معنویت اسلامی خودمان را آنطور که باید ارائه نداده ایم

به گزارش خبرگزاری مهر، برنامه «شعبده شوم» رادیو گفت و گو با موضوع (ضرورت های پرداختن به ادیان شرقی) با حضور جعفر احمدی، مدرس حوزه و دانشگاه و محمدحسین فرج نژاد کارشناس دین و رسانه به روی آنتن رفت.

محمدحسین فرج نژاد با بیان اینکه بهتر است در رابطه با مکاتب و آیین های شرقی عنوان دین را استفاده نکنیم، متذکر شد: اهالی این آیین ها نیز بعضا مثلا درباره شینتوئیسم یا کنفوسیوس یا بودا خیلی اسم دین را استفاده نمی کنند و مکتب یا آیین استفاده می شود و دقیق تر است.

وی افزود: از منظر ما دین باید سه جزء اصلی را داشته باشد، اعتقادات، اخلاق، احکام و مناسک. در آیین های شرقی غالبا اعتقادات و عرفان است ولی مناسک کمتری وجود دارد.

کارشناس دین و رسانه در خصوص ضرورت پرداختن به آیین های شرقی عنوان کرد: در رابطه با پرداختن به عرفان ها و مکاتب شرقی در حدود شش ضرورت وجود دارد. مثلا کمتر توجه می شود به اینکه در فیلم های هندی به جد مترتب بر آیین ها و عرفان هندی و بعضا بودایی هستند و نه فقط کریشنا بلکه اکثر اسامی که در فیلم های هندی مطرح می شود، اسامی مذهبی است.

در ادامه برنامه  جعفر احمدی با بیان اینکه واژه دین ذات مقدس نیست، تصریح کرد: قرآن از منظری دین را "اعم" مطرح می کند و حتی در خطاب به کافران می گوید شما هم دین دارید لذا ضرورتی ندارد که به ادیان شرقی، آیین بگوییم.

وی در رابطه با چگونگی گرایش غرب به سمت ادیان شرقی گفت: در خلائی که بعد از مدرنیسم در غرب ایجاد شد و مادی گرایی صرفی که غربی ها و مردمانش دچار شدند کلا دین را از صحنه زندگی شان جدا کردند و کنار گذاشتند، از طرفی انسان ذاتا به سمت معنویت گرایش دارد و فطرتش خداجو است و حالا می خواهد با این خلاء چه کار کند.

مدرس حوزه و دانشگاه اظهار داشت: غرب زمانی که مسیحیت را کنار زد به دنبال جایگزینی بودند و به دنبال معادل ها رفت از یک طرف اسلام با مسیحیت نزدیک است و جزو ادیان ابراهیمی شمرده می شود و عرفانی را ارائه می کند و معنویتی را در دل خودش دارد. از طرف دیگر ادیان شرق با سابقه تاریخی هندوئیسم به یک معنا و بوئیسم به معنای دیگر صاحب تفکر معنویت گرا هستند و در دل خودشان عرفان دارند. قطعا غرب باید به دنبال انتخابی برود که کمترین لطمه را به تمدن خودش داشته باشد اینجاست که به سمت ادیان شرق رفت و می بینیم که ادیان شرق توسط خود حاکمیت تمدن غرب مورد استقبال واقع شده و برایش هزینه می شود و در مقابل جلوی عرفان و معنویت اسلامی می ایستند این نکته ای است که غرب، عاملانه، عالمانه و عامدانه انجام داده است.

فرج نژاد با اشاره به اینکه برخی از ورزش هایی که در جهان همه گیر شده، غالبا گرایش در معنویت شرقی دارد، تاکید کرد: نقش معبد شائولین در ورود بودیسم به چین خیلی جدی بود و ورزش هایی مثل کاراته، کونگ فو، جودو و برخی دیگر از ورزش هایی که در دنیا و در کشور ما نیز مورد استقبال جدی واقع شدند، غالبا گرایش های معنویت شرقی را دارند و بعضا از این ورزش ها از یکدیگر اتخاذ شده اند.

وی با اشاره به نقش سینما و رسانه به منظور تبلیغ تفکر و آیین مذهبی شرق گفت: سینمای چین در چند دهه اخیر رشد فوق العاده ای را داشته است و سینمای سنتی چین که برخلاف سینمای سنتی هند، ضعیف تر بود حالا توانسته شاکله های اصلی خودش را حفظ کند و از طریق سینما و ورزش های رزمی، تفکرات آیینی و معنوی خودشان را رواج دهند.

