چرا باید علوم انسانی بخوانیم؟

به گزارش خبرگزاری مهر، «چرا باید علوم انسانی بخوانیم؟»؛ این، عنوان پرسشی بود که سارا شریعتی، عضو هیات علمی دانشگاه تهران، دوشنبه، یازدهم اردیبهشت ماه، در پنجمین نشست از سلسله نشست های «عصر علوم انسانی» به آن پاسخ گفت.

شریعتی در بدو سخن خود روشن کرد وقتی از «خواندن علوم انسانی» حرف می زند، فراتر از «تحصیل رشته‌های علوم انسانی» را مدنظر دارد. منظور شریعتی از «خواندن علوم انسانی»، «مطالعه و آگاهی نسبت به دانش انسانی و اجتماعی» بود.

سارا شریعتی با این مقدمه، پاسخ خود را منوط به تشریح دو کارکرد شناختی این علوم از نظر بوردیو دانست. وی که از منظر «طبع» علوم انسانی سخن می گفت، «نقد» را اولین خصلت ذاتی علوم انسانی خواند که به فرد این امکان را می دهد تا با فاصله‌گیری از مسئله و موضوع مورد مطالعه، به سنجش آن چه میراث و تبار اوست بپردازد. شریعتی این «فاصله انتقادی» را که منجر به نقد می شود اولین ابزاری دانست که فرد از طریق خواندن علوم انسانی به آن مجهز می شود.

از سوی دیگر این ابزار، توهم همه چیز دانی به وجود می‌آورد که جزء پیامدهای خواسته یا ناخواسته‌ی خواندن علوم انسانی است؛ شریعتی توضیح داد که بوردیو برای رفع این مسئله، از دومین ابزار یعنی «بازاندیشی یا بازتابندگی» سخن می گوید.

از نظر بوردیو «بازاندیشی»ِ ناشی از خواندن علوم انسانی، این آگاهی را به فرد می‌دهد که خود را در میان عناصری که مورد نقد قرار می‌دهد، ببیند و از این طریق به سنجش خود نیز بپردازد.

شریعتی توضیح داد «بازاندیشی» به فرد این نگرش را می‌دهد که او نیز محصول و تربیت یافته‌ همان زمینه‌ای است که مورد نقد قرار داده است. بوردیو برای توضیح این بیان، از اصطلاح «همدستی» استفاده می کند؛ به این معنا که موضوعات و نظم مورد نقد فرد، جز از طریق همدستی عناصری در وجود فرد، اتفاق نمی افتند.

گفتنی است سلسله نشست‌های «عصر علوم انسانی» به همت دبیرستان تخصصی علوم انسانی شرف‌الدین برگزار می‌شود.