از اقدام ايران مبني بر متوقف كردن{تعليق} غني سازي اورانيوم تصريح كرده است از نظر اتحاديه اروپايي اين مسئله بايد مورد تاييد آژانس قرار گيرد.
خبرنگار اعزامي "مهر" به مقر آژانس بين المللي انرژي اتمي در آخرين گزارش خود از اين اجلاس اعلام كرد درجلسات برگزار شده در دو روز گذشته تمامي كشورها به بيان ديدگاههاي خود پرداخته اند و از اين پس مذاكره درباره قطعنامه نهايي ادامه خواهد يافت. آژانس روز سه شنبه به مناسبت عيد سعيد فطر تعطيل خواهد بود.
با اين وجود رئيس اسپانيايي شوراي حكام مي تواند ادامه جلسات را براي روز دوشنبه اعلام كند؛ اما تا اين لحظه ، تصميم بر اين است كه جلسه بعدي شوراي حكام ساعت 11 صبح روز 4 شنبه تشكيل شود.
درعين حال يك عضو هيات ديپلماتيك جمهوري اسلامي در آژانس بين المللي انرژي اتمي در گفتگو با خبرنگار مهر، به تعويق افتادن تصميم گيري در شوراي حكام را بيش از هر چيز به نفع آمريكا و كشورهاي مخالف ايران توصيف كرد.
وي با تاكيد بر اينكه اگر امشب موضوع فعاليتهاي هسته اي ايران نهايي مي شد ، براي جمهوري اسلامي بهتر بود گفت : آمريكا از فرصت ايجاد شده بيش از پيش بهره خواهد برد و رايزنيهاي خود با كشورهاي مختلف را عليه ايران با جديت دنبال خواهد كرد.
وي تاكيد كرد: "ارجاع" ، "اطلاع" و "گزارش" پرونده فعاليتهاي هسته اي ايران به شوراي امنيت ، سه مرحله مختلف در مواجهه آمريكا با مساله ايران است كه به ترتيب از حالت تند به رقيق تغيير مي يابد و موقعيت پرونده ما در حال حاضر، بين اطلاع دادن و نيز گزارش موضوع به شوراي امنيت در حال تغيير است.
علي اكبر صالحي نماينده جمهوري اسلامي ايران در آژانس بين المللي انرژي اتمي با اشاره به اينكه مبناي قطعنامه روز چهارشنبه، گزارش محمد البرادعي از فعاليتهاي هسته اي ايران است، گفت: قطعنامه پيشنهادي اتحاديه اروپا روز دوشنبه به شوراي حكام تقديم ميشود.
صالحي به خبرنگار مهر در وين گفت: اروپاييها در حال حاضر روي دو خط قرمز ايستاده اند و تاكيد كردند كه از اين دو خط قرمز عدول نخواهند كرد كه يكي از اين دو عدم ارجاع پرونده فعاليتهاي هسته اي ايران به شوراي امنيت و لزوم حل مسئله ايران به صورت فني در آژانس و ديگري اعلام اينكه ايران به تعهدات خود پايبند بوده اما در گزارشات خود قصور و كوتاهي داشته است، خواهد بود.
وي افزود: تا روز چهارشنبه نيز تحولات فراواني را پيش روي خواهيم داشت و مسائل قابل پيش بيني نيست اما مي توان حدس زد كه برآيند شرايط درجهت مطلوب و به نفع ايران باشد.
صالحي افزود: رايزني هاي فراواني هم اكنون در حال انجام است و تا روز دوشنبه اين رايزنيها بدون حضور خبرنگاران ادامه خواهد داشت.