وی افزود: آیین های شرقی سن بسیار زیادی را دارند از حوالی 4هزار سال پیش تائوئیسم اولیه و بعدها بودیسم و کنفوسیوس در حدود دو هزار سال تا حالا وجود داشته اند اما باید توجه داشت که در سینمای آمریکا در واکنش به بیداری جهانی یک نوع عرفانی که بیشتر ذلت پذیر و ظلم پذیر و جبرگرا و قبول کننده اختلاف طبقاتی است که همه به نفع سرمایه داری بوده، وجود دارد و حتی قرائت اومانیستی و سکولار از هندوئیسم و بوئیسم است.

احمدی با اشاره به مبحث اخلاق در شرق اظهار داشت: غرب برای اینکه معنویت خودش را پر کند، ادیان مختلف را رصد کرده و دیده این ظرفیت عالی در ادیان شرق، هم در آیین هندو و هم در آیین بودا وجود دارد این دو آیین اخلاق مدار هستند و از همه مهمتر جنبه اخلاقی و عرفانی این ادیان است که به نفس و خود انسان می پردازد و انسان را مورد توجه قرار می دهد که چگونه در درون خودش تفکر کند و از طرفی این هم باعث شود انسان به یک معنا از جامعه فاصله بگیرد و این ظرفیت وجود دارد تا در خلوت خودش چگونه به آرامش برسد.

وی خاطرنشان شد: البته آنها به دنبال آرامش سکولار هستند که با تمدن غربی عجین است مخصوصا در آیین بودا که بحث خدا و خداشناسی کمتر مطرح است و در برخی فرقه ها اصلا مطرح نیست این ظرفیت وجود دارد. در واقع یک هماهنگی با جریان امانیسم و سکولاریسمی که در غرب وجود دارد و ویژگی تمدنی و تفکری غرب است، وجود دارد.

مدرس حوزه و دانشگاه در خصوص بهره گیری هنر غرب از ادیان شرقی گفت: هنر غرب در این است که چون مخاطب خودش را می شناسد با استفاده از قدرت رسانه ای خودش از آن چیزی که در ادیان شرق وجود داشته به صورت آماده شده در اختیار مردم خودش که تشنه معنویت بودند قرار داده است.

وی افزود: مثلا یوگا ورزشی برای رسیدن به آرامش است در غرب از این مطلب استفاده شده و سعی کرده اند به جنبه هایی که مردم نسبت به آن حساس هستند توجه کنند. از جمله اعتقاد به تناسخ که مردم مسلمان به آن حساس هستند می گویند ما کاری با اعتقادات اسلامی شما نداریم شما اعتقاد به خدا و معاد و نبوت خودت را داشته باش در عین حال من کالایی را دارم که به شما آرامش می دهد.

احمدی در خصوص دلیل گرایش مردم کشورمان به این آیین ها عنوان کرد: آن مشکلی که در تمدن غرب وجود داشته با سرایت مدرنیته به مردم ما هم به تدریج سرایت پیدا کرده لذا خلاء معنویت در بین مردم ما که می خواهند همانند تمدن غربی خودشان را وفق دهند ایجاد می شود. از طرفی ما معنویت اسلامی خودمان را آنگونه که غرب برای جهان ارائه داده، نتوانسته ایم ارائه دهیم.

فرج نژاد به ویژگی های عرفان اسلامی اشاره کرد و بیان داشت: عرفان اسلامی عرفانی است که عقیده سالم و حق محور و توحید خالص پشتش است و آن توحید را به سمت وحدت در وجود و تشکیک در وجود و توجیه این سوال اساسی تاریخ فلسفه و عرفان که ارتباط نفس و متافیزیک و جهان مادی چیست به خوبی در آن پاسخ داده می شود. از طرفی عرفان اسلامی حرکت و استمرار و امید، خیر و نیکی در درونش وجود دارد و پایان خوشی را برای بشریت به سمت نور الهی توصیف می کند.

قابل ذکر است، فایل صوتی برنامه "شعبده شوم" از طریق سایت شبکه قابل دریافت است .